“Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi

Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác!

Khi bờ bãi dần lui, làng xóm khuất,

Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre...”

(Trích bài thơ: Người đi tìm hình của nước - Chế Lan Viên)

Cũng từ lời của bài thơ: Người đi tìm hình của nước, đến ý tưởng vẽ tranh về Bác khi ra đi tìm đường cứu nước tại bến Nhà Rồng cách đây 110 năm. Tôi tìm đến anh, họa sỹ Nguyễn Quốc Thắng tại tư gia trong  hẻm đường ven Hồ Tây. Khi bức tranh: “Người đi tìm hình của nước” do anh sáng tác đăng trên mạng xã hội được nhiều bạn bè đồng nghiệp tán dương, động viên. Họa sỹ Ngô Xuân Khôi thốt lên: Tranh đẹp quá anh Thắng ơi! PGS.TS Thu Hằng, Viện trưởng Viện Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên Truyền Hà Nội khen: quá đẹp! Đạo diễn, Nghệ sỹ ưu tú Nguyễn Nghiêm Nhan, công tác tại VTV chia sẻ: rất mới về đề tài quen. Bác Hồ vẫn luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các văn nghệ sỹ, chúc mừng họa sỹ Quốc Thắng vẽ tranh đẹp, bố cục khỏe, hiện đại và mới mẻ. Rất nhiều Họa sỹ tên tuổi bạn đồng môn dành cho anh những lời khen, anh đã truyền được tình cảm của mình vào bức tranh khi vẽ chân dung Bác, người thanh niên Nguyễn Tất Thành ngoài 20 tuổi, cương nghị, rắn chắc tràn đầy sức sống và niềm tin khi bước lên con tàu để bôn ba tìm đường cứu nước đằng sau là hình ảnh non sông đất nước...

Sinh năm 1954 tại Hà Nội, Họa sỹ Nguyễn Quốc Thắng học vẽ tại Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, sau đó làm giáo viên môn Mỹ thuật tại Sở Lao Động thương binh và xã hội Thành phố Hà Nội, tham gia minh họa truyện, thơ trên Tạp chí Văn nghệ Quân đội, anh cũng đã tham gia nhiều triển lãm của Hội Mỹ thuật Việt Nam và Hội Mỹ thuật Hà Nội, là Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam nên vẽ là niềm đam mê cháy bỏng của anh.

Anh tâm sự: Bản thân tôi cũng sinh nhật vào tháng 5 và trong những ấn tượng, hồi ức về Bác Hồ trở về trong tôi rất rõ, rất sống động, cộng với một gợi ý của một người bạn hãy vẽ về người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước, tôi rất xúc động với chủ đề này. Tôi đã tìm tư liệu, thời điểm Bác ra đi không có cái ảnh nào, tôi phải đọc nhiều tư liệu liên quan, cộng với thời còn vẽ minh họa cho Tạp chí Văn Nghệ Quân đội, tôi đã tập trung vẽ rất nhanh, cả chỉnh sửa lấy tư liệu trong vòng 3 ngày là xong và sau đó thì tôi cũng chia sẻ trên mạng xã hội.

Đánh giá của họ nói chung là một bức vẽ về Bác Hồ thời thanh niên thành công và tôi rất mừng, mặc dù sau đó thì vẫn tiếp tục chỉnh sửa, vẫn tiếp tục phát hiện và đi dần đi đến tác phẩm hoàn mỹ hơn.

Về cơ bản, cái cảm xúc ban đầu của tôi về hình ảnh Bác Hồ nên tranh một cách chân thực tuổi trẻ đăm đắm nghĩ về Tổ quốc, nghĩ về dân tộc và tìm cách tìm đường đưa đất nước đến một điều tốt đẹp hơn, một số bạn nhận xét trong ánh mắt có nỗi buồn nhưng lại có sự hăm hở tìm kiếm và có quyết tâm cao của tuổi trẻ.

Tôi dùng bố cục chung đó là bố cục ngẫu nhiên, nhưng nó cũng phản ánh được những điều cần nói. Một con tàu không phải là con tầu mới, đưa người thanh niên này đến vùng trời mới. Phía bên phải nhân vật là con tàu, phía bên trái nhân vật là bến cảng Nhà rồng ký ức về quê hương. Hình ảnh sống động của quê hương sẽ in sâu vào trong nhiều năm trời, đó là bến cảng Nhà Rồng và dòng sông Sài Gòn. Tôi chắt lọc, từng cố gắng chọn không đưa quá nhiều tư liệu, ngoài cái ngoài chân dung. Chân dung người như chúng ta đều hiểu, bắt buộc là phải giống, bắt buộc mọi người nhìn là phải nhận ra nhân vật qua ánh mắt hay một vài sợi tóc bay trong gió.

Và đặc biệt tôi mô tả khi Bác lên tàu, hành lý của Người là một cái tay nải, tôi cũng cố gắng mô tả cho giống như những điều tôi biết thế. Tàu viễn dương nó rất là cao, phải có cầu thang, cầu tàu để bắc lên, nhưng mỗi bước chân tiến về phía trước, bước lên trên cao đều được chuyển động trong nếp trang phục trong gió, đặc biệt trong bàn tay nắm chặt như một quyết tâm, nghị lực, chuyến đi mang tính mục đích rất là cao và chàng thanh niên ấy đã xác định rất rõ, nắm chặt bàn tay để thể hiện quyết tâm ấy, mặc dù trước mặt anh là một chân trời rất xa lạ. Đấy là tất cả những điều tôi muốn nói đến trong tác phẩm này. Thực ra, trong những năm đầu khi bước chân vào mỹ thuật, hội họa tôi cũng đã có dịp được vẽ về Bác. Thời kỳ mà Bác bắt đầu rời Việt Nam trên cầu tàu ở bến Nhà Rồng để lên tàu của Pháp. Lúc đó thì thực ra là không hề có tư liệu. Chỉ có một số bức chân dung nhưng không nhiều.

Tôi đã cố gắng chọn lấy bức chân dung hợp với cái góc nhìn, hợp với bố cục và đặc biệt cho phép tôi được miêu tả kỹ ánh mắt của Bác, thể hiện tính cách con người dù còn rất trẻ nhưng trong lòng mình đã đầy trách nhiệm đối với non sông đất nước, với dân tộc. Tôi đã cố gắng nghĩ rằng mình đang “trực họa” để thể hiện đủ cung bậc cảm xúc. Thật sự cũng rất may mắn, như là có duyên, ví dụ khi vẽ vầng trán Bác tôi phải buông bỏ bức ảnh cũ để đưa hết cảm xúc của mình vào cây cọ trong quá trình vẽ chân dung của Bác.

Bức tranh “Người đi tìm hình của nước” đang được giới họa sỹ quan tâm. Họa sỹ Nguyễn Quốc Thắng đang có ý định tặng bức tranh ý nghĩa này cho Bảo tàng Báo chí Việt Nam– Hội Nhà báo Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước để được bảo quản tại nơi trang trọng này.

                             Mai Chí Vũ