Bến cảng- cơ sở kinh tế trọng điểm của Đức

Đầu tuần này, công ty vận tải biển quốc doanh Trung Quốc COSCO đã thông báo rằng họ đã trì hoãn nỗ lực mua 35% cổ phần của cảng Tollerort, đây là cơ sở nhỏ nhất trong số 4 cơ sở container ở cảng Hamburg, Đức.

Thông báo được đưa ra sau khi Bộ trưởng Bộ Kinh tế Robert Habeck cho biết tuần trước rằng ông có thể sẽ phủ quyết động cơ này vì lo ngại rằng Trung Quốc đang tiếp quản quá nhiều cơ sở hạ tầng được gọi là quan trọng của Đức. Người phát ngôn cho biết Thủ tướng Đức Olaf Scholz vẫn chưa thống nhất về cách thức tiến hành đấu thầu của COSCO.

Chính phủ Đức coi các cảng là cơ sở hạ tầng quan trọng, cho phép các quan chức sàng lọc và ngăn chặn việc mua lại các cổ phần lớn hơn trong các cơ sở vận tải biển của các công ty không thuộc EU.

Theo Quỹ Hans Böckler, có khoảng 193 nhà đầu tư Trung Quốc đã mua lại 243 doanh nghiệp Đức một phần hoặc toàn bộ từ năm 2011 đến năm 2020.

Các số liệu gần đây do công ty tư vấn EY cung cấp cho thấy từ năm 2016 đến năm 2018, số vụ mua lại của các công ty Trung Quốc đã giảm 40%, nhưng đã tăng tốc trở lại vào năm 2021 lên 35 vụ mua lại, tăng từ 28 thương vụ vào năm trước.

Yi Sun, người đứng đầu Bộ phận Dịch vụ Kinh doanh Trung Quốc của EY cho rằng: nốt thăng trầm trong các khoản đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc vào các nước công nghiệp phát triển lớn là do các chính phủ phương Tây nỗ lực gia tăng để tránh sự phụ thuộc trong tương lai vào nước này, nói chung nhằm hạn chế ảnh hưởng của các công ty nước ngoài đối với cơ sở hạ tầng quốc gia của họ. 

Những lo ngại như vậy không hoàn toàn là vô căn cứ, một nghiên cứu từ năm nay của Liên minh châu Âu đã phát hiện ra, sau khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra trong số 137 hàng hóa và sản phẩm được coi là quan trọng thì chiếm một nửa do Trung Quốc cung cấp và chỉ 3% do Nga cung cấp. Các mặt hàng được điều tra chủ yếu liên quan đến lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và năng lượng tái tạo.

'Tự mãn với Trung Quốc'

Vào năm 2016, Đức đã học được một cách khó khăn rằng đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Trung Quốc không phải lúc nào cũng phát triển tích cực. Năm đó, Bộ Kinh tế không thể ngăn việc tiếp quản hoàn toàn công ty robot hàng đầu của Đức, KuKa, bởi công ty Trung Quốc Midea, một nhà sản xuất máy rửa bát và tủ lạnh.

Do đó, luật tiếp quản và mua lại của nước ngoài đã được nhanh chóng nâng cấp ở Đức để tránh các cuộc đấu thầu không được yêu cầu trong tương lai từ nước ngoài trong các lĩnh vực kinh tế then chốt như công nghệ y tế, cung cấp năng lượng và viễn thông. Sau đó, công nghệ trí tuệ nhân tạo đã được đưa vào danh sách các lĩnh vực được bảo vệ.

Trích dẫn cuộc đấu thầu thất bại năm 2018 của công ty điện lực nhà nước Trung Quốc SGCC để mua 20% cổ phần của nhà điều hành lưới điện 50Hertz của Đức là một ví dụ điển hình về sự can thiệp của Chính phủ Đức. Cụ thể, nếu thành công, cổ phần sẽ mang lại cho Trung Quốc ảnh hưởng quá mức đối với việc quản lý nguồn cung cấp điện của Đức.

Tương tự vào năm 2018, Berlin đã ngừng mua lại của Trung Quốc đối với Leifeld Metal Spinning - công ty hàng đầu thế giới về máy công cụ để tạo hình kim loại không chip có trụ sở tại Ahlen.

Cơ quan tình báo nước ngoài của Đức (BND) đang để mắt đến "sự trỗi dậy của một Trung Quốc với tham vọng trở thành một cường quốc toàn cầu." Chủ tịch BND Bruno Kahl tuyên bố trong một phiên điều trần quốc hội gần đây rằng các nhà lãnh đạo Đức đã "quá tự mãn đối với Trung Quốc" khi chấp nhận "sự phụ thuộc đau đớn" vào một cường quốc dường như "không còn có lợi cho Đức."

Chia sẻ với DW, Horst Löchel, chuyên gia về Trung Quốc của Trường Quản lý Frankfurt cho rằng, với ít nhất 5.000 công ty Đức đang hoạt động tại Trung Quốc và hơn 2 triệu việc làm phụ thuộc vào xuất khẩu sang cường quốc châu Á, nền kinh tế của các quốc gia này gắn bó mật thiết với nhau.

Đồng thời, ông đã cảnh báo về các quyết định sớm liên quan đến các nhà đầu tư Trung Quốc tại Đức. 

Ngoài ra, nếu để quốc gia đông dân nhất thế giới mua lại thành công các công ty, bến cảng sẽ gây ảnh hưởng rõ ràng trong dài hạn. Theo một nghiên cứu của Quỹ Böckler cho thấy áp lực tài chính từ các chủ sở hữu Trung Quốc đang gia tăng trong những năm qua, trong đó nhiều nhà đầu tư đã yêu cầu cắt giảm nhân viên, tiền lương và sa thải nhiều công nhân được bảo hộ lao động.

Trong đó, theo DW, ngay cả cựu chủ sở hữu kiêm giám đốc điều hành của KuKa, Till Reuter cũng không thoát khỏi sự thâu tóm quyền lực của các nhà đầu tư Trung Quốc mà đã phải bán công ty của mình. Ông buộc phải từ chức vào năm 2018. Vào mùa hè năm nay, ông đã đưa ra một cảnh báo nghiêm khắc, nói rằng Đức "phải giảm bớt sự phụ thuộc vào nước ngoài trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế - trước hết và quan trọng nhất là đối với Trung Quốc."

Lê Na (Theo DW)