Đặc biệt là giá vật tư đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, giá xăng dầu liên tục tăng cao, tác động trực tiếp đến giá các mặt hàng tiêu dùng, lương thực, thực phẩm… Cử tri kiến nghị, cần có biện pháp ổn định giá để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Phóng viên Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc trao đổi với đại biểu Quốc hội – GS.TS Hoàng Văn Cường xung quanh vấn đề này.

+ Thưa đại biểu Quốc hội, thông tin về việc tăng lương cơ sở từ ngày 1/7/2023 đã khiến người lao động không khỏi vui mừng. Thế nhưng, trên thực tế nhiều năm qua cho thấy, giá cả hàng hóa tiêu dùng vẫn luôn “chạy trước” lương của người lao động, nhất là lương của cán bộ, công chức, viên chức. Lần này, cử tri cũng phản ánh, giá các mặt hàng tiêu dùng tiếp tục tăng khiến cuộc sống của không ít người lao động gặp khó khăn. Đại biểu Quốc hội có ý kiến gì đối với vấn đề này?

- Hiện nay, song song với việc giá xăng, dầu, gas liên tục tăng, thì giá nguyên liệu đầu vào của nhiều lĩnh vực sản xuất, từ thức ăn chăn nuôi, phân bón, vật liệu xây dựng đến cước vận tải cũng đều tăng mạnh… đã tác động đến giá các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm cũng đều tăng.

Bên cạnh đó, khi có thông tin tăng lương cho người lao động, cán bộ, công chức, viên chức thì cũng xuất hiện tâm lý “té giá” tăng theo của các mặt hàng tiêu dùng. Việc này cũng làm ảnh hưởng đến mặt bằng giá cả thị trường. Trong đó, đặc biệt là những người lao động tự do sẽ gặp phải những khó khăn hơn cả, bởi vì, họ không được tăng lương nhưng lại phải “gánh chung” việc giá cả tăng lên. Cuộc sống của họ vốn đã khó khăn thì khi “chạy đua” với giá hàng hóa sẽ càng chật vật hơn. Vấn đề này cần được quan tâm để đảm bảo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, cũng cần nói thêm, đây là câu chuyện “tâm lý”, một số người, chủ yếu là những người kinh doanh đầu mối lợi dụng vào việc đó để cố tình tăng giá bán hàng tiêu dùng, lương thực, thực phẩm. Còn đối với những mặt hàng do Nhà nước điều tiết, kiểm soát giá thì sẽ phải thực hiện đúng quy định.

+ Có ý kiến cho rằng, tới tháng 7/2023, người lao động ở khu vực công mới được tăng lương, nhưng hiện tại, họ đã phải đối diện với sự “khởi động” tăng giá của nhiều mặt hàng. Đại biểu nghĩ sao về điều này?

- Tại Kỳ họp thứ 4 vừa qua, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023. Theo đó, từ ngày 1/7/2023 sẽ thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức lên mức 1,8 triệu đồng/tháng, tương đương tăng 20,8% so với mức lương cơ sở hiện hành.

Cân nhắc trước những vấn đề tác động tăng chỉ số giá tiêu dùng, tăng áp lực lạm phát cũng là một phần lý do mà Chính phủ đề xuất chọn thời điểm tăng lương cơ sở từ ngày 1/7/2023. Bởi vì, nếu như chọn thời điểm tăng lương cơ sở ngay từ đầu năm (tức là từ ngày 1/1/2023) – đây là thời điểm giáp Tết Nguyên đán, sẽ có nhiều nhân tố làm biến động tăng giá thị trường. Còn ở thời điểm tháng 7 (giữa năm) sẽ không có nhiều những nhân tố tác động vào để làm tăng giá tiêu dùng. Đó là một trong những lý do Chính phủ lựa chọn tăng lương từ tháng 7.

+ Theo Giáo sư, thời điểm từ nay đến Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, áp lực lạm phát của Việt Nam được dự báo ra sao?

- Thông thường, cuối năm thì tỷ lệ tăng giá các mặt hàng sẽ cao hơn các thời điểm khác trong năm. Bởi vì, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa cao hơn, trong khi lượng tiền của các đơn vị, doanh nghiệp cũng đưa ra nhiều hơn để thanh quyết toán… sẽ khiến giá các mặt hàng có xu hướng tăng lên.

Nhưng ở Việt Nam, điều lo ngại nhất là tình hình lạm phát của thế giới có tác động, ảnh hưởng lớn đến thị trường trong nước. Tuy nhiên, hiện nay, theo các chuyên gia thì lạm phát của thế giới đang ở mức đỉnh điểm rồi, từ bất ổn địa chính trị toàn cầu và sự thiếu hụt, gián đoạn nguồn cung khiến chi phí sản xuất, vận tải toàn cầu gia tăng… Do lạm phát đã ở mức đỉnh nên có lẽ sẽ không còn thêm áp lực tăng hơn.

Còn sức ép lạm phát trong nước được dự báo từ nay đến Tết Nguyên đán cũng không phải là quá cao. Chính phủ cũng đang tích cực triển khai nhiều biện pháp để bình ổn giá các mặt hàng, nhằm kiềm chế lạm phát. 

+ Vậy, theo đại biểu, để giải quyết vấn đề vật giá “leo thang” khi có thông tin nâng lương hoặc “lương tăng 1, giá cả tăng 2”, thì cần tập trung vào những yếu tố nào?

- Chính phủ cần quyết liệt, có giải pháp tích cực, hiệu quả hơn trong việc kiểm soát và bình ổn giá cả thị trường, nhất là đối với những mặt hàng thiết yếu tác động trực tiếp tới đời sống nhân dân.

Bên cạnh đó, phải thông tin tuyên truyền để mọi người dân nhận thức rõ vấn đề này. Khi người tiêu dùng nắm bắt được các thông tin liên quan, kiên quyết không mua hàng hóa ở những cửa hàng tự ý “đội giá” lên cao thì chính người bán sẽ là người bị ảnh hưởng. Đối với những trường hợp cố tình vi phạm về giá thì phải xử lý nghiêm để răn đe chung.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, khắc phục những điểm còn hạn chế, bất cập. Đối với những mặt hàng do Nhà nước kiểm soát giá, nếu muốn tăng hay không tăng thì phải được sự cho phép của Nhà nước. Còn đối với những mặt hàng không nằm trong danh mục kiểm soát giá thì phải khai báo giá minh bạch, niêm yết giá, công khai thông tin về giá. Nếu anh tăng giá bất hợp lý thì sẽ phải xử lý nghiêm.

+ Xin trân trọng cảm ơn Đại biểu Quốc hội!

Tăng lương không phát huy ý nghĩa nếu như giá cả không được kiềm chế Theo chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh thì việc tăng lương cơ sở là rất ý nghĩa và cần thiết trong thời điểm hiện nay. Mục tiêu trước hết của việc tăng lương cơ sở là tăng thu nhập, nâng cao mức thụ hưởng của người lao động. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế này cũng nhấn mạnh, mục tiêu này sẽ không thể đạt được nếu lạm phát không được kiềm chế hiệu quả, chỉ số giá tiêu dùng, giá cả các mặt hàng thiết yếu tăng song song hoặc nhanh hơn mức tăng của lương. “Thực tế ghi nhận, việc tăng giá thường xảy ra trước tăng lương, thậm chí là mức tăng giá hàng hóa tiêu dùng còn cao hơn cả mức tăng lương. Đó là tiền lệ xấu của thị trường. Việc giá cả hàng hóa tăng còn đẩy lạm phát tăng lên, ảnh hưởng xấu đến ổn định kinh tế vĩ mô”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh phân tích. Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh chỉ ra rằng, để việc tăng lương cho người lao động thực sự là niềm vui trọn vẹn, góp phần nâng cao đời sống, khuyến khích người lao động hăng say công tác thì cần tăng cường các giải pháp kiềm chế lạm phát, bình ổn giá đi kèm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát chặt về giá, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình “té nước theo mưa”, tăng giá hàng hóa mỗi khi có thông tin tăng lương. Trong đó, cần có sự vào cuộc của cơ quan Quản lý thị trường và các địa phương trong việc quản lý giá hàng hóa. Bên cạnh đó, cùng với việc tăng lương cơ sở thì cũng cần có những chính sách xã hội khác để thu nhập của người lao động đảm bảo cuộc sống, tái tạo sức lao động, tích cực cống hiến. Đồng thời, tiếp tục thực thi hiệu quả các chính sách hỗ trợ, tăng cường hệ thống an sinh xã hội, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống của người lao động trong giai đoạn hiện nay.

Nguyễn Hường (Thực hiện)