Ngôi làng biệt lập 

Nằm cách trung tâm huyện Phú Thiện chưa đầy 4km, nhưng hàng chục năm nay cuộc sống của 38 hộ dân với gần 150 nhân khẩu phải sống ở điểm dân cư suối Cạn vẫn trong cảnh không điện, đường, trường, trạm, không đất sản xuất và không có nước sạch…

Cũng vì điều kiện thiếu thốn trên khiến cuộc sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Vào mùa mưa, khu vực này bị cô lập hoàn toàn bởi nước suối Cạn dâng cao, chảy xiết. Làng bị chia cắt với cuộc sống bên ngoài nên đói nghèo và tái mù chữ triền miên.

Ở đây, gần như 100% hộ dân đều thuộc diện hộ nghèo, nơi trú ngụ của họ là những ngôi nhà xiêu vẹo, ọp ẹp, bốn bề được che chắn tạm bợ bằng những tấm tôn cũ nát. Nhiều năm nay cuộc sống của bà con rất khép kín, quanh quẩn với mô hình tự cung tự cấp nên ngoài chính quyền địa phương, rất ít người biết đến sự tồn tại của cụm dân cư tự phát này.

Nhấp chén trà đặc, bà Ksor Hyu (trú tại xã Ia Sol, huyện Phú Thiện) kể về những ngày tháng sống khổ sở ở suối cạn. “Gia đình tôi sinh sống ở cụm dân cư suối Cạn được hơn 10 năm. Dân ở đây nghèo lắm, cuộc sống rất khó khăn, nhà cửa tạm bợ, không điện thắp sáng, không có ruộng rẫy. Tất cả người dân trong làng, từ già tới trẻ đều trông vào làm thuê để kiếm sống bởi không có đất sản xuất.

Nhiều thanh niên muốn đi xa làm thuê nhưng vì không biết chữ nên đành ở nhà. Vì điều kiện không cho phép nên đám trẻ ở làng thường xuyên phải nghỉ học, theo bố mẹ đi làm kiếm cái ăn. Càng khổ hơn là mùa mưa đến, đường sá đi lại càng trắc trở, không có việc làm nên nghèo lại càng nghèo”, bà Ksor Hyu chia sẻ.

Tương tự, chị Rcom Preo (SN 1986) sinh ra và lớn lên ở suối Cạn. Theo chị Preo, ở đây nhà ai cũng khó khăn, không có đất sản xuất và đều phải đi làm thuê, làm mướn. Những đứa trẻ trong làng muốn đi học phải ra điểm trường cách làng 4-5km. Nhà Preo có 6 người con, trong đó có 2 đứa biết mặt chữ nhưng cũng không thông thạo vì nghỉ học sớm.

“Cuộc sống của bà con ở đây rất khó khăn, nhà cửa tạm bợ, dột nát nhất là không có hệ thống điện - đường - trường - trạm. Tối đến, trước mặt chỉ thấy cây rừng và bóng tối bao vây. Mùa nắng còn đỡ chứ mưa đến đường lầy lội, nước suối dâng cao chia cắt làng khiến bọn trẻ chẳng thể đến trường, đứa thì ở nhà trông em, đứa thì đi làm thuê cùng cha mẹ. Vì thế, chuyện học hành của bọn trẻ ở cụm dân cư này cũng bị bỏ bê theo cuộc mưu sinh”, Preo bộc bạch.

Theo ông Phạm Tiến Lâm - Phó Chủ tịch UBND xã Ia Sol, gần 100% người dân Jrai ở cụm dân cư này thuộc diện hộ ng¬hèo. Cụm dân cư nằm giữa thung lũng, bên cạnh dòng suối và bốn bề là nương rẫy nên cuộc sống của bà con bị biệt lập với bên ngoài. Vào mùa mưa, nước suối dâng cao, người dân bị cô lập cục bộ. Vì vậy, người dân ở cụm dân cư suối Cạn luôn mong muốn được di dời về nơi ở mới để an cư, lạc nghiệp, con cái được đến trường và thoát khỏi cảnh đói nghèo.

Mùa xuân đầu tiên ở bản làng mới và kỳ vọng về cuộc sống tươi đẹp

Nhằm ổn định đời sống người dân tại cụm dân cư tự phát suối Cạn, UBND huyện Phú Thiện triển khai dự án bố trí, sắp xếp hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn trên địa bàn xã Ia Sol giai đoạn 2021-2025.

Cụ thể, vào tháng 9/2023, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Phú Thiện đã triển khai dự án trên tại thôn Thắng Lợi 3 (xã Ia Sol, huyện Phú Thiện). Dự án có diện tích 3,8 ha với các hạng mục như: Hệ thống điện, đường giao thông, công trình cấp nước sinh hoạt… Tổng mức đầu tư là hơn 20 tỷ đồng từ nguồn vốn trung ương và ngân sách tỉnh.

Tuy nhiên, việc di dời xây dựng nhà mới cho 38 hộ dân này sau đó đã bị gián đoạn vì...thiếu vốn. Những tưởng người dân đã lỡ hẹn với nơi ở mới nhưng không, mùa xuân này họ đã có nhà xây, khang trang sạch đẹp và đầy đủ tiện nghi.

Anh Rơ Com Soan không giấu được niềm vui mừng, bởi sau hàng chục năm phải tá túc trong căn nhà ọp ẹp, xiêu vẹo thì nay đã được ở nhà xây.

“Đây đúng là căn nhà mơ ước của gia đình mình. Bao nhiêu năm sống tại làng cũ, gia đình luôn nơm nớp lo sợ sạt lở, nhất là mùa mưa bão. Được về khu tái định cư mới sạch đẹp, đường đi lại thuận tiện, cơ sở hạ tầng đầy đủ chúng tôi vui lắm. Được về nơi ở mới, không ai muốn nhắc chuyện cũ về bóng tối, cùng những nỗi lo sạt lở, bị cô lập luôn thường trực mỗi khi mùa mưa đến. Chúng tôi rất vui và hạnh phúc”, anh Soan trải lòng.

Niềm vui của chị Ksor H’Neo cũng giống như mọi người dân ở làng. Được chuyển về nơi ở mới dân làng này đã gác chân ngủ ngon mỗi khi trời mưa đến, không còn lo nỗi sạt lở, gió lạnh như trước. Nơi ở mới lại gần trung tâm huyện càng thuận lợi hơn trong việc tìm kiếm công việc, có thêm thu nhập nâng cao đời sống kinh tế của bà con.

Trao đổi với PV, ông Phan Văn Vinh - Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Phú Thiện cho biết: “Sau khi được giao phụ trách dự án, đơn vị nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện 38 căn nhà ở (mỗi căn có diện tích 48m2). Trong đó, đơn vị tạm ứng 40 triệu đồng/hộ, số còn lại là 33 triệu đồng từ nguồn vận động xã hội hóa. Được xây nhà mới nên ai ai cũng vui mừng, phấn khởi, ai ai cũng góp công, góp sức.

Vì đa số là hộ nghèo nên người dân không có kinh phí xây nhà vệ sinh nên huyện Phú Thiện đã huy động các nguồn lực, xã hội hóa hỗ trợ xây dựng công trình vệ sinh hoàn thiện cho từng hộ dân. Ngoài ra, chúng tôi phối hợp với Hội LHPN huyện trồng cây xanh, cây ăn trái giúp cảnh quang nơi ở mới thêm xanh, sạch, đẹp”.

Dọc 2 bên con đường bê tông khang trang là những dãy nhà kiên cố cùng từng lá cờ đỏ bay phấp phới, đám trẻ ùa ra trước sân nô đùa. Sau hàng chục năm sống thấp thỏm trong nỗi lo sạt lở, cuối cùng họ cũng có một mùa xuân bình yên như bao người.

Mặt trời dần khuất sau dãy núi, bóng tối dần bao phủ không gian cũng là lúc ánh đèn điện tỏa sáng dọc các tuyến đường, bên trong những căn nhà mới. Mỗi người dân làng đang hướng đến một cuộc sống mới cùng niềm tin và hy vọng về một tương lai tươi sáng, ấm no.