Trong thời gian qua, các hoạt động cho vay nặng lãi, “tín dụng đen” đã ảnh hưởng xấu tới tình hình an ninh, trật tự tại nhiều địa phương. Nhiều người lỡ rơi vào bẫy “tín dụng đen” đã phải tán gia bại sản vì khoản lãi khổng lồ được cộng dồn mỗi ngày. Có trường hợp một số đối tượng cho vay với lãi suất 100%/năm, thậm chí có nơi còn lên tới 300%/năm. 

Hàng loạt đối tượng cho vay nặng lãi bị khởi tố

Trước vấn nạn này, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 12, yêu cầu  các bộ, ngành, địa phương đã tăng cường triển khai các giải pháp phòng ngừa, đấu tranh với hoạt động vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen.

Tại Hội thảo “Cảnh báo tín dụng đen”, diễn ra vào chiều 12/11, Trung tá Đỗ Minh Phương, Phó Trưởng Phòng Trọng án, Cục Cảnh sát Hình sự, Bộ Công An cho biết: Sau 2 năm triển khai Chỉ thị 12, đã đạt được một số kết quả nhất định.

“Các đối tượng cho vay và đòi nợ không còn hoạt động công khai, lộng hành như trước; nhận thức và ý thức cảnh giác của người dân từng bước được nâng cao; tình trạng treo biển, dán tờ rơi, quảng cáo giảm mạnh”, ông Phương nói.

Theo thống kê, hiện toàn quốc có 26.942 cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ. Từ đầu năm 2020 đến nay, Công an các địa phương đã cấp mới 2.436, thu hồi 175 Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự để kinh doanh dịch vụ cầm đồ, phát hiện 2.736 cơ sở vi phạm, xử phạt hành chính số tiền 7,728 tỷ đồng. 

Qua công tác nghiệp vụ, Công an các địa phương đã rà soát, phát hiện: 6.664 cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ; 540 cơ sở kinh doanh tài chính; 3.667 cá nhân có biểu hiện hoạt động cho vay lãi suất cao. 

Trong năm thứ hai thực hiện Chỉ thị 12, qua thống kê các vụ án, vụ việc liên quan đến hoạt động tín dụng đen, lực lượng Công an đã tiếp nhận, phát hiện: 1047 vụ/1.718 đối tượng, đã khởi tố 554 vụ/990 bị can; Xử phạt hành chính 375 vụ/593 đối tượng. Gồm các tội danh: Giết người; Cố ý gây thương tích; Làm nhục người khác; Bắt, giữ, giam người trái pháp luật; Xâm phạm chỗ ở người khác; Cướp tài sản…

Đối tượng cho vay nặng lãi ngày càng tinh vi

Bên cạnh những thành tích đạt được, ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, hiện nay, các đối tượng cho vay nặng lãi đã chuyển sang sử dụng công nghệ cao, vay tiền qua website, vay tiền qua ứng dụng đã làm cản trở công tác đấu tranh, xử lý “tín dụng đen”.

“Các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng liên quan đến hoạt động tín dụng đen ngày càng gia tăng phức tạp. Trong khi việc triển khai các giải pháp quản lý nhà nước trên không gian mạng còn hạn chế, nhất là trong việc định danh số tài khoản mạng xã hội, ngăn chặn các số thuê bao không chính chủ, kiểm soát các ứng dụng điện thoại (app), website có liên quan đến hoạt động cho vay nặng lãi”, ông Tú nói.

Cũng theo ông Đào Minh Tú, mặc dù các tổ chức tín dụng đã tích cực đa dạng hóa các sản phẩm tín dụng tiêu dùng, đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tuy nhiên một số bộ phận người dân còn tìm đến vay tiền từ “tín dụng đen” do để phục vụ nhu cầu vay vốn không hợp pháp, như cờ bạc, ma tuý, kinh doanh phi pháp,... hoặc do thói quen tiêu dùng, tâm lý e ngại tiếp xúc với ngân hàng.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh: Ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhất là đợt bùng phát lần thứ 4 vừa qua, khó khăn về kinh tế có thể làm tình hình “tín dụng đen” trở nên căng thẳng hơn.

“Có hiện tượng người có tiền nhàn rỗi sử dụng vào việc cho vay nặng lãi do việc đầu tư kinh doanh gặp khó khăn”, ông Tú cho biết.

Trong khi đó bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng, Vụ tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến người dân tìm đến “tín dụng đen”. 

Đơn cử như khách hàng thiếu năng lực tổ chức sản xuất kinh doanh, các nhu cầu vay vốn tiêu dùng cấp bách thường khó chứng minh mục đích sử dụng vốn và khả năng trả nợ; quá trình thẩm định cấp tín dụng khó khăn do nguồn thông tin không đầy đủ, độ chính xác không cao. 

Đặc biệt trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát như thời gian qua thì việc thẩm định cho vay lại càng khó khăn hơn do khách hàng khó chứng minh khả năng trả nợ....

Do đó, nhằm ngăn chặn “tín dụng đen”, đại diện Ngân hàng Nhà nước kiến nghị Bộ Công an tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng tham gia đường dây, có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến “tín dụng đen” hoặc các đối tượng tham gia giới thiệu, tuyên truyền cho “tín dụng đen.

 Bên cạnh đó, đại diện Ngân hàng Nhà nước đề nghị có giải pháp phù hợp cho phép sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về công dân trong việc xác thực khách hàng để giúp các TCTD giảm chi phí, hạ lãi suất, tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là người dân thuộc nhóm dễ bị ảnh hưởng của “tín dụng đen”.