ASEAN đồng loạt mở cửa

Nền kinh tế Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) dự kiến sẽ phục hồi đáng kể trong những tháng tới. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, rủi ro vẫn đang ở phía trước. Không phải tất cả các quốc gia đều đã sẵn sàng cho việc mở cửa lại xã hội và nền kinh tế. Thực tế, số ca nhiễm mới có thể phát triển trở lại sau khi mở cửa, như những gì đang diễn ra ở châu Âu.

Một số quốc gia cũng đang trải qua những căng thẳng về chính trị và xã hội, không muốn tạo ra thêm bất ổn nữa. Tuy nhiên, dù đã sẵn sàng hay chưa, các chính phủ ASEAN không chỉ phải mở cửa trở lại, mà phải kết nối lại với nhau và tiến hành cải cách.

Không ai nên đánh giá thấp tổn thất kinh tế và con người trong những tháng qua trên toàn khu vực, nơi đã ghi nhận hơn 13 triệu trường hợp mắc bệnh Covid-19 kể từ khi bắt đầu đại dịch.

Indonesia là tâm điểm của cuộc khủng hoảng với hơn 50.000 ca nhiễm mỗi ngày được báo cáo trong tháng 7 vừa qua. Tương tự, trong khi Thái Lan và Việt Nam vẫn giữ tỷ lệ lây nhiễm ở mức thấp trong năm 2020, thì con số người nhiễm đã tăng vọt vào năm 2021.

Tuy nhiên, đến tháng 10, tình hình dịch bệnh phần nào được kiểm soát khi các chương trình tiêm chủng được triển khai mạnh mẽ, đặc biệt là ở các quốc gia có dân số đông như Indonesia, Việt Nam và Thái Lan.

Bởi vậy, hầu hết các quốc gia trong ASEAN đã bắt đầu quá trình mở cửa trở lại các hoạt động xã hội và nền kinh tế. Vào tháng 6, sau khi đạt được mức độ tiêm chủng cao, Singapore là quốc gia đầu tiên tuyên bố sẽ coi Covid-19 là bệnh dịch đặc hữu . Thái Lan, Indonesia và những nước khác cũng có kế hoạch tương tự.

Khu vực sản xuất của ASEAN sụt giảm trong ba tháng liên tiếp từ tháng 6 đến tháng 8, và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên mức chưa từng thấy. Với việc ngân sách các chính phủ bị rút kiệt bởi các gói kích thích và hỗ trợ, cũng như các hoạt động thương mại tê liệt, ngày càng có nhiều nhận thức rằng khu vực này không thể chịu đựng thêm được lâu nữa.

Mở lại biên giới là động thái rõ ràng nhất của các nước ASEAN. Từ ngày 1/11, Thái Lan mở cửa trở lại cho du khách đến từ hơn 60 quốc gia có nguy cơ thấp mà không cần kiểm dịch.

Tương tự, vào tháng 10, Indonesia đã mở cửa trở lại Bali, nơi tỷ lệ tiêm chủng vượt quá 84%, và có kế hoạch mở thêm các khu vực khi đạt được mục tiêu tiêm chủng. Tổng thống Indonesia Joko Widodo kêu gọi xúc tiến các nỗ lực cho một hành lang du lịch ASEAN.

Việc hài hòa các tiêu chuẩn và quy trình để đảm bảo khách du lịch sẽ mất nhiều thời gian. Mặc dù du lịch là trọng tâm đầu tiên, việc mở lại biên giới có ý nghĩa lớn hơn.

Trước đại dịch, ASEAN được ghi nhận một trong những khu vực có lượng người qua biên giới lớn nhất thế giới. Điều này không chỉ bao gồm khách du lịch mà còn bao gồm cả người lao động. Việc khởi động lại các kết nối giữa ASEAN sẽ tạo thuận lợi cho các luồng hàng hóa, dịch vụ và con người.

Cơ hội đang ở phía trước

Tuy nhiên, việc mở cửa trở lại và ngồi thư giãn là không đủ. ASEAN trước đại dịch đã phát triển nhanh chóng, và những tiềm năng đó vẫn còn. Cần có những cải cách để thúc đẩy các nỗ lực đi lên trong chuỗi giá trị.

Có lẽ hành động rõ ràng nhất đến từ Singapore với “Lực lượng đặc nhiệm sức mạnh” đang tiến hành thúc đẩy các chiến lược nhằm định vị lại đất nước để tăng trưởng khi đại dịch rút đi.

Việt Nam, quốc gia nhận được nhiều vốn đầu tư nước ngoài, đã triển khai các biện pháp khuyến khích để đảm bảo rằng các ngành công nghiệp có giá trị cao được ưu tiên duy trì hoạt động ở trong nước. Ở Thái Lan, tiến bộ về cơ sở hạ tầng vẫn được quan tâm ngay cả trong thời kỳ đại dịch.

Đối với Indonesia, Luật Omnibus đã được thông qua để giúp đảm bảo đầu tư dễ dàng hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài ra còn có những nỗ lực nhằm nâng cao kỹ năng và đào tạo lực lượng lao động, cũng như các sáng kiến để giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển và liên kết với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lĩnh vực cần được đặc biệt chú ý là nền kinh tế kỹ thuật số. Đại dịch Covid-19 đã làm tăng sự phụ thuộc vào các giải pháp công nghệ, chẳng hạn như thương mại điện tử và truyền thông xã. Theo báo cáo của Facebook và Bain & Co, 80% người tiêu dùng ở ASEAN dự kiến sẽ áp dụng công nghệ kỹ thuật số vào cuối năm 2021.

Một lĩnh vực trọng tâm khác là các cam kết về khí hậu và tính bền vững. Các doanh nghiệp và chuỗi cung ứng trong khu vực phải tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững, không chỉ để đáp ứng người tiêu dùng trong nước, mà đặc biệt với các nhà đầu tư và người tiêu dùng ở các thị trường phát triển.

Mối quan tâm nữa là sự hiệu quả của một số loại vắc xin hiện đang được sử dụng và câu hỏi về việc liệu hệ thống y tế có thể đối phó được nếu các ca bệnh tăng trở lại hay không. Một số quốc gia còn phải đương đầu với những hạn chế về ngân sách và tài chính.

Song cơ hội sẽ đến nhiều hơn với ASEAN. Nhu cầu toàn cầu đang tăng lên và nhanh chóng. Chuỗi cung ứng đang lấy lại động lực và số lượng các khoản đầu tư sẽ phục hồi, tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn.

Con đường phía trước đúng là đã ít rào cản hơn, nhưng sẽ chỉ những người kiên trì mới có thể tiến về phía trước và thành công.