Những cung đường Tây Bắc hiểm trở, uốn lượn đẹp như tranh từ lâu đã trở thành mục tiêu chinh phục của mọi tín đồ du lịch yêu thích phiêu lưu khám phá. Là vùng đất có địa hình cao nhất cả nước, đặc biệt có đỉnh Fansipan - được mệnh danh là “nóc nhà Đông Dương” với độ cao hơn 3.000m được hình thành từ hàng trăm triệu năm trước với hệ sinh thái đa dạng, vùng Tây Bắc nổi tiếng với nhiều loài thực vật, gia vị có một không hai, từ đó tạo nên một nền ẩm thực đặc sắc, phong phú về nguyên liệu và cách chế biến.

Trong khi đó, ở phía Đông Bắc, bên cạnh núi non trùng điệp còn có những con sông tươi mát, yên bình, phảng phất nét lãng mạn của đất trời miền Bắc như sông Hồng, sông Chảy, sông Lô, sông Cầu, sông Thương, sông Kỳ Cùng đưa đến sự trù phú, đủ đầy với cả rau xanh, lúa gạo, thịt chăn nuôi đến các loài thuỷ hải sản. 

Khí hậu miền núi phía Bắc cũng chịu ảnh hưởng rõ nét của vùng nhiệt đới gió mùa và có mùa đông rất lạnh, ở những đỉnh núi cao như Fansipan (Lào Cai), Hà Giang, Mẫu Sơn (Lạng Sơn) còn trở thành điểm săn tuyết lý tưởng cho du khách mỗi khi nhiệt độ giảm sâu.

Rất nhiều món ăn ẩm thực địa phương ngon nhất là khi thưởng thức trong thời tiết giá buốt như vậy, bên bếp lửa ấm cúng của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Sán Dìu, Sán Chay, H’Mông, Hoa… Cùng với nhau, đồng bào các dân tộc đã tạo nên một bức tranh ẩm thực nhiều màu sắc như thêu hoa dệt gấm. 

Vẻ đẹp tự nhiên tráng lệ và đời sống văn hoá rực rỡ đã thu hút, hấp dẫn đông đảo du khách, đặc biệt là du khách yêu thích khám phá, muốn được hòa mình vào thiên nhiên, tìm hiểu đời sống văn hóa địa phương và thưởng thức những món ẩm thực đặc sắc. 

Có thể nói, linh hồn của ẩm thực Tây Bắc nằm trong những loại gia vị đặc trưng của núi rừng, như mắc khén hay hạt dổi, với hương vị thơm nức đậm chất đại ngàn.

Mắc khén là loại gia vị nổi bật nhất trong ẩm thực Tây Bắc với vị cay nồng và hương thơm đặc trưng. Đồng bào Tây Bắc dùng mắc khén chấm xôi nếp nương từ cánh đồng Tú Lệ, tạo nên huyền thoại “Nếp Tú Lệ / Tẻ Mường Lò / Xòe Kinh Bạc”, hoặc để ướp cùng các món nướng như pa pỉnh tộp (cá nướng), thịt lợn và thịt trâu gác bếp. Một đĩa gia vị chẩm chéo - đặc sản Tây Bắc cũng không thể chuẩn vị nếu thiếu đi mắc khén.

Cùng với mắc khén, hạt dổi là một loại gia vị đến từ rừng núi, còn được gọi là “vàng đen Tây Bắc”. Hạt dổi rừng tươi phơi khô có mùi hương quyến rũ, khi đem nướng trên than củi càng dậy mùi, thường được dùng để ướp cùng thịt lợn nướng, thịt trâu sấy hay để ngâm các loại măng, củ muối. 

Ngoài ra, ẩm thực Tây Bắc còn có các loại măng được ví là “lộc rừng”, như măng nứa, măng vầu, măng trúc, măng tre… Măng rừng đã đi sâu vào đời sống văn hóa ẩm thực của đồng bào vùng Tây Bắc, sử dụng phổ biến trong các bữa ăn, dịp lễ tết và được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Đơn giản nhất là măng rừng tươi sau khi hái về, bóc hết phần áo ngoài rồi đem luộc hoặc vùi tro bếp, măng chín lấy ra chấm với chẩm chéo và thưởng thức trọn vẹn vị ngọt của măng xen lẫn vị cay dịu dàng của chẩm chéo.

Với bàn tay khéo léo, đồng bào nơi đây còn chế biến măng chua và măng khô để đưa vào nhiều món hấp dẫn như kho cá, xào thịt, gỏi cá nấu canh móng giò, canh xương... rất đậm vị và giòn ngọt.