Vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi Lào Cai có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, quốc phòng, an ninh. Nhưng đây cũng là địa bàn có địa hình tự nhiên phức tạp, độ dốc cao, chia cắt, đồng bào các dân tộc thiểu số chiếm gần 70% dân số toàn tỉnh.  Vì vậy, việc bảo đảm quyền tiếp cận và sử dụng đất đai cho vùng DTTS ở Lào Cai là một trong những chính sách phát triển bền vững, góp phần nâng cao đời sống, ổn định cuộc sống lâu dài, làm thay đổi bộ mặt nông thôn, thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo trên địa bàn tỉnh.

Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, tỉnh Lào Cai đã sớm thành lập ban chỉ đạo thực hiện các Chương trình ở cả 3 cấp (tỉnh, huyện, xã). Phân công nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị phụ trách theo dõi, hướng dẫn thực hiện các tiêu chí, nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần. Đồng thời, tỉnh tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời, có chiều sâu về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để người dân thật sự biết, nắm, hiểu, thông suốt và trở thành nhân tố tích cực tham gia góp sức vào việc thực hiện Chương trình.

Trước đó, vào năm 2023, tỉnh Lào Cai đã hỗ trợ đầu tư nhà ở cho 119 hộ dân, giải ngân 19.386 triệu đồng để đầu tư 26 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung cho 3.560 hộ; hỗ trợ cho 163 hộ mua sắm máy móc, nông cụ phục vụ sản xuất; hỗ trợ 4.883 téc nước, bồn chứa nước và 4.825m ống dẫn nước cho 4.883 hộ; hỗ trợ cho vay đất ở 2.410 triệu đồng cho 49 người, nhà ở 9.807 triệu đồng cho 247 người, chuyển đổi nghề 33.276 triệu đồng cho 408 người.

Trong năm 2024, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã khẩn trương phê duyệt danh sách các hộ được hỗ trợ theo Chương trình, đẩy nhanh tiến độ các nhà đang triển khai xây dựng chưa hoàn thành và đến nay đã thực hiện khởi công được 62 nhà, trong đó xây dựng hoàn thành được 7 nhà trên địa bàn tỉnh. Lũy kế kết quả thực hiện từ đầu Chương trình đến nay xây dựng hoàn thành được 227/351 nhà, dự kiến đến cuối năm 2024 sẽ hoàn thành 124 nhà còn lại. Tiếp tục đầu tư công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, thực hiện các thủ tục nghiệm thu công trình hoàn thành và thanh quyết toán các công trình đã giải ngân được 11.066 triệu đồng. Ngân sách địa phương là 550 triệu đồng. Hiện đã giải ngân 2.673 triệu đồng cho 891 hộ mua téc, lu đựng nước.

Để đẩy mạnh hiệu quả thực hiện giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất từ ngày 20/11/2024, tỉnh Lào Cai thực hiện chính sách hỗ trợ đất sinh hoạt cộng đồng; hỗ trợ đất ở, chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở; hỗ trợ đất nông nghiệp; hỗ trợ thuê đất phi nông nghiệp không phải là đất ở.

Theo đó, đối tượng áp dụng chính sách là cộng đồng dân cư đồng bào DTTS; cá nhân là người DTTS thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS và miền núi; cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về đất đai và các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Đặc biệt, Nghị quyết của tỉnh cũng chỉ rõ, việc hỗ trợ phải đảm bảo công khai, minh bạch, đúng đối tượng; cá nhân được hỗ trợ phải sử dụng đất theo đúng quy định pháp luật; việc xác định vùng đồng bào DTTS và miền núi, cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền; trường hợp đối tượng áp dụng chính sách quy định tại Nghị quyết này đồng thời thuộc đối tượng áp dụng của chính sách cùng loại quy định tại văn bản quy phạm pháp luật khác của cấp có thẩm quyền thì chỉ được hưởng một mức cao nhất của chính sách đó.

Trường hợp các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết này đã đề nghị hỗ trợ đất ở theo các chương trình khác trước ngày Nghị quyết có hiệu lực thi hành nhưng chưa được hỗ trợ đất ở thì được thực hiện theo quy định tại Nghị quyết này. Nguồn kinh phí thực hiện chính sách tại Nghị quyết này thực hiện theo quy định khoản 3 Điều 8 Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.

Tính đến nay, tỷ lệ đo đạc và lập bản đồ địa chính của Lào Cai đã đạt trên 95%, là một bước tiến lớn trong quản lý đất đai. Hàng ngàn hộ gia đình đã được cấp GCNQSDĐ, ổn định đời sống và có cơ hội phát triển sản xuất. Tuy nhiên, để đảm bảo các chính sách đạt hiệu quả cao nhất, tỉnh vẫn cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Trung ương, đặc biệt là về tài chính và cơ chế đặc thù. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng cần linh hoạt hơn trong việc sử dụng quỹ đất, ưu tiên giải quyết các trường hợp cấp bách và phân bổ nguồn lực hợp lý cho các vùng đặc biệt khó khăn.

Trên hết, các chính sách đất đai ở Lào Cai không chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ về vật chất mà còn hướng tới mục tiêu lớn, giúp đồng bào dân tộc thiểu số tự tin làm chủ cuộc sống. Việc đảm bảo đất ở và đất sản xuất không chỉ là đáp ứng nhu cầu trước mắt mà còn là đòn bẩy để người dân thoát nghèo bền vững, hướng tới một tương lai phát triển toàn diện. Với các bước đi chiến lược và sự quyết tâm từ chính quyền địa phương, Lào Cai đang chứng minh rằng, những khó khăn về đất đai và sinh kế hoàn toàn có thể vượt qua nếu có sự đồng lòng, sáng tạo và khát vọng vươn lên.

Những ngôi nhà xây khang trang, xung quanh là những đồi chè, vườn quế… được bà con nhân rộng để phát triển kinh tế. Những vùng sản xuất hàng hóa trù phú hiện lên ngày càng nhiều, điều này phần nào cho thấy đời sống của người dân tộc thiếu số tại Lào Cai đang ngày càng khởi sắc. Qua đó, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa, góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói, giảm nghèo bền vững, nhất là ở khu vực biên giới, khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số.

Đức Toàn