Tất cả các thành phố hơn 500.000 dân sẽ được liên kết với dự án có trị giá ước tính ít nhất 4,55 nghìn tỷ nhân dân tệ (42,6 tỷ USD). Tập đoàn này đang đầu tư thêm vốn vào một trong những hệ thống đường sắt đẳng cấp nhất thế giới, họ cho biết trong một tuyên bố.

Nhưng nỗ lực này trông giống một chương trình kích thích kinh tế hơn. Đường sắt Nhà nước Trung Quốc không phải là một nhà đầu tư lớn, và khi nào khoản đầu tư lớn sẽ được thu lại thì không rõ ràng.

Phần lớn việc mở rộng sẽ được dùng tiền đi vay, có nguy cơ gây thêm áp lực lên kho bạc của chính phủ.

Công ty đã mở rộng đường sắt với tốc độ từ 10% đến 20% trong những năm gần đây khi nền kinh tế Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng nhanh chóng. Các kế hoạch trước đây kêu gọi mở rộng mạng lưới tàu cao tốc lên 45.000 km vào năm 2030.

Tuy nhiên, tổng sản phẩm quốc nội chỉ tăng 3,2% trong quý II so với cùng kỳ năm ngoái.

Đường sắt Nhà nước Trung Quốc cũng bị tổn hại vì đại dịch. Virus và những hạn chế đi lại chỉ khiến mọi thứ tồi tệ hơn. Công ty báo cáo khoản lỗ ròng 61,3 tỷ nhân dân tệ trong quý đầu tiên của năm 2020.

Theo giáo sư Zhao Jian của Đại học Giao thông Bắc Kinh thì việc thêm 1 km vào mạng lưới tàu cao tốc tốn 130 triệu nhân dân tệ. Vì vậy, thêm 35.000 km sẽ tiêu tốn 4,55 nghìn tỷ nhân dân tệ, một phép tính đơn giản cho thấy.

Đường sắt Nhà nước Trung Quốc có tài sản 8,31 nghìn tỷ nhân dân tệ vào cuối năm 2019, so với 5,48 nghìn tỷ nhân dân tệ nợ phải trả. Nợ phải trả tương đương 5,5% GDP của năm đó và gánh nặng nợ rất có thể sẽ chỉ tăng lên.

Tập đoàn này sẽ phát hành trái phiếu doanh nghiệp để thanh toán cho các tuyến đường sắt mới. Chính quyền trung ương và địa phương dự kiến sẽ mua nhiều trái phiếu này và do đó sẽ chịu thiệt hại về tài chính nếu việc trả nợ bị trì hoãn.

Cải cách doanh nghiệp nhà nước là mục tiêu lớn của chính phủ Chủ tịch Tập Cận Bình. "Các công ty zombie" - những doanh nghiệp sống nhờ vào chính phủ và người cho vay lớn - đã là một mối quan tâm trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, chính phủ vẫn quyết định rót vốn 100 tỷ nhân dân tệ vào Đường sắt Nhà nước Trung Quốc vào năm 2020.

Các chính quyền địa phương cạnh tranh với nhau về các dự án đường sắt để tạo việc làm và phát triển các ngành công nghiệp liên quan. Điều này cũng ảnh hưởng đến việc kéo dài mạng lưới đường sắt tốc độ cao.

"Các quan chức cấp cao của chính quyền địa phương "đang sử dụng việc xây dựng đường sắt để đạt được tăng trưởng kinh tế cao trong nhiệm kỳ của họ", không quan tâm đến khả năng trả nợ của nhà điều hành đường sắt", Zhao nói.