Trên cái sới vuông cao chừng 1m đổ đầy cát, các đô đến từ nhiều làng khác nhau ai nấy đều cơ bắp cuồn cuộn, phồng mang trợn má vờn nhau từng miếng đánh uỳnh uỵch, bôm bốp, chan chát nghe lạnh cả người.

Cờ xí ngợp trời, cát bay tung tóe, trống lệnh dồn vang, tiếng hò reo dậy đất khiến cho cuộc tranh tài của các đô trên sới vật đầu xuân của làng Sình xứ Huế càng lúc càng thêm phần gay cấn, hấp dẫn.

Năm nào cũng vậy, sới vật làng Sình luôn quy tụ nhiều đô giỏi đủ các hạng tuổi đến từ khắp nơi, trong đó có những đô đã nhẵn mặt sới nhiều năm qua như các đô của làng Sình, làng Thủ Lễ, làng Hương Sơ, làng An Truyền… Thậm chí có những đô ở cách xa gần cả trăm cây số như từ dưới vùng biển Thuận An, trên vùng núi cao A Lưới hay tin làng Sình mở sới xuống cũng kéo về dự, nên không khí ganh đua xem ra có phần náo nhiệt hơn hẳn mọi năm.

Khác với sới tròn và thấp ở các nơi, sới làng Sình trông giống như một đả lôi đài thời xưa. Đó là một võ đài hình vuông, cao chừng 1m, rộng 7m, bên trong đổ cát, chung quanh có căng dây thừng, các cạnh bao quanh thành sới ốp bẹ chuối tươi để tránh bị thương cho các đô khi thi đấu.

Vật Sình không phân chia hạng cân, chỉ chia theo độ tuổi gồm thiếu nhi, thiếu niên và người lớn. Thành ra có những đôi lên sới trông rất chênh lệch về hạng cân, thể trạng. Nhưng điều đó không quan trọng, bởi nói như dân làng Sình là to khỏe chưa chắc đã thắng, quan trọng là đô phải gan lì và có miếng đánh hiểm.

Các đô lên sới mình để trần, mặc quần cộc, lưng thắt đai xanh hoặc đỏ để phân biệt. Sau hiệu lệnh của trọng tài, trong tiếng trống lệnh dồn dập và tiếng hò reo dậy đất, các đô quấn chặt lấy nhau ăn miếng trả miếng. Ai nấy đều cơ bắp cuồn cuộn, chân cày xuống cát, vờn nhau từng miếng hiểm như bắt đầu, vít cổ, bốc háng, xốc nách, vặn sườn, khóa lưng, bẻ gối…

Xem các đô so tài ai cũng phải lắc đầu lè lưỡi. Kẻ công, người thủ, uỳnh uỵch, cày tung cả mặt sới. Có những đô với cú tuyệt chiêu bốc háng, vặn sườn trong chớp mắt đã có thể nhấc tung đối thủ nặng cả gần trăm kí quăng ầm xuống sới. Hoặc có những đô trợn mắt, lè lưỡi vì bị đối phương chơi miếng hiểm khóa cổ, bẻ sườn.

Ngược lại có những đô bị đối phương ghì đầu cắm xuống cát tưởng chẳng thể nào thở nổi, ấy thế mà chỉ một cú vặn người đã có thể chuyển bại thành thắng, lật ngược đối thủ xuống dưới khiến cho phải lấm lưng trắng bụng.

Lại nói về luật chơi, vật làng Sình về cơ bản cũng áp dụng luật giống như vật tự do nhưng có đôi nét khác. Các đô lên sới đấu tay đôi, không chia hiệp, không phân biệt hạng cân, đấu đến thua kì thôi. Ai lấm lưng trắng bụng, tức bị đối phương quật cho lưng áp sới, bụng ngửa lên trời thì thua. Ai thua thì bị loại trực tiếp, muốn đấu nữa thì phải chờ năm sau. Đô nào thắng liên tiếp 3 keo, tục gọi là “ba keo mèo cắn cổ”, thì vào vòng trong.

Cái lạ nữa là đô nào thắng thì không được nghỉ mà đứng luôn ở sới chờ đô khác lên tiếp chiêu, mà đô mới lên thì bao giờ cũng khỏe. Thành ra đô nào thắng được cả 3 keo liên tiếp thì phải nói là có sức khỏe và độ lì lợm kinh người.

Có một luật bất thành văn, đó là đô làng Sình thường không giao đấu với nhau mà chỉ đấu với đô làng khác, bởi đô cùng làng thường biết rõ miếng của nhau, còn đấu với đô làng khác vừa có tính ganh đua, vừa thể hiện được tinh thần giao lưu và học hỏi. Đó cũng là nét hay thể hiện tinh thần thượng võ của hội vật làng Sình.

Vì tính hấp dẫn và khốc liệt như vậy nên vật làng Sình cũng có nhiều giai thoại kì bí không kém. Các bậc cao niên ngày nay vẫn còn kể rằng, thời nhà Nguyễn, các đô lên sới vật làng Sình phải kí một bản cam kết về tính mạng, kiểu như bản “sinh tử trạng” của đả lôi đài thời xưa.

Dưới sới bao giờ cũng có một cái quan tài nắp mở sẵn phòng không may có đô nào tử nạn trong cuộc tỉ thí thì có cái để dùng luôn. Thực hư chẳng biết thế nào nhưng cứ nhìn vào lối đánh đầy hiểm hóc của các đô thời nay cũng thấy chuyện sinh tử của các đô thời xưa không phải là không có.

Thành ra, ngày nay để phát dương tinh thần thượng võ, khắc chế rủi ro cho các đô vật, người ta đã ra luật cấm những miếng đánh hiểm có thể gây nguy hiểm đến tính mạng như bẻ khớp, bẻ sườn, bẻ cổ… Các đô lên sới phải cắt hết móng tay chân, không đeo đồ trang sức. Ai có hơi men thì tuyệt đối cấm. Các đô chuyên nghiệp không được dự giải vì sới chỉ dành cho các đô nghiệp dư, chủ yếu là trai tráng các làng thử sức, tranh tài.

Trải qua hàng trăm năm, hội vật làng Sình nay vẫn náo nhiệt như xưa. Hàng năm, cứ vào ngày mồng 10 tháng Giêng, du khách khắp nơi ở Huế và các vùng lân cận đều kéo về làng Sình, trước là để du xuân đầu năm, sau là để xem các đô thư hùng. Trai tráng các làng dù đi làm ăn đâu xa cũng tạm nghỉ để về dự lễ vật. Có đô nhiều năm liền không vắng mặt.

Chuyện thắng thua không quan trọng, vui và được tận hưởng không khí hội hè, giao lưu học hỏi là chính. Đó cũng chính là tinh thần thượng võ và nét đẹp trong văn hóa ngày xuân của người dân xứ Huế.

Tục xưa đã thành lệ, nay cứ thế được làng Sình gìn giữ và phát huy thành một phong tục đẹp đầu xuân của đất Cố đô.

Bài, ảnh: Thanh Hòa