Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, tính chung 6 tháng đầu năm 2023, cả nước có 113.600 doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Bình quân một tháng có 19.000 doanh nghiệp gia nhập thị trường, giảm 2,9% so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi đó, số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn trong 6 tháng qua là 100.000 doanh nghiệp. Bình quân một tháng có 16.700 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 18,2% so với cùng kỳ năm trước.

Con số nêu trên cho thấy, mặc dù số lượng thành lập mới khá cao nhưng không đáng kể cho với số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Điều này cũng thể hiện rõ sự khó khăn đang “bủa vây” các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ do tiêu thụ trong nước và đơn hàng xuất khẩu đều giảm mạnh.

Ông Nguyễn Văn Thân - Đại biểu Quốc hội khoá XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam cho rằng, hiện các doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay tín dụng do tiêu chí cho vay còn khắt khe và tình trạng gây khó dễ của các cán bộ ngân hàng vẫn còn tồn tại.

Bên cạnh đó, có không ít doanh nghiệp xuất khẩu cũng đề nghị giảm lãi suất vay đối với USD để tăng tính cạnh tranh quốc tế, nhằm trụ vững doanh nghiệp trước khi thị trường có dấu hiệu phục hồi vào quý III/2023.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng cho rằng, vừa qua, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều chỉ đạo để giảm lãi suất. Thế nhưng, việc giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp cũng không phải là vấn đề cốt lõi giúp cho các doanh nghiệp phục hồi. 

“Giảm lãi suất nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng đáp ứng đủ điều kiện vay ngân hàng như tài sản đảm bảo không đủ, kinh doanh thua lỗ, cơ cấu nợ, điều chỉnh trả nợ để được vay tiếp hoặc không quản lý được dòng tiền. Ngân hàng không có đủ cơ sở đảm bảo để cho vay tiếp”, ông Hùng cho biết.

Trên thực tế, kinh tế khó khăn, nguồn lực của doanh nghiệp bị cạn kiệt dẫn tới việc các doanh nghiệp không đủ điều kiện để vay vốn ngân hàng và ngân hàng cũng không thể tự ý hạ tiêu chuẩn, giảm các quy định, điều kiện cho vay mà vẫn phải theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo quản trị rủi ro, an toàn hệ thống. 

Đặc biệt, trong bối cảnh thực hiện quyết liệt các giải pháp cơ cấu lại hoạt động ngân hàng, các tổ chức tín dụng đang ngày càng đẩy mạnh áp dụng các chuẩn mực quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế, đòi hỏi ngày càng cao tính minh bạch, do đó không thể thực hiện các giải pháp về hạ chuẩn điều kiện cấp tín dụng.

Theo ông Hùng, đa số các doanh nghiệp khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng là các doanh nghiệp mới thành lập trong thời gian qua, dù đã từng bước phục hồi sản xuất kinh doanh nhưng đến nay nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đủ khả năng trả hết các khoản nợ đã được cơ cấu lại và khoản nợ đến hạn.

Nhiều doanh nghiệp có tài sản thế chấp gặp vướng mắc pháp lý, chưa có giấy chứng nhận, quy hoạch treo, tranh chấp…, dẫn đến không đáp ứng được điều kiện vay vốn.

Cũng theo ông Hùng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ là đối tượng được ưu tiên áp dụng chính sách trần lãi suất cho vay ngắn hạn, nhưng để được tiếp cận chính sách ưu tiên theo quy định, các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải đáp ứng được điều kiện về tình hình tài chính minh bạch, lành mạnh. 

Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay không đáp ứng được các điều kiện trên. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, năng lực tài chính, trình độ quản trị hạn chế, thiếu phương án kinh doanh khả thi, số liệu tài chính thiếu minh bạch, chính xác, chứng từ kế toán không đáp ứng các chuẩn mực theo quy định nên ngân hàng khó xem xét cấp tín dụng...

“Việc tiếp cận chính sách hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ còn gặp nhiều vướng mắc do nhiều doanh nghiệp khó khăn nhưng không thuộc đối tượng vay vốn, khó tách phần chi phí được hỗ trợ đối với doanh nghiệp kinh doanh đa ngành nghề, đặc biệt nhiều doanh nghiệp có kết quả kinh doanh giảm đã không đủ điều kiện hỗ trợ lãi suất…”, ông Hùng nói.