Cuối tháng 3, Bộ trưởng Môi trường Đức Steffi Lemke thuộc Đảng Xanh đã khẳng định rằng: "Rủi ro của năng lượng hạt nhân cuối cùng là không thể kiểm soát được; đó là lý do tại sao loại bỏ hạt nhân làm cho đất nước chúng ta an toàn hơn và tránh được nhiều chất thải hạt nhân hơn".

Năm ngoái, Chính phủ Đức một lần nữa vướng vào tranh chấp về năng lượng hạt nhân. Trong thỏa thuận liên minh giữa Đảng SPD cầm quyền, Đảng Xanh và Đảng FDP, các bên đã đồng ý tuân theo kế hoạch loại bỏ hạt nhân của Đức mà bà Merkel đã thông qua vào năm 2011. Theo đó, các nhà máy điện hạt nhân cuối cùng sẽ đóng cửa vào cuối năm 2022 .

Nhưng cuộc xung đột Ukraine đã thay đổi mọi thứ, vì nguồn cung cấp khí đốt của Nga cho Đức đã ngừng lại và chính phủ lo ngại tình trạng thiếu năng lượng. Thủ tướng Olaf Scholz cuối cùng đã quyết định kéo dài thời gian hoạt động của các nhà máy điện cho đến ngày 15/4/2023.

Tranh chấp kéo dài hàng chục năm

Rất ít tranh chấp khiến người dân bị phân cực, đặc biệt là ở Tây Đức cũ, như tranh chấp về năng lượng hạt nhân. Vào ngày 17/6/1961, lần đầu tiên một nhà máy điện hạt nhân của Đức cung cấp điện cho lưới điện tại Kahl ở Bavaria.

Sau 22.596 ngày và nhiều cuộc tranh luận sôi nổi, ba nhà máy điện hạt nhân vẫn đang hoạt động cuối cùng sẽ ngừng hoạt động vào ngày 15/4.

Tổng cộng, 19 nhà máy điện hạt nhân từng cung cấp tới 1/3 lượng điện của đất nước. Vào những năm 1970 và 1980 ở Tây Đức, trước khi nước Đức thống nhất, việc phản đối năng lượng hạt nhân đã khiến hàng trăm nghìn thanh niên xuống đường.

Sau đó vào năm 1986, thảm họa Chernobyl ở Liên Xô trở thành cảnh báo về sự nguy hiểm của năng lượng hạt nhân. Nhưng các đảng cầm quyền kể từ đó tới nay đã kiên quyết ủng hộ việc sử dụng năng lượng hạt nhân trong nhiều thập kỷ.

Các nước châu Âu khác đã nhanh chóng loại bỏ năng lượng hạt nhân. Thụy Điển là nước đi trước, chấm dứt năng lượng hạt nhân ngay sau Chernobyl, cũng như Ý, quốc gia cũng quyết định đóng cửa hai nhà máy điện hạt nhân cuối cùng sau thảm họa. Ở Thụy Điển, quá trình loại bỏ đã được đảo ngược vào năm 1996. Ngày nay, 6 nhà máy điện hạt nhân ở đó sản xuất khoảng 30% nhu cầu điện của đất nước.

Các nước châu Âu khác, chẳng hạn như Hà Lan và Ba Lan có kế hoạch mở rộng hệ thống điện hạt nhân của họ, trong khi Bỉ đang hoãn kế hoạch loại bỏ theo giai đoạn. Với 57 lò phản ứng, Pháp luôn là quốc gia với năng lượng hạt nhân hàng đầu châu Âu và không có kế hoạch loại bỏ nhà máy nào. 

Quá trình loại bỏ hạt nhân

Năm 2002, Bộ trưởng Môi trường Đức lúc bấy giờ của Đức Jürgen Trittin, cũng thuộc Đảng Xanh, đã thông qua kế hoạch đầu tiên của nước này nhằm loại bỏ dần năng lượng hạt nhân. Dù kế hoạch đã bị trì hoãn trong nhiều năm sau đó, nhưng thảm họa lò phản ứng kinh hoàng tại Fukushima ở Nhật Bản năm 2011 là yếu tố khiến chính phủ quyết định loại bỏ tất cả các lò phản ứng hạt nhân.

Nhưng KernD, một hiệp hội đại diện cho lợi ích của công nghệ hạt nhân ở Đức, nói rằng chấm dứt năng lượng hạt nhân không phải là một ý tưởng hay, xét về một cuộc khủng hoảng năng lượng mới đây.

"Ngoài ra, xét về chính sách khí hậu và sự phát triển rất bất lợi trong sản xuất điện vào năm ngoái, việc đóng cửa ba nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động với lượng khí thải nhà kính thấp sẽ không tốt cho môi trường", một người phát ngôn của KernD cho biết. 

Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), hiện có 422 lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động trên toàn thế giới, với tuổi thọ trung bình khoảng 31 năm.

Nhưng một báo cáo gần đây của IAEA cho biết không có dấu hiệu nào cho thấy hạt nhân đang trải qua thời kỳ phục hưng: Sản xuất điện hạt nhân đạt đỉnh 17,5% vào năm 1996 và giảm xuống dưới 10% vào năm 2021, mức thấp nhất trong 4 thập kỷ.

Quốc Thiên (theo DW)