Phương pháp liên lạc thủ công nhưng an toàn

Yahya Sinwar hầu như tránh xa mọi cuộc gọi điện thoại, tin nhắn văn bản và các phương tiện liên lạc điện tử khác mà Israel có thể theo dõi. Thay vào đó, lãnh đạo Hamas đang sử dụng một hệ thống phức tạp gồm các chuyển phát nhanh, mã và ghi chú viết tay cho phép ông chỉ đạo các hoạt động của tổ chức ngay cả khi ẩn náu trong các đường hầm ngầm.

Phương pháp liên lạc này khiến quân đội Israel rất bối rối. Việc giết hoặc bắt được Sinwar sẽ đánh dấu một chiến thắng đáng kể cho Israel, có thể đưa cuộc chiến kéo dài 11 tháng đến gần hồi kết hơn, nhưng ngay cả khi kiểm soát được Dải Gaza, tình báo Israel vẫn không có thông tin gì về người mà họ cho rằng đã tổ chức, chỉ đạo vụ tấn công ngày 7/10 năm ngoái của Hamas.

Sinwar không xuất hiện trước công chúng kể từ khi cuộc chiến Israel-Hamas bắt đầu vào mùa thu năm ngoái. Các quan chức Israel cho biết họ tin rằng ông đang ẩn náu ở Gaza.

Cho đến nay, những cái nhìn thoáng qua về cách Sinwar vẫn tồn tại chủ yếu đến từ các nhà trung gian hòa giải Ả Rập, những người đã truyền đạt thông điệp qua lại trong các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Hamas và Israel.

Thông điệp từ Sinwar sẽ được viết tay và trước tiên được chuyển cho một thành viên Hamas đáng tin cậy, người này sẽ chuyển nó qua một chuỗi những người đưa tin, một số trong số họ có thể là dân thường.

Các thông điệp thường được mã hóa, với các mã khác nhau cho những người nhận, hoàn cảnh và thời gian khác nhau, dựa trên một hệ thống mà Sinwar và những tù nhân khác đã phát triển khi ở trong các nhà tù của Israel.

Sau đó, bức thư có thể đến tay một người hòa giải người Ả Rập đã vào Gaza hoặc một thành viên Hamas khác. Những người này sẽ sử dụng điện thoại hoặc phương pháp khác để gửi cho các thành viên của Hamas ở nước ngoài.

Đúc rút từ nhiều bài học cảnh giác

Phương pháp liên lạc của Sinwar trở nên thận trọng và phức tạp hơn khi Israel tìm ra và giết chết những người đồng hương cấp cao của ông, đặc biệt là vụ tấn công ở Beirut khiến Saleh al-Arouri, phó lãnh đạo chính trị của Hamas và là người sáng lập ra nhánh quân sự của phong trào này, thiệt mạng.

“Tôi khá chắc chắn rằng đây là một trong những lý do chính khiến quân đội Israel không tìm thấy Sinwar,” Michael Milshtein, cựu giám đốc các vấn đề Palestine của tình báo quân sự Israel, nói khi. “Ông ta thực sự giữ mọi hành vi cá nhân cơ bản của mình theo những quy tắc rất nghiêm ngặt”.

Tình báo quân sự Israel có một số khả năng tinh vi nhất thế giới trong việc chặn các liên lạc điện tử. Sau cái chết của Al-Arouri, Sinwar gần như chuyển hoàn toàn sang ghi chú viết tay và giao tiếp bằng miệng, đôi khi lưu hành các bản ghi âm giọng nói thông qua một nhóm nhỏ các trợ lý.

Cái chết của Al-Arouri được nối tiếp bởi một số vụ sát hại các quan chức cấp cao khác của Hamas và Hezbollah, làm tăng thêm cảm giác thiếu an toàn cho Sinwar. Vào tháng 7, Israel đã tiến hành một cuộc không kích lớn mà họ cho biết đã giết chết nhà chỉ huy quân sự hàng đầu của Hamas, Mohammed Deif.

Trong ngày cuối cùng của tháng 7, Israel cũng được cho là đã giết Ismail Haniyeh, nhà lãnh đạo chính trị của Hamas vào thời điểm đó, tại Tehran và tấn công vào một tòa nhà dân cư ở Beirut (Lebanon), giết chết Fuad Shukr - một thủ lĩnh cốt cán của Hezbollah.

Theo các nhà điều tra Lebanon, Fuad Shukr đã được chỉ dẫn đến một căn hộ sau khi nhận được một cuộc gọi điện thoại có khả năng là từ một người đã xâm nhập vào mạng lưới liên lạc nội bộ của Hezbollah.

“Các thủ lĩnh Hamas biết rằng nếu sử dụng bất kỳ thiết bị điện tử nào, họ sẽ bị phát hiện. Vì vậy, Sinwar đã quay trở lại với cách truyền thống”, theo Azmi Keshawi, một nhà nghiên cứu tại International Crisis Group và đang sống ở Gaza, cho biết.

Một hệ thống liên lạc được hoàn thiện trong đấu tranh

Theo các chuyên gia về Hamas, cách tiếp cận truyền thông thô sơ của Sinwar gợi nhớ đến hệ thống mà phong trào này đã sử dụng trong những năm đầu cũng như được nhà Sinwar áp dụng khi ông bị bắt giữ vào năm 1988 và ngồi tù tại Israel.

Trước khi bị giam giữ, Sinwar đã thành lập lực lượng an ninh nội bộ của Hamas, được gọi là Majd, chuyên truy lùng những người cộng tác bị tình nghi và hoạt động trong các nhà tù của Israel.

Majd đã tuyển dụng các điệp viên bên trong nhà tù được gọi là “sawa'ed” để phân phối các thông điệp được mã hóa từ khu vực này sang khu vực khác, theo cuốn sách “Son of Hamas” của một cựu điệp viên Hamas chuyển sang làm gián điệp Israel.

Theo cuốn sách, những người sawa'ed, biệt danh bắt nguồn từ tiếng Ả Rập có nghĩa là “cẳng tay”, sẽ gói những lá thư viết tay trong bánh mì trắng, vo thành những viên bi, sau đó để chúng khô và cứng lại. Giống như những cầu thủ bóng chày, họ ném những quả bóng từ khu vực này sang khu vực khác của nhà tù, hét lớn “thư từ những chiến binh tự do!”.

Israel ước tính Sinwar đã dành nhiều năm để lập kế hoạch cho một cuộc chiến tranh lớn với Israel, bao gồm cả việc xây dựng một mạng lưới đường hầm rộng lớn. Milshtein, cựu quan chức tình báo quân sự Israel, cho biết quá trình chuẩn bị của Sinwar có thể bao gồm việc thiết lập một hệ thống liên lạc đủ kín kẽ để vượt qua được việc thu thập thông tin tình báo hiện đại.

Những phương pháp này hiệu quả đến mức Israel cho rằng, không thể loại trừ khả năng Sinwar hiện không có mặt ở Gaza.

Sinwar vẫn "xuất quỷ nhập thần"

Việc tiếp cận Sinwar hiện quan trọng hơn bao giờ hết đối với cuộc xung đột Israel-Hamas. Song cách tiếp cận thận trọng của Sinwar đôi khi làm chậm các cuộc đàm phán. Vào những thời điểm quan trọng trong các cuộc đàm phán ngừng bắn, Sinwar bỗng “bặt vô âm tín”, không thể liên lạc được. Những lần khác, nhà lãnh đạo này gửi thông điệp tới những bên liên quan gần như theo thời gian thực.

Không rõ liệu sự chậm trễ trong giao tiếp là một chiến thuật đàm phán hay là sự phản ánh các giao thức nghiêm ngặt của Sinwar. Nhưng chắc chắn, Sinwar đã xoay xở để giao tiếp nhanh chóng khi cần thiết.

Chẳng hạn, Sinwar từng viết trong một lá thư gửi Haniyeh vào tháng 4 sau khi ba người con trai của nhà lãnh đạo này thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel rằng: “Chúng tôi gửi đến anh và gia đình đáng kính của anh lời chia buồn và lời chúc phúc chân thành nhất cho sự hy sinh thiêng liêng của anh”. Theo các quan chức Ả Rập, lá thư đó đã đến tay Haniyeh thông qua dịch vụ bưu điện chỉ vài giờ sau cuộc không kích.

Hoặc hồi tháng 6, các quan chức cấp cao của Mỹ bao gồm Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) William Burns đã bay đến Trung Đông để thúc đẩy Israel và Hamas hướng tới một lệnh ngừng bắn. Ông Burns đã có cuộc hội đàm với thủ tướng Qatar và giám đốc tình báo Ai Cập tại Doha, người sau đó đã gặp Haniyeh để buộc các quan chức Hamas phải thỏa thuận nếu không có thể bị trừng phạt và bắt giữ.

Trong cuộc họp đó, Sinwar đã chuyển tiếp các thông điệp theo thời gian thực và Hamas từ chối đồng ý ngừng giao tranh trừ khi Israel đưa ra cam kết bằng văn bản về lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, theo các nhà trung gian Ả Rập. Không rõ Sinwar đã truyền đạt lệnh của mình như thế nào.

Israel đã biết trong ít nhất một thập kỷ rằng Hamas đã tạo ra một hệ thống điện thoại cố định trong các đường hầm ngầm của mình. Sinwar cũng đã tổ chức các cuộc gọi điện thoại với những người trung gian trên mạng lưới điện thoại cố định của Hamas trong các đường hầm, sử dụng mã để xác định ngày và giờ cũng như bí danh trong các tin nhắn thiết lập các cuộc gọi. Sinwar đôi khi sử dụng tên của những người ở cùng ông ta trong tù để che giấu danh tính thực sự của mình, theo một số nguồn tin cho biết.

Tất cả những biện pháp kể trên đã tạo ra bức màn sương mù bí ẩn che giấu Sinwar hiệu quả trước mọi nỗ lực săn đuổi của Israel. Nhưng theo Thomas Withington - chuyên gia về chiến tranh điện tử tại Viện nghiên cứu Royal United Services London - dù rất cẩn thận, Sinwar chỉ cần mắc một sai lầm là có thể tạo cơ hội cho Israel. “Giây phút quên đi kỷ luật là giây phút ông ta có thể nhận án tử hình”, Withington nói.

Nguyễn Khánh