Đầu tư kênh mương xuyên rừng

Theo tìm hiểu của PV Báo Nhà báo và Công luận, đại công trình thủy nông Ia Mơr được xây dựng với vốn đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng. Theo thiết kế, công trình hồ thủy lợi Ia Mơr có diện tích mặt nước hơn 2.800ha, là một trong những đại công trình thủy lợi của Tây Nguyên. Công trình thủy lợi này dự kiến sẽ tạo nguồn cấp tưới cho hơn 14.000ha đất nông nghiệp của tỉnh Gia Lai và 4.000ha đất nông nghiệp của huyện Ea Súp.

Hiện tại, công trình thủy lợi Ia Mơr đã hoàn thành giai đoạn 2 với việc xây dựng các tuyến kênh chính Đông, chính Tây và đã triển khai xây dựng được khoảng 10,5km hệ thống kênh nhánh nhỏ, 6km hệ thống kênh bơm đưa nước về đến ruộng người dân. Tuy nhiên, một số đoạn chưa thể đầu tư xây dựng hệ thống kênh nhánh khiến nhiều diện tích đất nông nghiệp của người dân vẫn “khát” khô. Nguyên nhân là do vướng vào đất lâm nghiệp chưa chuyển đổi.

Nhằm phát huy năng lực tưới của hồ thủy lợi Ia Mơr, đầu tháng 3/2025, HĐND tỉnh Gia Lai đã ban hành nghị quyết quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để xây dựng dự án hệ thống kênh nhánh công trình thuỷ lợi Ia Mơr. Theo đó, diện tích rừng chuyển đổi là 4,57 ha rừng tự nhiên, trong đó 3,97 ha thuộc quy hoạch đất rừng sản xuất và 0,6 ha nằm ngoài quy hoạch đất lâm nghiệp.

Trao đổi với PV, ông Hoàng Bình Yên – Phó trưởng ban phụ trách dự án thủy lợi Ia Mơr cho biết: “Vừa qua, HĐND tỉnh Gia Lai đã có chủ trương chuyển đổi hơn 4,5 ha rừng tự nhiên để đầu tư xây dựng 10 tuyến kênh nhánh, với chiều dài khoảng 30,5km. Qua đó sẽ tưới mát cho khoảng 2.105 ha cây trồng các loại trên địa bàn xã Ia Mơ.

Sau khi có nghị quyết của HĐND tỉnh về chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, Ban quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 8 đã báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường để phê duyệt đầu tư, tiếp đó sẽ triển khai đấu thầu, tư vấn thiết kế. Chúng tôi sẽ cố gắng khởi công trong Qúy III/2025 và dự kiến sẽ hoàn thành trước ngày 31/12/2026”.

Theo ông Yên, tổng mức đầu tư xây dựng 10 tuyến kênh nhánh rơi vào khoảng 209 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư hiện tại chưa vượt tổng mức đầu tư 3.000 tỷ ban đầu. Cũng vì do nhiều yếu tố khách quan như khó khăn về mặt tài chính nên dự án này được đầu tư theo giai đoạn, hiện dự án đang ở giai đoạn 3.

“Cho đến thời điểm hiện tại, dự án đã cung cấp nước tưới cho 4.000 ha cây trồng trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk và 3.170 ha cây trồng trên địa bàn các xã Ia Lâu,Ia Mơ và Ia Piơr (thuộc huyện Chư Prông, Gia Lai). Hiện hệ thống đầu mối kênh chính đã có rồi giờ chỉ đầu tư các hệ thống tuyến kênh chân rết thôi. Nhằm phát huy hết hiệu quả của dự án, phát huy hết năng lực tưới, Ban sẽ tiếp tục trình bộ đầu tư mở rộng khu tưới ở 2 tỉnh Gia Lai và Đăk Lăk…”, ông Yên thông tin thêm.

Diện tích lúa hai vụ tăng từ 40 ha lên 260 ha

Theo ghi nhận của PV, tại cánh đồng làng Klah (xã Ia Mơ) đã khác trước hoàn toàn. Nếu như trước đây, một năm bà con chỉ làm được một vụ lúa nhờ vào nước trời. Vụ còn lại đành bỏ hoang ruộng đồng thì hiện tại bà con đã có thể sản xuất 2 vụ, thậm chí là 3 vụ.

Chia sẻ với PV, chị Siu Thoại (24 tuổi, trú tại làng Klah) cho hay: “Gia đình mình có khoảng 5 sào lúa nước ở làng Klah. Trước đây, ở đây bà con đều chỉ làm được một vụ lúa nhờ vào nước trời, vụ còn lại đành bỏ hoang ruộng vì đâu có nước. Cũng vì còn phụ thuộc vào nước trời nên năng suất thấp, thiếu nước thường xuyên có năm còn mất trắng. Thế nhưng, 2 năm nay gia đình đã trồng được 2 vụ, năng suất cũng cao hơn nhiều so với trước đây”.

Tương tự anh Rơ Mah Hinh (SN 1980, trú tại xã Ia Mơ) cũng có gần 1ha đất nông nghiệp ở làng Klah. Tuy nhiên, hiện nay chỉ mới có 3 sào trồng được lúa nước 2 vụ, 7 sào còn lại vì không có nước nên gia đình phải trồng điều.

“Trước đây, 3 sào này cũng phụ thuộc hoàn toàn vào nước trời lúc có, lúc không. Năm hên thì có vài bao lúa ăn, còn đâu “mất trắng” là chuyện bình thường. Từ khi có kênh mương, nước chảy về tận ruộng, gia đình càng vui hơn khi sản xuất được lúa nước 2 vụ, đủ nước nên đạt năng suất lắm, gia đình 4 người chẳng lo thiếu ăn. Còn 7 sào bên suối cát vẫn chưa có nước nên đành trồng điều. Giờ mà có nước là gia đình cũng chuyển qua trồng lúa chứ điều không hiệu quả, cháy bông hết”, anh Hinh kỳ vọng.

Ông Nguyễn Tuấn Anh – Chủ tịch UBND xã Ia Mơ cho biết: “Trên địa bàn xã có 774 hộ, với hơn 3.300 khẩu, trong đó hộ nghèo và cận nghèo chiếm khoảng 25%. Những năm trước đây khi chưa có hồ thủy lợi, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 50-60%. Những năm qua cấp ủy chính quyền và bà con rất mong chờ đưa được kênh mương vào cánh đồng hoặc những khu vực lâu nay bà con sản xuất để phát triển kinh tế xóa đói, giảm nghèo.

Và sau khi được đầu tư xây dựng, trong thời gian qua, một số kênh mương đã phát huy tốt hiệu quả, đã tăng được diện tích trồng lúa nước 2 vụ. Ngày trước trên địa bàn chỉ có khoảng 40 ha lúa nước, bà con chỉ trồng 1 vụ phụ thuộc vào nước trời, hiệu quả kinh tế rất là thấp. Thế nhưng, hiện tại diện tích lúa nước 2 vụ đã tăng lên 260 ha”.

Cũng theo ông Tuấn Anh, từ khi có hệ thống công trình thủy lợi, đặc biệt là các kênh mương đưa nước về khu vực sản xuất của bà con đã phát huy được hiệu quả. Giúp bà con trồng trọt thuận lợi hơn theo các mùa vụ để có mặt hàng nông sản quanh năm, ổn định cuộc sống. Để mà phát huy hiệu quả tốt hơn nữa, cả bà con nhân dân và cấp ủy chính quyền đều mong muốn hoàn thiện hết tất cả các tuyến kênh để tập trung phát triển kinh tế bền vững hơn”.

Bài và ảnh: Trần Hiền