Trường PTDTNT là loại hình trường công lập, chuyên biệt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường dành cho thanh, thiếu niên các dân tộc thiểu số với mục tiêu tạo nguồn đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực có trình độ cho vùng dân tộc thiểu số miền núi.

Trường PTDTBT với tiền thân là mô hình trường nội trú dân nuôi đã hình thành và phát triển từ những năm 60 của thế kỷ trước. Trường PTDTBT được chính thức công nhận từ khi Quốc hội ban hành Luật Giáo dục ngày 14 tháng 6 năm 2005; sau đó là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ngày 15 tháng 12 năm 2009 và hiện nay là Luật Giáo dục 2019.

Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, đến thời điểm này, toàn tỉnh có 8 trường PTDTNT, có 62 PTDTBT, 56 trường phổ thông có học sinh bán trú nhưng chưa được công nhân trường PTDTBT theo thông tư 24/ 2010 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của các trường PTDTBT.

Trong những năm trở lại đây được sự quan tâm của các cấp, ngành, các tổ chức xã hội, nên hệ thống cơ sở vất chất của các trường nội trú, bán trú, luôn đáp ứng được yêu cầu, chất lượng của đội ngũ giáo viên được nâng lên đã tạo ra chất lượng giáo dục toàn diện. Tuy nhiên, do điều kiện miền núi còn hết sức khó khăn, hoạt động của các trường PTDTBT còn gặp nhiều trở ngại. Ông Phạm Viết Phúc – Trưởng phòng Giáo dục huyện Kỳ Sơn chia sẻ, nhiệm vụ của ngành là phải vận động hết số học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 tới học, ăn ở bán trú tại các điểm trường chính.

Đây là vấn đề khó khăn và phức tạp bởi học sinh là ở vùng sâu vùng xa chưa quen xa nhà, xa bố mẹ, nhất là các em lớp 1, lớp 2. Về phía nhà trường, cơ sở vật chất như nhà ăn, nguồn nước, khu vệ sinh,… một số nơi còn chưa được đầy đủ, đồng bộ.

Trường THPT Quế Phong và Trường THPT Kỳ Sơn là hai trường được Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An chọn triển khai mô hình thí điểm trường bán trú kiểu mẫu. Sau một thời gian triển khai thí điểm, đã cho thấy việc dạy và học của thầy và trò đã mang lại hiệu quả vượt trội.

Cô Từ Thị Vân - Hiệu trường THPT Quế Phong cho biết; mô hình THPT dân tộc bán trú đã phát huy hiệu quả ở các huyện miền núi cao. Nếu mô hình tiếp tục được thí điểm sẽ đem lại nhiều lợi ích cho phụ huynh, học sinh và giáo viên. Đây cũng là tiền đề, để nhà trường ổn định việc dạy và học, hạn chế học sinh bỏ học và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục.

Theo đánh giá của Sở Giáo dục Nghệ An, chất lượng giáo dục trong các trường PTDTBT có nhiều chuyển biến tích cực. Hoạt động chuyên môn được chú trọng. Giáo viên tích cực rèn luyện kỹ năng, đổi mới phương pháp giảng dạy và thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh.

Công tác nuôi dưỡng chăm sóc sức khoẻ được quan tâm, các bếp ăn tập thể hoạt động ổn định, đảm bảo tốt khẩu phần ăn cho các em và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Cùng với đó, các trường thường tổ chức các hoạt động ngoại khoá nhằm giáo dục truyền thống và phát triển kỹ năng sống cho các em học sinh.

Theo GS – TS. Thái Văn Thành – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, thời gian tới, ngành tiếp tục rà soát, quy hoạch mạng lưới trường PTDTBT phù hợp với điều kiện vùng miền gắn với điều kiện phát triển kinh tế của địa phương.

Từ những nỗ lực ấy, hệ thống các trường PTDT nội trú, Trường PTDT bán trú sẽ được đổi mới, củng cố hoạt động và phát triển hơn nữa, từng bước xây dựng hệ thống trường PTDTBT là nòng cốt trong hệ thống giáo dục dân tộc, nhằm tạo nguồn đào tạo, nguồn nhân lực người DTTS chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS miền núi nói riêng, quê hương, đất nước nói chung.

Anh Tuấn