“Ôi khổ lắm! Cả tháng nay mất ăn mất ngủ. Như thế này Tết nhất gì nữa, khéo cả nhà ngồi ngắm hoa thôi.” - bác Chu Hữu Linh thở dài cho biết. Theo bác Linh, gia đình bác trồng ly tính đến nay đã được hơn 10 năm kể từ khi hoa ly bắt đầu được đưa giống về Tây Tựu còn trước đó, ở làng chỉ trồng các loại hoa truyền thống như hồng và đồng tiền. Diện tích gia đình đang trồng hoa ly là 2,5 sào với 13.000 củ ly (trung bình 5.000 củ/sào). Dự tính năm nay thu hoạch bị lỗ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng/sào so với năm trước.

Không riêng gì bác Linh, gia đình bác Nguyễn Tư Đăng đang canh tác 1 sào rưỡi cũng bị lỗ khoảng 50 triệu đồng. Có nhiều gia đình, hộ kinh doanh trẻ trong làng có diện tích đất trồng hoa ly lên đến 4 – 5 mẫu, thất thu cả tỷ đồng. Đây là số tiền thiệt hại tính trên giá hoa bán ra thị trường chưa kể đến công chăm sóc và thu hoạch, vận chuyển bởi năm nay cần đầu tư nhiều công sức hơn.

Hiện nay giá hoa ly đang được các nhà buôn thu mua khá rẻ. Loại 3 tai (3 bông) có giá 100 nghìn đồng/bó (10 cành). Loại 5 tai đến 7 tai được mua 150 nghìn đồng đến 170 nghìn đồng/bó. Ngay cả giá bán lẻ đến tay người tiêu dùng thời điểm này cũng không cao, chỉ dao động từ 200 nghìn đồng đến 300 nghìn đồng/bó. Trong khi đó, Tết năm ngoái hoa ly đổ buôn 3 tai có giá 350 nghìn đồng/bó, 5 tai đến 7 tai có giá 500 nghìn đồng/bó.

Chị Khắc Thị Viên chia sẻ: “Rẻ cũng phải bán đi, chứ để nở hết ra thì có mà ngồi khóc. Ăn không ăn được, giữ làm gì.” Chị cho biết thêm sở dĩ người dân làng Tây Tựu phải chịu cảnh lỗ vốn này do năm nay hoa nở sớm quá, không chờ được Tết để bán giá cao. Thời gian sinh trưởng, phát triển của hoa ly là 3 tháng. Hoa trồng vào đầu tháng 10 âm thì cuối tháng 12 âm cắt bông. Thời điểm đẹp nhất để thu hoạch, bán ra thị trường là 23 tháng 12 âm lịch đổ đi.

Tuy nhiên năm nay, do thời tiết biến động nên hoa ly đã phải thu hoạch từ đầu tháng 12. Hoa nở sớm không phải do người trồng căn không đúng thời điểm mà bởi thời tiết rét muộn, nhiều đợt nắng. Tuy dự báo từ giờ đến Tết còn 2 đợt rét nhưng tình hình sẽ không được cải thiện bởi hoa ly đã có quả, nó sẽ tiếp tục nở bông, không thể kìm hãm được.

Trong lịch sử hơn 10 năm trồng hoa ly ở Tây Tựu, đây không phải là lần đầu tiên người nông dân “đổ cả cơ nghiệp” nhưng vẫn phải ngậm đắng nuốt cay thu hoạch sớm, bán giá bèo. Năm nay là vụ thứ 4 người làng hoa gặp phải tình trạng này.

Anh Nguyễn Dân Thắng (hộ trồng hoa trẻ, có diện tích canh tác lớn trong làng, hơn 4 mẫu) cho biết: “Vấn đề gặp phải khi trồng hoa ly do 2 nguyên nhân chính là củ giống và thời tiết. Củ giống tuy đến lúc phát triển mới nhận thấy lỗi nhưng ít ra năm sau còn không gặp phải còn thời tiết thì không biết đâu mà lần. Nghề trồng hoa chẳng khác nào chơi một canh bạc lớn. Tuy đã trải qua vài vụ hoa nở sớm như năm nay nhưng kinh nghiệm để khắc phục thì chắc chắn là không có, trừ khi biết điều chỉnh mưa nắng thôi”.

Theo anh Thắng, trong quá trình tìm hiểu và học hỏi cách trồng hoa ly, những hộ trồng hoa khác ở Tây Tựu đều biết đến công nghệ trồng hoa bằng nhà công nghiệp và nhà lưới. Theo anh và một số gia đình đánh giá nó rất khó áp dụng, không có tính thực tế. Vì mô hình này rất dễ áp dụng cho những nhà có diện tích đất canh tác ít nhưng điều này đồng nghĩa với việc họ rất khó bỏ ra chi phí đầu tư vì số vốn tương đối lớn. Trong khi đó những hộ canh tác nhiều như gia đình anh Thắng có thể bỏ ra số tiền đầu tư lớn thì lại khó thực thi vì diện tích đất không rộng lại nằm rải rác.

Vì những hạn chế này nên chuyện khóc cười về hoa ly trong mỗi dịp Tết vẫn là nỗi lo canh cánh với người dân Tây Tựu trong mỗi dịp Xuân về.

Hồng Linh