Chống hiện tượng cài cắm các tiêu chí để cạnh tranh không lành mạnh

Sau phiên thảo luận của Quốc hội ở hội trường về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) sáng 15/11, Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng (KH&ĐT) đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.

Đáng chú ý, về việc khắc phục tình trạng gian lận, thông thầu, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, đây là một nội dung hết sức quan trọng, được rất nhiều đại biểu quan tâm và yêu cầu phải có giải pháp căn cơ để triệt để khắc phục tình trạng này.

Theo ông Dũng, thực tiễn vừa qua cho thấy, hành vi thông đồng, gian lận, nâng khống giá, cài cắm các tiêu chí đánh giá trong hồ sơ mời thầu, can thiệp bất hợp pháp vào quá trình đấu thầu, chia nhỏ các gói thầu để chỉ định... đang diễn biến hết sức phức tạp và tinh vi.

Bên cạnh một số nguyên nhân chủ quan trong tổ chức thực hiện thì trong các quy định pháp luật của còn chưa đầy đủ và chặt chẽ về vấn đề này. "Lần này, dự thảo luật đã bổ sung rất nhiều quy định để tránh hiện tượng này. Theo đó, bổ sung hoàn thiện các quy định về hồ sơ mời thầu để làm sao chống hiện tượng cài cắm các tiêu chí để cạnh tranh, gây ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh", ông Dũng nêu rõ.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, thời gian tới cần thực hiện các biện pháp như, đẩy mạnh đấu thầu qua mạng để đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Phải yêu cầu tất cả các thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu, trong đó bao gồm có cả các chất lượng hàng hóa và dịch vụ công trình phải được công khai trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà thầu để phục vụ cho việc đánh giá uy tín của các nhà thầu và chất lượng của các hàng hóa cung cấp để có cơ sở xem xét.

Cùng với đó là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước. "Đấy là các chế tài để xử lý vi phạm cũng như trách nhiệm xử lý của những người có thẩm quyền", ông Dũng nhấn mạnh.

Thiết kế một chương riêng cho lĩnh vực y tế là vấn đề cần phải cân nhắc

Về việc tháo gỡ những vướng mắc trong hoạt động đấu thầu mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế. Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết, có rất nhiều ý kiến xung quanh vấn đề này, đề nghị rà soát, bổ sung những quy định để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong lĩnh vực y tế có tính chất đặc thù, đặc biệt và đề nghị tách ra thành một chương riêng đối với lĩnh vực kinh tế này.

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, đây là một loại hình hàng hóa, một loại hàng hóa hết sức đặc biệt, đặc thù và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người dân. Nên việc cần có quy định rõ ràng, cụ thể là hết sức cần thiết và cấp bách.

Cũng theo ông Dũng, trong dự thảo luật đã thiết kế một chương nói về các quy định này và có một số điều khoản ở các chương khác cũng đã nói về quy định những vấn đề về y tế, nhưng Ban soạn thảo sẽ rà soát lại để làm sao cho đầy đủ, bao quát, thuận lợi trong quá trình mua sắm các trang thiết bị y tế, thuận lợi cho quá trình thực hiện, tổ chức thực hiện.

Về ý kiến của đại biểu Quốc hội đề nghị tách riêng một chương, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết: "Nếu thiết kế một chương riêng cho lĩnh vực y tế, đây là vấn đề cần phải cân nhắc. Vì làm sao? Vì chúng ta không để phá vỡ kết cấu chung của bộ luật và hệ thống pháp luật của chúng ta. Bởi vì không phải chỉ có lĩnh vực y tế mới có đặc thù, đặc biệt, chúng ta có rất nhiều lĩnh vực cần đặc thù, đặc biệt, kể cả trong giáo dục, đào tạo, kể cả trong thiên tai, địch họa, kể cả trong chiến tranh, kể cả quốc phòng, an ninh, v.v. nếu mỗi một vấn đề đó, chúng ta lại thiết kế một chương thì chắc chắn sẽ không hợp lý".

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cũng cho rằng làm sao bao quát đầy đủ là được chứ không có nghĩa phải nhặt ra để riêng vào một chương. Ban soạn thảo sẽ nghiên cứu trên tinh thần rà soát bao quát, đầy đủ tất cả các vấn đề vướng mắc hiện nay trong ngành y tế để làm sao cho thuận lợi.

Việc tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, đây là một vấn đề đang còn vướng hiện nay.

Theo quy định của Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách nhà nước và Luật Khám bệnh, chữa bệnh hiện nay thì đối với tất cả các dịch vụ hình thành từ các đơn vị sự nghiệp công, kể cả việc đóng góp của các cán bộ, công chức, viên chức để mua thiết bị y tế theo quy định là ngân sách nhà nước và phải đấu thầu.

"Hiện nay là như vậy, chúng ta chưa có một quy định để tách dịch vụ nào khám, chữa bệnh lại do bảo hiểm y tế chi trả, cái nào do người khám bệnh đóng góp. Hiện nay ta chưa tách được, nên chúng ta chưa xử lý được vấn đề này", ông Dũng nói.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết, sẽ có nghiên cứu đầy đủ về vấn đề này để đồng bộ với cả các hệ thống pháp luật, nhất là Luật Khám bệnh, chữa bệnh để làm sao tách được ra thì sẽ quy định được tính tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập khi quyết định mua sắm từ các dịch vụ khám, chữa bệnh cũng như việc đóng góp của cán bộ, công nhân viên chức để mua các thiết bị phục vụ cho các cơ sở y tế công lập.

Cắt bỏ, loại bỏ các thủ tục cấp trung gian trong đấu thầu

Về vấn đề đơn giản hóa các thủ tục, cắt giảm thời gian, chi phí trong đấu thầu. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết; Thứ nhất, hiện nay trong luật đã thiết kế theo hướng phải đẩy mạnh lộ trình áp dụng đấu thầu qua mạng để rút ngắn thời gian.

Hai là, cắt bỏ, loại bỏ các thủ tục cấp trung gian, như phê duyệt các danh sách nhà thầu đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật hay danh sách xếp hạng nhà thầu...

Ba, cho phép chủ đầu tư được mua bổ sung các hàng hóa dịch vụ phát sinh trên cơ sở hợp đồng đã thực hiện trước đó.

Bốn, cho phép thực hiện trước một số các hoạt động để chuẩn bị đấu thầu nhằm rút ngắn thời gian thực hiện. 

"Đấy là những cải tiến của luật lần này để làm sao rút ngắn được quy trình, vẫn tạo sự quản lý chặt chẽ nhưng thông thoáng, thuận lợi, rút ngắn thời gian, chi phí", ông Dũng nhấn mạnh.