Ngôi làng có niên đại hơn 1000 năm tuổi 

Cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 10km, làng lụa Vạn Phúc, thuộc phường Vạn Phúc, quận Hà Đông là một ngôi làng nhỏ có lịch sử lâu đời hơn 1000 năm tuổi. Nơi đây còn nổi tiếng khắp cả nước với nghề sản xuất lụa, được mệnh danh là cái nôi của lụa gấm Việt Nam. Hiện không có nhiều tư liệu nói về sự ra đời của làng lụa Vạn Phúc. Tuy nhiên, theo nhiều bậc cao niên trong làng thì ngôi làng nhỏ này đã có cách đây khoảng 1200 năm về trước (tức vào thế kỷ IX). 

Theo tìm hiểu, nghề làm lụa tại làng Vạn Phúc đã bắt đầu từ khi ngôi làng nhỏ này xuất hiện. Và chính cái tên "lụa Hà Đông" cũng như các sản phẩm thủ công truyền thống của các làng nghề Hà Nội, thường được nhắc đến trong thơ ca xưa. Trong nhiều gia đình, khung dệt cổ vẫn được giữ lại, xen lẫn với các khung dệt cơ khí hiện đại.

Theo người dân kể lại, làng Vạn Phúc vốn có tên là Vạn Bảo, do kị húy nhà Nguyễn nên đã đổi thành Vạn Phúc. Cách đây 1200 năm, bà A Lã Thị Nương là vợ của Cao Biền, thái thú Giao Chỉ, từng sống ở trang Vạn Bảo. Trong thời gian ở đây, bà đã dạy dân cách làm ăn và truyền nghề dệt lụa. Sau khi mất, bà được phong làm thành hoàng làng.

Lụa Vạn Phúc được giới thiệu lần đầu ra quốc tế tại các hội chợ Marseille (1931) và Paris (1932), được người Pháp đánh giá là loại sản phẩm tinh xảo của vùng Đông Dương thuộc Pháp. Từ 1958 đến 1988, sản phẩm lụa Vạn Phúc hầu hết được xuất sang các nước Đông Âu; từ 1990 xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên thế giới, thu ngoại tệ về cho Việt Nam.

Trong lịch sử Việt Nam, chất vải lụa của làng Vạn Phúc nổi tiếng là bền đẹp nên ở thời nhà Nguyễn thì đây là sản phẩm được Vua chúa, người dân tin dùng nhất; thậm chí cho tới sau này vào khoảng những năm 1990 thì sản phẩm lụa Vạn Phúc được bạn bè quốc tế ưa chuộng và thịnh hành mạnh mẽ. Ở hiện tại, khi nhắc tới lụa Vạn Phúc (hay làng lụa tơ tằm) thì chỉ có ở làng Vạn Phúc Hà Đông mới đạt chuẩn chất lượng trên từng sản phẩm. 

Theo phóng viên Báo Nhà báo và Công luận tìm hiểu, lụa Vạn Phúc có trên dưới 70 mẫu đa dạng bao gồm loại the, gấm, lụa, lĩnh cùng nhiều tên gọi hoa mỹ khác như long phượng, băng hoa, tứ quế... Nếu du khách có dịp ghé thăm làng lụa Vạn Phúc thì sẽ bị choáng ngợp trước vẻ đẹp mềm mại của những tấm vải tơ tằm, không gian vô cùng lãng mạn, cuốn hút... tạo cảm giác vô cùng thích thú. 

Thay đổi diện mạo để thu hút du khách khắp cả nước 

Không quá nổi bật giống như những khu đô thị đắt đỏ tại thủ đô Hà Nội, cũng không quá giản đơn như những vùng quê nông thôn Việt Nam, làng lụa Vạn Phúc (hay làng lụa tơ tằm) ở hiện tại lại mang một vẻ đẹp dung hòa giữa hiện đại và mang nhiều màu sắc truyền thống của văn hóa Việt Nam. 

Theo người dân nơi đây, từ năm 2018 thì làng lụa Vạn Phúc đã "Thay da đổi thịt" khi khoác lên mình một bộ áo mới và để lại nhiều ấn tượng cho du khách trên cả nước mỗi khi có dịp ghé thăm. Mọi ngõ ngách của ngôi làng nhỏ, hay ngay đầu cổng làng du khách dễ thấy được những tấm vải lụa và những chiếc ô nhỏ được treo lơ lửng, trang trí đẹp mắt, tạo không gian vô cùng lãng mạn, cuốn hút. Đây được xem là vẻ đẹp mang tính biểu tượng, làm nổi bật lên nét thiết tha, duyên dáng của ngôi làng nhỏ này. 

Không những vậy, để áp ứng đủ nhu cầu của du khách trong và ngoài nước, lãnh đạo làng lụa Vạn Phúc còn mở thêm 3 tuyến phố đi bộ bao gồm: Phố ẩm thực, phố lụa, phố sinh vật cảnh. Chính sự tiến bộ, phát triển nghề sản xuất lụa tơ tằm của làng mà ở hiện tại có rất nhiều thế hệ trẻ biết đến làng lụa Vạn Phúc và rất muốn tới tham quan, trải nghiệm không gian làng nghề bậc nhất tại thủ đô Hà Nội, điều đó góp phần bảo tồn văn hoá làng nghề khỏi nguy cơ bị mai một, lãng quên. 

Theo cô Nguyễn Thị Khanh (63 tuổi), một thợ dệt lụa tơ tằm tại làng Vạn Phúc, quận Hà Đông cho biết: "Hiện làng Vạn Phúc có hơn 300 hộ dệt tơ và trực tiếp kinh doanh các mặt hàng lụa tơ tằm. Ở thời điểm dịch bệnh COVID-19 gặp vô vàn khó khăn, hàng hóa ế ẩm, nhưng sau khi ổn định thì ở hiện tại việc kinh doanh, sản xuất đang có dấu hiệu phục hồi và phát triển trở lại". 

Video máy dệt lụa tơ tằm tại làng Vạn Phúc 

X

Cô Khanh chia sẻ, làng Vạn Phúc hàng ngày vẫn luôn sôi động bởi tiếng kêu "cành cạch" của những chiếc máy dệt lụa ở mỗi hộ gia đình. Dù hiện tại, cơ sở vật chất của làng Vạn Phúc ngày càng văn minh, bắt kịp xu thế thời công nghiệp 4.0 nhưng chính sự cần mẫn, chịu thương chịu khó của người dân nơi đây vẫn vẹn nguyên không hề thay đổi qua hàng trăm năm.

Bởi vậy, du khách trên cả nước sẽ có một trải nghiệm thú vị khi có dịp ghé qua làng lụa Vạn Phúc, một ngôi làng nhỏ nhưng mang đậm nét văn hóa của làng Việt, nét đẹp của lụa là gấm vóc, hay nói theo cách mà dân gian thường gọi là chốn "Hội An thu nhỏ" của Việt Nam.