Có tiền thật, tài sản thật đổ vào "tài nguyên ảo"

Tham gia góp ý tại phiên thảo luận về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) của Quốc hội ngày 1/11, đại biểu Quốc hội Hoàng Thị Đôi - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Sơn La cho biết, thời điểm hiện tại, có một loại dữ liệu trên không gian mạng được một số người gán cho giá trị được coi là tiền và về Việt Nam được gọi là tiền mã hóa, tiền kỹ thuật số, tiền điện tử. 

Theo đại biểu Hoàng Thị Đôi, khoảng hơn 10 năm trở lại đây, sử dụng khoa học, công nghệ dữ liệu trên không gian mạng để thực hiện các thỏa thuận trao đổi giữa các cá nhân có xu hướng toàn cầu vượt qua các quy định về mặt tài chính, tiền tệ của các quốc gia và khu vực.

"Đây là giao dịch trên các nền tảng trực tuyến hoặc thỏa thuận cá nhân không chính thức và không hề được kiểm soát, do loại dữ liệu này chưa được pháp luật công nhận về mặt giá trị, nhưng không vì thế mà không tồn tại các giao dịch trao đổi, thỏa thuận có chức năng như một đồng tiền thực thụ.

Xét về mặt kinh tế sẽ có tiền thật, tài sản thật đổ vào các loại tài nguyên này mà không hề có cách nào kiểm soát và hậu quả đó là mất tiền của một số người dân. Nhiều người đã đầu tư vào loại tài nguyên này để mong kiếm lời nhưng có sự sụp đổ của các loại tiền này, trong đó không loại trừ yếu tố lừa đảo. Đó là sự lãng phí về nguồn lực cần được kiểm soát", bà Đôi phát biểu. 

Cũng theo đại biểu Hoàng Thị Đôi, xuất phát từ việc trao đổi, thỏa thuận và mua bán giữa giá trị trên không gian mạng chưa được pháp luật thừa nhận và các loại tiền đang lưu hành đã được pháp luật thừa nhận như USD Mỹ, Euro hay bảng Anh... đó chính là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ về rửa tiền.

Tội phạm khác khi các giá trị trao đổi của tiền và tài sản được trao đổi bằng công cụ công nghệ được quy ước chấp thuận thanh toán, trao đổi, được chuyển đổi qua lại giữa giá trị thực tế và quy ước bằng một loại tài nguyên trên không gian mạng mà không được kiểm soát.

Đại biểu Hoàng Thị Đôi cho biết, theo khoản 1 Điều 7 dự thảo luật có quy định: "Định kỳ 5 năm Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền tại Việt Nam". Theo đại biểu, quãng thời gian này chưa phù hợp đối với hiện tượng mà đại biểu đã đề cập như trên.

"Định kỳ 5 năm mới đánh giá là dài so với tốc độ phát triển và nguy cơ rủi ro về rửa tiền trong hoạt động tôi đã đề cập ở trên. Điều này thể hiện rõ khi đồng tiền mã hóa đầu tiên trên thế giới xuất hiện vào năm 2009, đồng bitcoin, đến nay có hàng trăm loại trên thế giới đã xuất hiện", bà Đôi nhấn mạnh. 

Do đó, bà Hoàng Thị Đôi đề nghị cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 7 theo hướng quy định khung pháp lý để kiểm soát toàn bộ các hình thức chuyển đổi, thỏa thuận, trao đổi tiền thông qua các công cụ mã hóa trên không gian mạng nhằm thực hiện phòng, chống rửa tiền và các loại tội phạm có liên quan. Đồng thời cần làm rõ thời điểm hiện tại Việt Nam không xác nhận, thừa nhận loại tiền mã hóa trên không gian mạng này như một loại tiền mà là để xây dựng kỹ thuật lập pháp nhằm đảm bảo là một biện pháp, công cụ chống rửa tiền.

Cần có quy định về quản lý tài sản ảo, tiền ảo

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung - Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, Giám đốc Công an TP Hà Nội cho rằng, cần có quy định về quản lý tài sản ảo, tiền ảo, dịch vụ công nghệ tài chính để đưa vào diện đối tượng phải báo cáo về phòng, chống rửa tiền.

Đại biểu Nguyễn Hải Trung cho biết, Việt Nam không thừa nhận tiền ảo, tiền điện tử và tiền kỹ thuật số nhưng thực tế hiện nay đang có một thị trường ngầm hoạt động rất sôi động, rất mạnh.

Về thị trường ảo, qua các phương thức của các đối tượng phạm tội, phần lớn là tội lừa đảo đều thông qua tiền ảo để rửa tiền. Do vậy, để cấm, để quản và để xử lý đối với giao dịch tiền ảo này, đại biểu đề nghị cần phải có quy định thích hợp để xử lý vấn đề này.

Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Phúc - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, trong dự án luật chưa có những quy định cụ thể nhằm điều chỉnh các giao dịch liên quan đến tiền ảo và tài sản ảo. Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, bổ sung quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền đối với tiền ảo, tài sản ảo để kịp thời ngăn chặn các hành vi rửa tiền được thực hiện với các hình thức và phương thức như nêu trên. 

Cụ thể, cần đưa hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán, nền tảng công nghệ số, cung ứng dịch vụ liên quan đến tiền điện tử, kỹ thuật số, tiền ảo, tài sản ảo vào Điều 4 dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi), quy định về hoạt động mà các tổ chức tài chính có thể thực hiện cùng các khái niệm về các hoạt động nêu trên.

Theo đại biểu Huỳnh Thị Phúc, mục đích của việc này là buộc các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ thanh toán hoặc cung ứng hạ tầng thanh toán cho các loại tiền ảo, tài sản ảo, tiền kỹ thuật số, thanh toán qua mạng phải thực hiện các yêu cầu của pháp luật nhằm báo cáo cung cấp thông tin cho các cơ quan Việt Nam đầy đủ, chính xác, trung thực.