Những tác động tổng hợp của đại dịch COVID-19, tình trạng khẩn cấp về khí hậu và chiến tranh Nga - Ukraine đã đẩy nhanh cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt toàn cầu có thể khiến hàng chục triệu người trên thế giới rơi vào cảnh đói và nghèo trong năm nay.

Theo Chương trình Lương thực Thế giới (WFP), cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, tổng hợp các cuộc khủng hoảng hiện có gây ra bởi các cú sốc khí hậu, xung đột và áp lực kinh tế, đã đẩy số người đói trên thế giới từ 282 triệu lên 345 triệu người chỉ tính riêng trong những tháng đầu của năm 2022. Trong 3 năm qua, số lượng thiếu đói đều không ngừng lên “những đỉnh cao mới”.

Trong đó, năm 2022 ghi nhận chi phí thương mại gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt là vận tải hàng hải, góp phần không nhỏ làm tăng giá lương thực và năng lượng. Theo nghiên cứu của Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) cho thấy, chỉ riêng chi phí hậu cần đã chiếm ít nhất một nửa mức tăng giá lương thực chứng kiến vào đầu năm 2022.

Kể từ khi châu Âu hiện phải dùng tàu để vận chuyển khí đốt nhập khẩu thay vì thông qua đường ống đã thay đổi bức tranh thương mại và thị trường khí đốt tự nhiên.

“Nếu vấn đề có khía cạnh thương mại, thì giải pháp cũng phải có khía cạnh thương mại”, bà Grynspan tuyên bố khi mở sự kiện bên lề UNCTAD tại phiên họp lần thứ 77 của Ủy ban Kinh tế và Tài chính Liên hợp quốc.

Trong đó, bà nhấn mạnh thay đổi trong địa chính trị đang vượt xa dịch vụ hậu cần thương mại. Cụ thể, khí đốt làm nổi bật cách hậu cần thương mại đang vật lộn để theo kịp những thay đổi trong địa chính trị.

“Phải mất một ngày để đường ống dẫn khí ngừng chảy. Nhưng phải mất nhiều thời gian hơn để xây dựng cơ sở hạ tầng để thay thế, có thể là ở dạng bến LNG, tàu LNG hoặc đường ống thứ cấp mới, bà nói thêm rằng điều này cũng đúng đối với bất kỳ tuyến đường thương mại và hàng hóa nào.

Bà Grynspan cho biết Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen do LHQ hậu thuẫn được ký vào tháng 7 năm 2022 nhằm nối lại xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine qua Biển Đen trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra đã cho thấy sức mạnh của thương mại trong thời kỳ khủng hoảng.

Tính đến ngày 12/10, tổng trọng lượng ngũ cốc và thực phẩm khác xuất khẩu thông qua sáng kiến này đã vượt 7 triệu tấn.

Việc mở hành lang ngũ cốc ở Biển Đen cũng như nỗ lực đưa thực phẩm và phân bón từ Nga ra thị trường toàn cầu đã dẫn đến sự sụt giảm liên tiếp trong 6 tháng của Chỉ số giá lương thực FAO. Trong bối cảnh thương mại không chắc chắn, mọi nhân tố tác động đều sẽ gây ảnh hưởng nhất định.

Mỗi phần trăm tăng giá lương thực có thể đẩy 10 triệu người vào cảnh nghèo đói - theo ước tính của Ngân hàng Thế giới - “sáng kiến trên đã có tác dụng phúc lợi to lớn”, bà Grynspan nói.

Bà nói: “Chỉ bằng cách phá vỡ một “viên đá” ngáng đường phát triển của thương mại ngũ cốc Ukraine, chúng tôi đã giúp cho hơn một trăm triệu người rơi vào cảnh nghèo đói. Tuy nhiên, vấn đề tương lai vẫn sẽ là một bài toán nan giải khi Nga đã đưa ra thông báo sẽ kết thúc thoả thuận ngũ cốc giữa Ukraine vì các cáo buộc phần lớn số lượng ngũ cốc đang được vận chuyển đến nhiều nơi khác nhau thay vì một số khu vực trên thế giới đang “héo hon” chờ từng bao lương thực.

Ngoài ra, bà Grynspan nêu rõ 5 giải pháp thương mại khác cần thiết để chống lại làn sóng khủng hoảng hiện nay. Đầu tiên, nên chấm dứt các hạn chế thương mại từ các nhà cung cấp quen thuộc trên toàn cầu. Thứ hai, các chính phủ trên toàn cầu cần quản lý nhu cầu và tránh tranh giành, đầu cơ tích trữ hàng hóa, đặc biệt là năng lượng. Thứ ba, bà Grynspan kêu gọi tất cả các quốc gia tạo điều kiện xuất khẩu phân bón, để nông dân ở khắp mọi nơi có đủ để gieo trồng vụ thu hoạch cần thiết để cung cấp, đảm bảo an ninh lương thực trong năm tới. Thứ tư, phải nỗ lực rút ngắn chuỗi cung ứng, đặc biệt là đối với thực phẩm. Điều này bao gồm việc thúc đẩy chuỗi cung ứng khu vực. Cuối cùng, người đứng đầu UNCTAD kêu gọi các giải pháp đa phương và hệ thống, yêu cầu các nhà cung cấp ra quyết định duy trì quan điểm dài hạn thay vì thực hiện các hành động ngắn hạn.

“Chúng ta đang sống tại thực tại với đầy rẫy những hậu quả của việc không đưa ra các quyết định đúng đắn . “Vì vậy, đừng nên mắc phải sai lầm tương tự nữa", bà Grynspan chia sẻ.

Lê Na (Theo HSNW)