Đến hẹn lại lên, những người nông dân miền Trung chất phác, thật thà lại chia tay vợ con, tay xách nách mang lên Tây Nguyên thuê đất trồng dưa với hy vọng kiếm thêm thu nhập, trang trải cuộc sống gia đình.

Hành trang của những người đàn ông trung niên này đơn giản chỉ là vài bộ quần áo, kèm thêm cái võng để tựa lưng sau một ngày dài lao động vất vả.

Khi hoàng hôn buông xuống, chúng tôi có mặt tại cánh đồng dưa hấu hàng chục ha ở xã Ia Khươi, huyện Chư Pah, tỉnh Gia Lai khu vực giáp ranh xã Hòa Bình (Kon Tum).

Cởi chiếc áo cũ kỹ, ướt sũng mồ hôi sau ngày dài “phơi mặt” ở ruộng dưa, ông Tạ Hồng Lựu (52 tuổi, quê ở Quảng Ngãi) chia sẻ: “Tôi với 3 người nữa năm nào cũng khăn gói từ Quảng Ngãi lên Gia Lai thuê đất trồng dưa. Nghề này cũng hên xui lắm, có năm được vài trăm triệu mang về đưa cho vợ con, nhưng cũng có năm tay trắng. Tuy nhiên, so với làm nông ở nhà thì trồng dưa kinh tế khá hơn rất nhiều. Điển hình là năm 2020, năm người lên đây thuê đất trồng chung, đợt đó thu hoạch 2,5ha đầu tiên, chúng tôi bán được 1,1 tỷ, 2,5ha tiếp theo cũng bán được 960 triệu. Trừ hết chi phí đầu tư, sau 4 tháng xa nhà, mỗi anh em lãi được 350 triệu”.

Bỏ qua năm 2021 dịch bệnh, năm nay ông Lựu cùng ông Phạm Ngọc Vũ, Trần Anh Thự và Phan Đình Quế (cùng quê Quảng Ngãi) chia tay vợ con tiếp tục lên Gia Lai mưu sinh bằng nghề trồng dưa hấu. Theo đó, vài tháng trước họ cùng nhau thuê lại 8ha đất của Công ty cao su Chư Pah (Gia Lai) với giá 40 triệu đồng và bắt đầu xuống giống.

“Hơn một tháng trước chúng tôi đã thu hoạch hơn 2ha dưa dài, thế nhưng giá dưa thời điểm đó rất thấp chỉ 2.800 đồng/kg, tính chi phí ra thì lỗ gần 150 triệu đồng. Những ngày đầu tháng 12, gần 2ha dưa hấu ở ruộng tiếp tục cho thu hoạch, mấy anh em đứng ngồi không yên vì nếu với giá cũ thì năm nay sẽ tay trắng trở về. May mắn thay, sát ngày thu hoạch giá dưa tăng mạnh lên 4.000 đồng/kg. Gần 2ha dưa mới cân xuất bán ngày 5/12, chúng tôi thu về 100 tấn, được 400 triệu, hiện đã bù được chi phí đợt thu trước đó”, ông Lựu cho hay.

Cũng theo ông Lựu, trung bình 1ha dưa hấu mất khoảng 160 triệu đồng tiền đầu tư. Một ha sẽ thu về 50 tấn dưa, nếu 1kg dưa có giá 4.000 đồng trở nên nông dân sẽ có lãi sau khi đã trừ chi phí.

“Gần 5ha qua 2 lần thu hoạch, bù qua bù lại chúng tôi đã trả hết toàn bộ chi phí đầu tư cả vụ. Hiện chưa lãi được đồng nào cả, huề vốn nhưng mấy anh em chúng tôi vẫn còn 3,5ha cho thu hoạch dịp cận Tết. Mọi sinh hoạt đều diễn ra ở mấy túp lều, rất khổ vì thời tiết nóng, lạnh thất thường nhưng cũng gắng chịu đựng, chỉ mong dưa được giá có đồng ra, đồng vào đưa về cho vợ con”, ông Lựu bộc bạch.

Được biết, nghề trồng dưa hấu khá vất vả, qua nhiều khâu, nhiều giai đoạn từ việc ngâm ủ giống, xuống giống, lên luống, chăm sóc… Giai đoạn khó nhất là thời điểm thụ phấn đậu quả bởi còn phụ thuộc nhiều vào thời tiết, khí hậu. Bên cạnh những loại bệnh như bọ trĩ, sâu vẽ bùa, bệnh héo chết cây non thì người trồng dưa hấu lo sợ nhất là bệnh thán thư.

“Bệnh thán thư trên dưa hấu là một bệnh gây hại phổ biến. Nó làm cho cây trở nên xơ xác, sinh trưởng kém, thậm chí chết cây, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất cây trồng. Để xử lý bệnh thán thư trên dưa hấu, trước tiên bà con cần nhổ bỏ, thu gom cành lá đã nhiễm bệnh đem ra ngoài vườn tiêu hủy, tránh lây lan. Sau đó nhanh chóng phun thuốc đặc trị ướt đẫm thân cành lá hai lần cách nhau 3 ngày. Khi đã kiểm soát được bệnh bà con nên bổ sung phân bón trung, vi lượng để cho cây hấp thụ dễ dàng hơn, hồi phục nhanh hơn”, ông Phạm Ngọc Vũ hướng dẫn.

Rút kinh nghiệm từ nhiều năm trồng dưa ở quê nhà, để không xảy ra tình trạng "bội thực" bị tư thương ép giá khi trồng ở Gia Lai, nhóm của ông Lựu không đồng loạt xuống giống cùng một lúc, mà dàn trải thành nhiều thời điểm... Với cách này làm này, nhiều năm nay không những không bị lỗ vốn mà họ còn lãi lớn dù giá dưa hấu có bấp bênh.