Bớt đi những chuyện thị phi

Giải Cánh Diều 2023 đã khép lại với các hạng mục giải thưởng Cánh Diều Vàng, Cánh Diều Bạc, Bằng khen dành cho các đề cử. So với những năm trước, sau khi giải thưởng được trao có không ít chuyện thị phi thì mùa giải năm nay, dư luận từ khán giả, từ người hâm mộ im ắng hơn nhiều. Đó đây có vài ý kiến tiếc cho Doãn Quốc Đam không nhận được giải thưởng nào; giải Nữ diễn viên chính xuất sắc trong phim “Con Nhót mót chồng” của Thu Trang chưa thuyết phục hay Đan Lê (phim “Anh có phải đàn ông không”) diễn chưa thực sự nổi bật… Số ý kiến này không nhiều và cũng chưa đến mức gay gắt như một số mùa giải trước đây.

Nhìn lại chặng đường 20 năm, giải thưởng của Hội Điện ảnh đã nhiều lần vướng vào tranh cãi. Có nhiều năm, do không tìm được giải Vàng, Ban Tổ chức chỉ trao được Cánh Diều Bạc khiến dư luận được phen ồn ã. Lại có năm giải chứng kiến sự “lên ngôi” của những bộ phim “hài nhảm” - những bộ phim chỉ mang lại “tiếng cười nhạt” cho khán giả. Ở mùa giải 2011, Ban Tổ chức bị “tố” để lọt một bộ phim “nhái” vào dự tranh giải thì đến năm 2017, xảy ra sự việc hy hữu là việc đạo diễn Lương Đình Dũng tìm đến Ban giám khảo ngay tại lễ trao giải để trả lại Bằng khen phim “Cha cõng con”. Lý do vì đạo diễn cho rằng, Ban Giám khảo chưa tiếp cận được một cách đầy đủ “cách thể hiện khác lạ của bộ phim”.

Trong công tác tổ chức, trước đây năm nào Ban Tổ chức giải cũng phải “vật lộn” đi tìm nguồn tài trợ. Chật vật với nguồn tài chính hạn hẹp, số tiền thưởng được trao “hẻo” đến nỗi người được nhận cũng “xấu hổ” không dám tiết lộ với báo chí, truyền thông. Cũng không rõ có phải vì thiếu kinh phí hay không mà mùa giải 2017, Ban Tổ chức chỉ chuẩn bị hai chiếc cúp cho ba người, dẫn đến tình huống dở khóc, dở cười cho người thắng giải. Rồi để hóa giải tranh cãi, có ý kiến muốn rằng Hội Điện ảnh nên trao giải theo phương thức “hòa cả làng”, ai đến dự cũng có giải mang về để không mất lòng ai… Thậm chí, sau nhiều lần giải Cánh Diều vướng vào lùm xùm thị phi, có người còn đề xuất bỏ giải thưởng này.

Mùa giải 2023 nhiều mới mẻ

Lễ trao giải thưởng Cánh Diều năm 2023 đánh dấu lần đầu tiên thực hiện thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Khánh Hòa với Hội Điện ảnh Việt Nam và Công ty Cổ phần Vega City. Dù từ nhiều năm qua, Cánh Diều vẫn đang mô phỏng theo Oscar, nhưng năm nay, với việc khai thác nguồn lực xã hội hóa, giải đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ hơn trong khâu tổ chức. Nếu như ở nhiều mùa giải trước đây, do kinh phí được cấp khá hạn hẹp khiến lễ trao giải chỉ được tổ chức gọn nhẹ, thì lần này, các hoạt động mở rộng cả về quy mô, hình thức. Ngoài các hoạt động chiếu phim, giao lưu, triển lãm, hội thảo như các mùa trước, chương trình còn có nhiều sự kiện mới như Thảm đỏ thời trang, Liên hoan văn hóa - ẩm thực - điện ảnh (Cinefest), lễ chào cờ đón bình minh tại kỳ đài mới xây dựng, talk show với các đoàn làm phim, đêm hội live show điện ảnh - âm nhạc…

Một điểm nhấn của mùa giải năm nay là sự xuất hiện của công trình Bức tường danh vọng với 433 ngôi sao, đại diện cho 107 tác phẩm tiêu biểu, 297 cá nhân xuất sắc là các tác giả, nghệ sĩ, diễn viên, người làm phim và 29 nhà điện ảnh gạo cội của nền điện ảnh Việt. Đây là công trình đầu tiên ở Việt Nam để ghi nhận, vinh danh các tác phẩm và cá nhân từng thắng giải Cánh Diều… Nhưng có lẽ, điều quan trọng nhất là với những nỗ lực nâng tầm giải thưởng, một số vấn đề lùm xùm ở những mùa trao giải Cánh Diều trước đây, nay đã được khắc phục.

Chất lượng đến từ nội lực

Tuy nhiên, nếu chỉ có công tác tổ chức “sạch sạn” thì chưa nói lên được điều gì. Cánh Diều Vàng được coi là một trong những giải thưởng uy tín của những người làm nghề nên vấn đề được quan tâm nhất là chất lượng của giải. Năm nay, 157 bộ phim mang đến giải được đánh giá khá chất lượng và đa dạng, đặc biệt ở hạng mục phim điện ảnh với 16 phim, hội tụ đầy đủ từ phim thương mại, nghệ thuật, phim tư nhân đến phim Nhà nước.

Theo đạo diễn, NSND Nguyễn Thanh Vân, Trưởng Ban giám khảo, con số 16 phim điện ảnh dự giải nhiều hơn hẳn các năm trước. Đây là tín hiệu tốt ở Cánh Diều 2023.

“Chất lượng phim đa diện. Những bộ phim thương mại vẫn được vận hành với năng lực nghề nghiệp tốt. Dễ thấy nhà làm phim Việt hiện nay hạn chế dùng chi tiết hài nhảm hoặc những ngôi sao phòng vé để hút khán giả theo cách thức thông thường. Họ dựa vào nội lực của ê kíp, các phim có chất lượng nghề nghiệp cao” - đạo diễn Nguyễn Thanh Vân đánh giá.

Không có gì lạ, khi hai tác phẩm “Nhà bà Nữ” và “Tro tàn rực rỡ” được đánh giá là hai ứng viên tiềm năng nhất cho giải quan trọng Phim điện ảnh xuất sắc nhất đều có giải. Một tác phẩm “càn quét” phòng vé Việt với doanh thu kỷ lục 475 tỷ đồng, trong khi dự án còn lại thắng nhiều giải quốc tế uy tín và nhận cơn mưa lời khen từ giới phê bình và khán giả.

Trong đêm trao giải, chiến thắng của bộ phim nghệ thuật “Tro tàn rực rỡ” trước những phim thương mại ăn khách như “Nhà bà Nữ”, “Con Nhót mót chồng”… cũng không quá bất ngờ. “Tro tàn rực rỡ” được đánh giá đậm chất điện ảnh, hình ảnh, diễn xuất tốt, cách kể chuyện có phong cách nghệ thuật cá nhân của đạo diễn cùng với câu chuyện gai góc về số phận con người.

Trong khi đó, vượt lên trên các đối thủ nặng ký khác, giải thưởng Phim truyền hình xuất sắc gọi tên “Mẹ rơm”. Được người hâm mộ tán thành xứng đáng nhận giải, “Mẹ rơm” chinh phục người xem không chỉ bằng kịch bản chỉn chu mà còn bởi diễn xuất của dàn nghệ sĩ thực lực: Thái Hòa, Ngọc Lan, Cao Minh Đạt...

Đáng chú ý, ở Cánh Diều 2023, lần đầu tiên có diễn viên thắng Cánh Diều Vàng ở cả hai hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc phim điện ảnh và Nam diễn viên chính xuất sắc phim truyền hình. Đó là Thái Hoà (vai ông Xỉn trong phim “Con Nhót mót chồng”) và vai Mô “gù” (trong phim “Mẹ rơm”). Ở hai hạng mục quan trọng này, hầu như tất cả ý kiến đều cho là Ban Giám khảo đã đánh giá hợp lý, công tâm. Nhiều nhà phê bình cũng nhận xét, nếu so sánh hai vai người cha trong hai bộ phim, sẽ thấy khả năng diễn xuất chân thực và cách “làm mới” nhân vật của Thái Hòa giỏi như thế nào.

Có thể thấy sau 20 mùa giải, do khó khăn về kinh phí, do cách tổ chức thiếu sáng tạo nên đã có thời điểm, giải thưởng Cánh Diều mất đi sức hút. Tuy nhiên, khán giả vẫn mong chờ những tác phẩm được vinh danh sẽ mang dấu ấn sáng tạo nghệ thuật, đậm đà bản sắc dân tộc, giàu giá trị nhân văn và mang lại hiệu quả xã hội tích cực. Để đạt được những tiêu chí đó, cần nhiều yếu tố như số lượng và chất lượng các bộ phim tham gia giải; việc đánh giá công bằng, minh bạch; công tác tổ chức chuyên nghiệp, bài bản… Cánh Diều Vàng 2023 với sự chung tay, đồng hành của nhiều bên, cách thức tổ chức giải bước đầu đổi mới, đã cho thấy những hy vọng mới.

Khánh Ngọc