Không ít lần việc điều tra rơi vào vào bế tắc

Nhà báo Nguyễn Trọng Hùng - người tổ chức sản xuất chính của chương trình “Nano vàng và những cuộc thử nghiệm nguy hiểm, mờ ám” cho biết: "Khi phát hiện được thông tin về việc sử dụng Nano vàng việc đầu tiên chúng tôi làm là tìm cách thâm nhập vào nhóm kín CLB cuộc chiến chống ung thư trên mạng, qua khâu kiểm duyệt thành viên gắt gao cuối cùng chúng tôi được đồng ý gia nhập. Thời gian sau đó nhóm phóng viên qua những thông tin ban đầu điều tra được, chúng tôi lờ mờ hiểu rằng có một đường dây rất kinh khủng và có những con người bí ẩn nào đó đang đứng sau các thương vụ mua bán niềm tin này...".

Thực hiện phóng sự điều tra, ê kíp gặp rất nhiều vất vả khi tác nghiệp. Kể lại những khó khăn này, phóng viên Nguyễn Minh Sơn, người đã nhập vai người bố trẻ từ nơi dân tộc hẻo lánh có con mắc bệnh ung thư chia sẻ: “Đối tượng là một Tiến sĩ khoa học nên có trình độ với học thức cao, trong quá trình tìm hiểu thông tin chúng tôi cũng biết được rằng để tiếp cận được đối tượng cần phải trải qua các vòng kiểm soát khá ngặt nghèo, vô cùng tinh vi cho nên không thể tiếp cận một cách thông thường được”.

Để nhập vai nhân vật, anh phải tìm hiểu một số địa danh ở Hà Giang cùng với đó là phải hóa trang tuềnh toàng, xuề xòa, cách ăn nói chất phác và làm sao đấy để tạo ra một vỏ bọc bên ngoài với chất miền núi nhất có thể.

Nhóm phóng viên cũng rất phải cầu kỳ trong việc mượn một em bé bệnh nhân ung thư 9 tuổi với bệnh án thật để khớp với kịch bản mà nhóm dựng lên. “Nhưng nỗi lo khác lại ập đến khi phải đưa bé vào phòng chụp cắt lớp theo yêu cầu của đối tượng chúng tôi lo lắng thực sự rằng nhỡ cháu bé hồn nhiên nói ra thì bại lộ hết, tất cả công sức trong hai năm trời của hơn 30 phóng viên sẽ đổ sông đổ bể” – Anh  Sơn chia sẻ lại những thời điểm mà ê kíp cảm thấy vô cùng căng thẳng.

Trong quá trình tác nghiệp, không ít lần việc điều tra rơi vào vào bế tắc. Có rất nhiều những buổi vác máy đi rồi lại vác máy về, không được hình nào mà cũng không vào được địa điểm cần tiếp cận. Các đối tượng cực kỳ tinh vi và thủ đoạn trong việc xây dựng lớp bảo vệ, có nhiều buổi phóng viên vào được thì camera dày đặc thêm vào đó là sự canh phòng cẩn mật trong khi một trong nhưng yêu cầu hàng đầu vẫn phải là bảo đảm an toàn nên cũng không thể ghi hình được. Thế là lại đi về.

Phải thêm nhiều lần tiếp cận nữa, nhóm phóng viên cũng được giới thiệu tới cô Vũ Thị Dự, ở Sóc Sơn, Hà Nội - người đang chăm nom anh rể từ Vũng Tàu ra điều trị ung thư, qua lời cô Dự nhóm phóng viên thấy rằng đối tượng đứng sau được nhắc đến là Tiến sĩ Doãn Hà Thắng với chức vụ Chánh văn phòng Ủy ban Vũ Trụ, Bộ Khoa học & Công nghệ. Vị tiến sĩ này đã gây dựng được niềm tin rất lớn, một niềm tin đến thần kỳ cứu cánh cho những người đang chữa trị bệnh ung thư.

Tuy nhiên vẫn phải mất rất nhiều công đoạn và thời gian thì nhóm phóng viên mới tiếp cận được đến những chai nano vàng và phát hiện ra một đường dây khép kín không chỉ có ông tiến sĩ Thắng, một nhà khoa học bí bẩn, mà còn có cả một số cán bộ những người mặc áo blouse trắng của bệnh viện 354 tham gia. 

Chậm một chút nhưng thông tin nhiều hơn, bền hơn và rộng rãi hơn

Điều mà nhóm phóng viên không khỏi ám ảnh chính là thân phận con người. Khi đứng giữa ranh giới của sự sống và cái chết, mới hiểu người ta khao khát sống như thế nào và rồi niềm tin duy nhất lúc đó người bệnh nhân có thể bám víu lấy không những chẳng giúp họ kéo dài được sự sống mà còn gây thêm đau đớn và lụi tắt hoàn toàn tia hy vọng mong manh, như lời chị Thủy (nhân vật trong bài) cứ văng vẳng: “Đó là sự lừa dối giữa con người với con người với nhau, lợi dụng trên chính thân xác của người bệnh. Đó là một nỗi đau vô cùng lớn, một nỗi đau mà thực sự phải là bệnh nhân như tôi mới có thể hiểu được!"

Chị Đào Thị Thủy là bệnh nhân ung thư cổ tử cung quê ở thị xã Phúc Yên. Chị bắt đầu các đợt điều trị tại Bệnh viện Ung bướu tỉnh Vĩnh Phúc rồi bệnh viện K cơ sở Tân Triều từ năm 2016. Tháng 8/2017 chị Thủy được một người trong CLB Cuộc chiến chống ung thư giới thiệu về vật liệu nano vàng như một thần dược. Trong lúc sức khỏe ngày càng yếu, cơn đau hành hạ ngày càng nhiều, kinh tế gia đình thì đã dần kiệt quệ, khao khát sống của chị lại được nhen nhóm. Mọi niềm tin được chị đặt vào tất cả những chai nano vàng kia như một cứu cánh cho cuộc đời sắp tắt. Thế nhưng dùng chưa hết 3 chai nano thì chị rơi vào tình trạng nội tạng bị nhiễm độc nặng và ra đi đầy đau đớn.

Theo điều tra của ê kíp làm chương trình không chỉ có chị Thủy, chị Hương mà nhóm đối tượng buôn bán nano vàng đã lôi kéo được hàng nghìn người tham gia. Với những chai nano thần dược được bán với giá 15 triệu đồng một chai, đã không ít bệnh nhân ung thư và thân nhân người bệnh đã phải bán nhà bán cửa, nợ nần chất chồng, gia đình hoàn toàn kiệt quệ. 

Không thể nào quên được hoàn cảnh của những nhân vật mình đã được gặp, nhà báo Nguyễn Thị Hồng xúc động: “Trong quá trình tiếp cận chúng tôi mới hiểu được rằng khao khát sống của những người đã mang án tử trong mình nó mãnh liệt đến như thế nào. Khi làm chương trình này chúng tôi phải chứng kiến rất nhiều cái chết nên nếu không đưa được sự thật ra ánh sáng mà bỏ cuộc tức là có lỗi với những con người đó. Thế cho nên điều mà chúng tôi theo đuổi đến cùng không có gì khác chính là vì con người”.

Trong quá trình thực hiện tác phẩm, nhóm phóng viên rất nhiều lần thúc giục nhau cần phải phát sóng ngay, phát sóng sớm chứ để tìm kiếm cho đầy đủ chất liệu, đầy đủ bằng chứng thì số người tin theo sự lôi kéo ấy sẽ ngày càng tăng lên, số người ra đi ngày càng nhiều. 

Tuy nhiên, “làm báo chí điều tra, khi mà chứng cứ vẫn yếu, kiểm chứng thông tin không thực sự thận trọng thì nó nguy hiểm lắm. Đặc biệt là khi những đối tượng trong phóng sự bằng cách này hay cách khác đã thử nghiệm hàng loạt trên người, đó không chỉ là vi phạm đạo đức người làm khoa học, vi phạm pháp luật mà còn là tội ác. Nếu không đi đến cùng sự thật, thì sức cảnh tỉnh không lớn, đặc biệt là các đối tượng nhân danh khoa học vẫn tiếp tục kiếm tiền trục lợi trên nỗi đau của những bệnh nhân. Vì thế bên cạnh việc tìm hiểu, thâm nhập thực tiễn, chúng tôi còn gửi mẫu xét nghiệm và tìm hiểu những nghiên cứu của các nước hàng đầu thế giới về công nghệ chữa bệnh về nano, trong đó có Mỹ để củng cố vững chắc thêm thông tin. Bởi vậy mà anh chị em đều thống nhất, có chậm một chút nhưng thông tin nhiều hơn, bền hơn và rộng rãi hơn. Và đúng như dự đoán khi có đầy đủ căn cứ cơ sở sức lan tỏa sâu rộng hơn trong cộng đồng” - Nhà báo Nguyễn Long – chịu trách nhiệm sản xuất chương trình cho hay. 

Phóng sự “Nano vàng và những cuộc thử nghiệm nguy hiểm, mờ ám" gồm 6 tập. Các phóng viên bắt tay vào điều tra bắt đầu từ đầu năm 2017, từ bức thư kiến nghị của tập thể các nhà khoa học, bác sĩ, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân gửi Bộ Y tế đề nghị xác minh tính thực hư của nano vàng- một sản phẩm được quảng cáo trên các diễn đàn dành cho bệnh nhân ung thư tại Việt Nam là “thần dược chữa ung thư”.

Tập 1: Sự bám víu cuối cùng

Tập 2: Nhà khoa học bí ẩn

Tập 3: Cuộc mua bán gian dối

Tập 4: Những bóng ma áo trắng

Tập 5: Niềm tin hay sự kinh hoàng

Tập 6: Lộ mặt

Minh Khuê