+ Trong năm 2024, Việt Nam đã nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Pháp và Malaysia, nâng tổng số Đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam lên con số 9. Hầu hết, các Đối tác chiến lược toàn diện đều có tiềm lực kinh tế rất mạnh, Việt Nam được hưởng lợi ích gì khi nâng cấp quan hệ với họ, thưa Bộ trưởng?

- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Khi Việt Nam trở thành đối tác chiến lược toàn diện với các quốc gia lớn như Mỹ, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Pháp và Malaysia, chúng ta thu được rất nhiều lợi ích quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế, đầu tư và hợp tác quốc tế.

Mỗi quốc gia đối tác mang đến những cơ hội và lợi thế riêng cho Việt Nam, đặc biệt là trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư và phát triển công nghệ, qua đó nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Trong đó có 8 lợi ích rõ ràng nhất.

Thứ nhất, việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược mở ra cơ hội lớn để Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu.

Tôi lấy ví dụ, trong giai đoạn 2020-2023, mặc dù nền kinh tế thế giới phải đối mặt với nhiều biến động, Việt Nam vẫn ghi nhận sự tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng. Kim ngạch xuất khẩu năm 2023 đạt 355,5 tỷ USD, dù có sự giảm nhẹ so với năm 2022, nhưng vẫn cho thấy khả năng duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu của Việt Nam trong bối cảnh khó khăn.

Đặc biệt, xuất khẩu của Việt Nam sang các đối tác chiến lược lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng này.

Thứ hai, các quốc gia đối tác chiến lược không chỉ giúp Việt Nam gia tăng thương mại mà còn thu hút nguồn FDI lớn, đặc biệt từ các quốc gia có tiềm lực như Hàn Quốc, Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản.

Đơn cử như Hàn Quốc là nhà đầu tư lớn nhất tại Việt Nam, với tổng vốn FDI lũy kế đạt 85,8 tỷ USD từ 9.863 dự án, chiếm 18,3% tổng vốn FDI tại Việt Nam.

Các tập đoàn lớn của Hàn Quốc như Samsung, LG, Hyundai không chỉ đóng góp vào việc phát triển các ngành công nghiệp chủ lực mà còn giúp Việt Nam gia tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và điện tử.

Thứ ba, quan hệ đối tác ở cấp độ chiến lược toàn diện không chỉ thúc đẩy sự hợp tác sâu rộng về chính trị, kinh tế mà còn giúp các quốc gia tham gia FTA phối hợp chặt chẽ hơn trong việc tận dụng các ưu đãi thuế quan, tháo gỡ rào cản thương mại và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Điều này giúp hàng hóa và dịch vụ của các bên tiếp cận hiệu quả hơn các thị trường rộng lớn và tiềm năng, từ đó thúc đẩy kim ngạch thương mại và đầu tư song phương, đồng thời mở rộng chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Hơn nữa, quan hệ đối tác chiến lược toàn diện còn mở ra không gian hợp tác mới trong việc triển khai các tiêu chuẩn thương mại xanh, bền vững theo các hiệp định như CPTPP, EVFTA, RCEP, giúp các doanh nghiệp tận dụng tối đa ưu đãi và giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Thứ tư, hợp tác với các đối tác chiến lược không chỉ giúp Việt Nam phát triển các ngành công nghiệp mà còn nâng cấp cơ sở hạ tầng và cải thiện năng lực công nghệ.

Nhật Bản và Hàn Quốc đã hỗ trợ Việt Nam thông qua các khoản vay ODA cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn, đặc biệt trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng tái tạo và công nghệ. Những dự án này giúp cải thiện hệ thống giao thông vận tải, giảm thiểu ô nhiễm và nâng cao khả năng sản xuất bền vững.

Thứ năm, việc tăng cường hợp tác với các quốc gia như Hàn Quốc đã giúp Việt Nam gia tăng giá trị trong các sản phẩm xuất khẩu. Samsung đóng góp tới 24% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, chủ yếu từ các sản phẩm điện tử và công nghệ cao. Những đóng góp này giúp nâng cao giá trị của các sản phẩm Việt Nam, đồng thời cải thiện năng lực sản xuất trong nước.

Thứ sáu, Việt Nam đã có nhiều cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực mới thông qua việc thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với các quốc gia. Các đối tác chiến lược như Úc và Malaysia đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lượng tái tạo, công nghệ sạch và nông nghiệp công nghệ cao.

Thứ bảy, việc hợp tác với các quốc gia có tiềm lực kinh tế mạnh cũng giúp Việt Nam gia tăng vị thế trong mạng lưới sản xuất quốc tế. Các tập đoàn lớn đến từ Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các ngành điện tử và sản xuất linh kiện.

Điều này tạo cơ hội cho Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, từ đó gia tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu và nâng cao cạnh tranh quốc gia.

Cuối cùng, các đối tác chiến lược như Úc đã đóng góp quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại Việt Nam. Hơn 36.000 sinh viên Việt Nam hiện đang học tập tại Úc, giúp cải thiện năng lực lao động và phát triển giáo dục tại Việt Nam.

Ngoài ra, các sáng kiến hợp tác trong đào tạo trí tuệ nhân tạo (AI) và bán dẫn giữa Úc và Việt Nam cũng góp phần phát triển hệ sinh thái công nghệ tại Việt Nam.

Tóm lại, thông qua các mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, Việt Nam không chỉ gia tăng thương mại và thu hút đầu tư mà còn mở rộng cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn nâng cao vị thế.

+ Cả 9 đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam đều đã có các FTA. Các quy định trong đối tác chiến lược toàn diện và FTA có sự tương khắc hoặc tương trợ lẫn nhau như thế nào, thưa Bộ trưởng?

- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Không có sự tương khắc giữa FTA và việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện chỉ có quan hệ tương hỗ, tạo ra những lợi ích bổ sung và thúc đẩy sự phát triển của quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và các đối tác chiến lược toàn diện.

Trong kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình, việc Việt Nam thiết lập quan hệ đối tác chiến lược mở và có thêm các FTA sẽ cộng hưởng rất nhiều lợi ích.

Ví dụ, các đối tác chiến lược toàn diện, như Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nga và các nước ASEAN, đều cam kết tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển thương mại và đầu tư, trong đó các FTA đóng vai trò quan trọng.

Trong khi đó, FTA giúp tạo ra các ưu đãi về thuế quan, mở rộng cơ hội xuất khẩu và giảm bớt rào cản thương mại, trong khi các đối tác chiến lược toàn diện thúc đẩy sự hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực khác như chính trị, an ninh, và văn hóa, từ đó tạo dựng một nền tảng vững chắc cho sự hợp tác kinh tế.

Tương tự, các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP và các thỏa thuận song phương giúp Việt Nam dễ dàng tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các ngành mũi nhọn như dệt may, điện tử và nông sản.

Đồng thời, các đối tác chiến lược, đặc biệt là các quốc gia có vốn đầu tư lớn như Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc đã cung cấp một nền tảng vững chắc cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển sản xuất và xuất khẩu, thu hút thêm các nhà đầu tư FDI.

Bên cạnh đó, các đối tác chiến lược toàn diện không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận các thị trường lớn mà còn tạo ra cơ hội để Việt Nam tham gia vào các hiệp định thương mại tự do, từ đó giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống và đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu.

Ngoài ra, sự kết hợp giữa các đối tác chiến lược và FTA giúp Việt Nam giảm thiểu nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại từ các quốc gia khác, đồng thời tăng cường sự ổn định trong quan hệ thương mại quốc tế.

Tóm lại, các quy định trong các đối tác chiến lược toàn diện và các FTA của Việt Nam không có sự mâu thuẫn mà hỗ trợ lẫn nhau, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế toàn diện, bền vững, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

+ Để khai thác được các lợi ích của cả Đối tác chiến lược toàn diện lẫn FTA, Bộ Công Thương đã có những giải pháp gì, thưa Bộ trưởng?

- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Việc thiết lập quan hệ “Đối tác chiến lược toàn diện” với các nước lớn mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt nền kinh tế Việt Nam đối diện với không ít thách thức.

Đầu tiên, thị trường các siêu cường có sự cạnh tranh cao với các tiêu chuẩn và yêu cầu kỹ thuật ngày càng khắt khe về chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Thứ hai, chính sách bảo hộ sản xuất nội địa của các siêu cường kinh tế và các biện pháp rào cản thương mại có thể gây khó khăn cho hàng hóa Việt Nam trong việc tiếp cận thị trường. Các rào cản phi thuế và biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng trở nên phổ biến, có thể làm gia tăng chi phí và hạn chế khả năng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam.

Trước những thách thức này, Bộ Công Thương đã đề ra nhiều biện pháp và chính sách nhằm biến thách thức thành cơ hội. Cụ thể:

Khai thác hiệu quả các FTA: Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phổ biến và hướng dẫn các doanh nghiệp về các cam kết và cách thức tận dụng ưu đãi từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết với các đối tác chiến lược. Các chương trình đào tạo, hội thảo và các hình thức hỗ trợ trực tuyến sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ về các cơ hội mà FTA mang lại và cách tận dụng các lợi ích này.

Nâng cao năng lực cạnh tranh: Bộ Công Thương sẽ triển khai các biện pháp hỗ trợ để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong các ngành hàng xuất khẩu chủ lực. Điều này bao gồm việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu phát triển, chuyển giao công nghệ, và cải thiện quy trình sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao của thị trường quốc tế.

Cung cấp thông tin thị trường và xúc tiến xuất khẩu: Bộ Công Thương đã và đang đẩy mạnh các chương trình xúc tiến thương mại và triển lãm quốc tế, giúp doanh nghiệp kết nối với các đối tác tiềm năng và quảng bá sản phẩm Việt Nam. Đồng thời, việc cung cấp thông tin thị trường sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt các xu hướng và yêu cầu của thị trường quốc tế.

Hỗ trợ doanh nghiệp bảo vệ lợi ích hợp pháp tại nước ngoài: Bộ Công Thương sẽ chủ động hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó hiệu quả với các vụ việc phòng vệ thương mại tại các thị trường quốc tế, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và giúp doanh nghiệp vượt qua các rào cản thương mại.

Đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục: Bộ Công Thương sẽ tiếp tục thúc đẩy đơn giản hóa thủ tục xuất nhập khẩu, giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho doanh nghiệp khi tham gia vào thị trường toàn cầu.

+ Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Việt Vũ (Thực hiện)