Nhiều năm nay, xã Ayun, huyện Chư Sê đã thành lập những tổ hòa giải nhằm giải quyết những mâu thuẫn trong cuộc sống. Những người trong tổ hòa giải được xem là các vị “chánh tòa” của làng.

Hiểu biết kiến thức về pháp luật, quy định Nhà nước và đặc biệt là “luật làng”, nhờ vậy những mâu thuẫn trong làng được những “chánh tòa” bất đắc dĩ giải quyết êm đẹp, thấu tình đạt lý. Vừa giúp địa phương giữ gìn an ninh trật tự, họ còn giúp bà con thắt chặt tình nghĩa xóm.

Biết cái chữ lại là cán bộ ở xã nên tiếng nói của anh Đinh Hnem (SN 1985, Chủ tịch Hội Nông dân xã Ayun) rất có trọng lượng với người dân làng Keo, xã Ayun. Nhiều năm nay, anh Hnem được người dân ví như “chánh tòa” của làng Keo. Tất cả các vụ việc mâu thuẫn trong làng anh đều có mặt để phân xử một cách công bằng.

Chia sẻ với PV, anh Hnem bộc bạch: “Trong làng thường có những vụ việc như tranh chấp đất đai, mâu thuẫn gia đình, hàng xóm. Để hòa giải hiệu quả, tôi thường cùng ông Đinh Jú (tổ trưởng tổ hoà giải làng Keo) đến từng nhà tìm hiểu cặn kẽ, kỹ lưỡng từng vụ việc. Phải nắm tường tận những tình tiết phát sinh mâu thuẫn hoặc tranh chấp rồi mới phân tích, đưa ra hướng giải quyết để không mất đi tình làng, nghĩa xóm. Quan trọng hơn, phải biết cách vận dụng linh hoạt giữa lệ làng và những quy định của pháp luật thì mới tìm ra hướng giải quyết hài hòa cho cả đôi bên”.

Trong cuộc trò chuyện với vị “chánh tòa” bất đắc dĩ của làng Keo, chúng tôi vô tình được nghe câu chuyện của một cặp vợ chồng trẻ, đứng trước nguy cơ tan vỡ. Đây cũng là câu chuyện làm anh Hnem nhớ nhất trong những lần giải quyết mâu thuẫn ở làng.

Theo lời kể của anh Hnem, chồng chị Nay H’Ơi là anh Đinh Âl thường xuyên nhậu nhẹt, không chịu đi làm nên gia đình ngày càng khó khăn. Thậm chí nhiều lần, anh Âl còn đánh vợ, đánh cả gia đình vợ. Sau quá trình chịu đựng, chị H’Ơi đã quyết định ly dị. Thế nhưng, anh Đinh Âl lại không đồng ý, muốn gìn giữ hạnh phúc gia đình nên đã tìm đến nhờ anh Hnem phân xử.

“Sau khi nghe câu chuyện, tôi đã trực tiếp dẫn anh Âl đến gặp chị Nay H’Ơi và gia đình nhà vợ để lập lời hứa chăm chỉ làm ăn và không bao giờ đánh đập vợ. Sau đó, anh Âl cũng đã bỏ tiền mua một con heo sang mời gia đình vợ và làng xóm. Trước sự ăn năn và hối hận của chồng, chị Nay H’Ơi đã quyết định tha thứ cho anh Đinh Âl. Cũng từ đó, anh Âl đã biết tu chí làm ăn, chăm lo cho gia đình”, anh Hnem cho hay.

Tương tự, anh Kpă Teo (làng H’Văt, xã Ayun) cũng là một trong những “chánh tòa” giỏi giúp cho bà con trong làng hàn gắn tình cảm, thắt chặt mối quan hệ đoàn kết, gắn bó. Nhiều năm trước, anh Teo được xã đề cử làm tổ trưởng tổ hòa giải của làng H’Văt. Vừa biết chữ, vừa làm kinh tế giỏi lại khá am hiểu về pháp luật nên anh Teo được người làng rất tin tưởng.

Trong số những vụ việc khiến “chánh tòa” của làng H’Văt khá ấn tượng là câu chuyện giở khóc, giở cười của anh hàng xóm vì say rượu mà vào nhầm nhà. Câu chuyện éo le này chỉ mới diễn ra vào đầu năm nay. Theo đó, ông Đ.T (trú tại làng H’văt vì nhậu say nên trên đường trở về nhà đã vào nhầm nhà cô hàng xóm. Nghĩ rằng đã về đến nhà mình nên ông T. vội cởi hết quần áo, lên giường ngủ. Lúc này, chị L. la lên thì ông T. mới giật mình chạy khỏi nhà.

Vụ việc vỡ lở khi ánh điện được bật lên sáng choang. Chồng chị L. đang làm công nhân ở TP Hồ Chí Minh, nghe chuyện kể liền tức tốc đón xe về, sau đó tìm đến anh Teo nhờ phán xử. Về phía ông T., ngay khi tỉnh rượu cũng tỏ ra rất hối lỗi và khẳng định mình không hề có ý đồ xấu.

Khi nghe hai bên kể rõ sự tình, anh Teo đã khéo léo phân tích về hành động của ông T. chưa gây ra hậu quả nghiêm trọng. Mặt khác cũng chỉ vì say nên ông T. mới vào nhầm nhà, để xảy ra những sự việc không đáng có. Tuy nhiên, vụ việc đã vô tình làm nóng tình hình an ninh, trật tự, hành vi thiếu chuẩn mực, làm mất tình làng nghĩa xóm nên ông T. đã chịu phạt con heo để xin lỗi gia đình chị L.

“Nhiệm vụ của tổ hòa giải là phải giải quyết mọi việc một cách công bằng, thấu tình đạt lý. Vì vậy, tất cả mọi việc mình đều đứng giữa nghe 2 bên trình bày, không nghiêng về bên nào cả. Sau đó áp dụng những kiến thức pháp luật phân tích để họ hiểu ra. Sau mỗi vụ việc, mình cũng yêu cầu đôi bên không được nhắc lại chuyện cũ để tránh những mâu thuẫn không đáng có”, anh Teo chia sẻ.

Ông Nguyễn Đức Cường - Chủ tịch UBND xã Ayun cho biết: “Nhiều mâu thuẫn, xã rất khó để can thiệp vì là những mâu thuẫn nhỏ lẻ liên quan đến nhiều phong tục, tập quán. Chính vì vậy, ở xã làng nào cũng thành lập những tổ hòa giải để kịp thời nắm bắt, giải quyết mâu thuẫn trong làng. Những thành viên trong tổ hòa giải là những người uy tín, cán bộ, trưởng thôn… Họ không chỉ giúp cho địa phương giữ gìn an ninh trật tự mà còn thắt chặt tình nghĩa xóm, đoàn kết với nhau”.