Theo DW, lệnh cấm nêu trên đi kèm với mức trần giá đối với nhiên liệu tinh chế của Nga, nhằm làm tổn hại doanh thu của Nga trong khi đảm bảo lệnh cấm vận nhiên liệu của EU không làm tăng giá dầu diesel toàn cầu - vốn đã leo thang.

Trong khi lệnh cấm vận dầu thô và trần giá dầu có hiệu lực vào ngày 5/12/2022 đã qua đi mà không có bất kỳ sự gián đoạn lớn nào, lệnh cấm nhiên liệu tinh chế - đặc biệt là dầu diesel được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và trong nước - đã đẩy thị trường vào tình trạng bất ổn trong bối cảnh nguồn dự trữ dầu diesel có thể eo hẹp tại châu Âu.

Giá dầu diesel sẽ leo thang?

Sau khi lệnh trừng phạt mới nhất của EU có hiệu lực, giá dầu diesel có leo thang hay không đó phần lớn phụ thuộc vào mức độ thành công của các nước châu Âu trong việc tìm kiếm nguồn cung thay thế và mức độ hiệu quả của Moscow trong việc tìm kiếm thị trường mới cho nhiên liệu của họ.

Nếu hai điều đó xảy ra, thì tác động đối với nguồn cung và giá cả sẽ nằm gọn “trong tầm kiểm soát” và tồn tại trong thời gian ngắn.

Nếu không, lệnh trừng phạt của EU có thể dẫn đến sự gián đoạn lớn trong các ngành công nghiệp phụ thuộc vào dầu diesel như giao thông vận tải và nông nghiệp. Hơn nữa, giá nhiên liệu tăng tiếp tục làm suy yếu cuộc chiến chống lạm phát.

Trong hơn một năm nay, giá dầu diesel được cho là vẫn “nhảy múa” liên tục. Trong khi tình hình đã được cải thiện trong những tháng gần đây do mùa đông ôn hòa bất thường, dự trữ dầu diesel vẫn ở mức khó lường, nhiều người cảm thấy lo lắng cho tương lai năng lượng châu Âu.

Ước tính, giá dầu diesel có thể tăng cao hơn nữa trong thời gian ngắn để phản ánh sự gia tăng chi phí vận chuyển do nguồn cung hiện cần phải đến từ các khu vực xa hơn, chi phí sản xuất cao hơn ở các quốc gia như Mỹ và phí bảo hiểm rủi ro.

“Thị trường hiện đang rất nhạy cảm và rất lo lắng,” các nhà phân tích của FGE chia sẻ với DW. "Thế giới vẫn cần thời gian để những dòng chảy của Nga được định tuyến lại và không có sự gián đoạn bền vững nào đối với dòng chảy của Nga”.

EU có thể nhập dầu diesel từ đâu?

Trước khi Nga tấn công Ukraine, EU đã dựa vào quốc gia này để đáp ứng gần một nửa nhu cầu dầu diesel. Tuy nhiên, tỷ lệ đó đã giảm trong năm 2022 nhưng vẫn đáng kể, cụ thể, các thành viên EU đã mua hơn 200 triệu thùng dầu diesel vào năm ngoái, theo năng lượng công ty phân tích Vortexa.

Trên thực tế, trong thời gian chuẩn bị cho lệnh cấm, khối này đã tăng mua hàng từ Nga lên mức đáng bất ngờ, nhiều người mô tả là “cơn bão cuối cùng" trước khi lệnh cấm vận có hiệu lực.

"Cơ hội cuối cùng để mua hàng từ nhà cung cấp gần nhất giúp giảm chi phí vận chuyển so với nguồn cung từ những nơi xa hơn," hãng tin Kpler mô tả.

Ước tính, sau ngày hôm nay (5/2), EU sẽ thiếu khoảng 600.000 thùng dầu diesel và các sản phẩm dầu liên quan mỗi ngày, một khoảng trống mà EU dự định lấp đầy với nguồn cung gia tăng từ Trung Đông, châu Á và Mỹ.

Sự phụ thuộc đó chỉ có khả năng được xoa xịu khi các nhà máy lọc dầu lớn như nhà máy Al-Zour ở Kuwait và nhà máy lọc dầu Jazan ở Ả Rập Xê Út được mở rộng.

Ngoài ra, Đức đã ký một thỏa thuận với Công ty dầu khí quốc gia Abu Dhabi của UAE, theo đó công ty dầu mỏ này sẽ cung cấp 250.000 tấn dầu diesel mỗi tháng vào năm 2023.

Nhiều chuyên gia cho rằng, châu Âu cũng có thể hưởng lợi từ việc nhập khẩu các sản phẩm tinh chế từ nhiều quốc gia khác - trong đó dầu diesel của Nga có thể sẽ được pha trộn với các sản phẩm khác không phải của Nga ở các nước như Thổ Nhĩ Kỳ và tái xuất khẩu trở lại châu Âu.

"Lục địa già" có thể “nương nhờ” Trung Quốc và Ấn Độ?

Ấn Độ và Trung Quốc, những quốc gia mua dầu thô lớn nhất của Nga trong 12 tháng qua, có thể đóng vai trò lớn trong việc hỗ trợ dự trữ dầu diesel của EU.

Kể từ khi Nga tấn công Ukraine, xuất khẩu dầu diesel của Ấn Độ sang châu Âu đã tăng vọt nhờ các nhà máy lọc dầu tận dụng chi phí nguyên liệu đầu vào thấp - giá dầu thô giảm mạnh của Nga và giá dầu diesel cao.

Năm ngoái, khi các cuộc đình công của công nhân khiến ngành lọc dầu của Pháp đóng cửa, EU đã ghi nhận sự gia tăng nhập khẩu dầu diesel và các sản phẩm liên quan từ Ấn Độ, vốn không phải là nhà cung cấp nhiên liệu truyền thống cho châu Âu.

Đồng thời, Trung Quốc đã tăng hạn ngạch xuất khẩu đợt đầu tiên cho năm 2023 đối với dầu diesel và các sản phẩm dầu tinh chế khác.

Mark Williams, giám đốc nghiên cứu của Wood Mackenzie, nhận định: “Chính sách của Trung Quốc là yếu tố thay đổi cuộc chơi”, đồng thời lưu ý thêm với khách hàng rằng quốc gia này “nắm giữ chìa khóa cho tất cả công suất lọc dầu dư thừa trên toàn cầu”.

Nga sẽ bán dầu diesel ở đâu?

Nga đã chọn Ấn Độ và Trung Quốc để “chọn mặt gửi vàng”, duy trì dòng chảy dầu thô khổng lồ với mức chiết khấu lớn. Tuy nhiên, việc chuyển hướng xuất khẩu dầu diesel ra khỏi thị trường lớn nhất (châu Âu) có thể khiến quốc gia này gặp nhiều thách thức hơn.

Các chuyên gia kỳ vọng, dầu động cơ diesel của Nga trước đó đã bán cho châu Âu sẽ được chuyển hướng sang Thổ Nhĩ Kỳ và các nước ở Mỹ Latinh và châu Phi.

Ngoài ra, Nga sẽ bị buộc phải giảm giá mạnh dầu diesel để thu hút thêm nhiều khách hàng.

Lindell, người đứng đầu các sản phẩm tinh chế tại FGE, hy vọng một phần lớn dầu diesel của Nga sẽ đến Thổ Nhĩ Kỳ, sau đó được đổi thương hiệu và tái xuất sang châu Âu với tên gọi "diesel Thổ Nhĩ Kỳ". Trong những tháng qua, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhập khẩu một lượng lớn dầu diesel từ Nga.

Nhiều người cho rằng, vì khả năng “chịu giảm giá sock”, thế nên các sản phẩm năng lượng của Nga vẫn luôn được lòng nhiều khách hàng, đó là lý do chưa nhận thấy xuất khẩu của quốc gia này giảm vào năm 2023.

Tuy nhiên, có những người khác cho rằng Nga sẽ gặp khó khăn trong việc di dời tất cả các nhà máy sản xuất dầu diesel của mình và có thể buộc phải cắt giảm sản lượng.

Tác động của áp trần giá dầu diesel?

Trong thông báo hôm 3/2, G7 và EU cho biết trần giá sẽ có hiệu lực từ ngày 5/2 - khớp với thời điểm EU bắt đầu cấm nhập các sản phẩm từ dầu Nga. Theo đó, các sản phẩm cao cấp, như dầu diesel, sẽ chịu mức trần 100 USD một thùng. Còn với các sản phẩm khác, như dầu mazut, mức trần sẽ là 45 USD. Mức này không thay đổi so với đề xuất cách đây một tuần.

Việc áp đặt giá trần nhằm đảm bảo rằng dầu diesel và các sản phẩm dầu mỏ khác của Nga vẫn có thể được bán cho các nước thứ ba và ngăn chặn bất kỳ sự tăng giá đột biến nào sau lệnh cấm của EU.

Cơ chế này sẽ cho phép các công ty vận chuyển và bảo hiểm châu Âu tiếp tục cung cấp dịch vụ của họ cho các chủ hàng vận chuyển các sản phẩm dầu mỏ của Nga đến các khu vực khác miễn là nhiên liệu được mua ở mức hoặc thấp hơn mức giới hạn đã thỏa thuận.

Đặt giá trần cho các sản phẩm dầu mỏ sẽ có tác động tối thiểu đối với hoạt động lọc dầu thô và xuất khẩu sản phẩm chưng cất của Nga, đồng thời nếu giá dầu thô của Nga thấp tới 40 USD/thùng, biên lợi nhuận lọc dầu sẽ vẫn cao.

Ở khung giá này, hoạt động lọc dầu của Nga vẫn rất mạnh, vì vậy động cơ tinh chế dầu thô thành các sản phẩm dầu vẫn còn cao.

Điệp Nguyễn (Theo DW)