Rừng hóa đá

Dãy núi Chư A Thai (xã Chư A Thai) nằm cách trung tâm TP.Pleiku (Gia Lai) khoảng hơn 70 km. Đây là nơi đầu tiên và duy nhất ở Gia Lai tìm thấy gỗ hóa thạch, vì vậy đã từ lâu, dãy núi Chư A Thai mang theo mình cái tên: vương quốc gỗ hóa thạch.

Gỗ hóa thạch hay còn gọi là gỗ hóa đá, gỗ đá. Đây là loại gỗ bị chôn vùi trong nham thạch hoặc trong lòng đất hàng triệu năm. Nhìn bên ngoài giống như cây gỗ nhưng khi sờ vào sẽ cảm nhận được sự mát lạnh.

Theo tìm hiểu của PV, trước đây, núi Chư A Thai là một cánh rừng nguyên sinh. Qua quá trình hoạt động địa chất, cánh rừng bị nhấn chìm trong bùn đất. Những phần hữu cơ của gỗ bị phân hủy. Lúc này, khoáng chất, silic bắt đầu chảy vào và thay thế phần hữu cơ trong thân cây.

Hàng trăm triệu năm sau đó gỗ hóa thạch dần được hình thành. Trải qua sự phong hóa, bào mòn, gỗ hóa thạch dần nổi lên và được người dân mang về. Theo đó, vào những năm 2005 – 2015, gỗ hóa thạch được các thương lái thu mua với giá 5.000 đến 6.000 đồng/kg, loại đẹp có giá lên đến 10.000 đồng/kg. Những tảng đá có khối lượng lớn được tính theo hình dạng, màu sắc... có giá hàng chục triệu đồng.

Ngồi dưới chân núi Chư A Thai, anh Nguyễn Văn Chuyển (29 tuổi, trú làng Dlâm, xã Chư A Thai) kể lại: “Nhiều năm trước, khắp núi Chư A Thai đều là gỗ hóa thạch nhưng không ai quan tâm, coi nó như những viên đá bình thường. Một số người khác thấy đẹp nên đã mang về rửa sạch bày biện, trang trí trong nhà. Hồi đấy, trong làng có một người tình cờ tìm thấy khúc gỗ hóa thạch nặng cả mấy tạ. Nhiều ngày sau, người trên TP Pleiku xuống hỏi mua với giá vài triệu đồng. Thế nhưng, hiện nay khúc gỗ hóa thạch cỡ đó đã có giá cả trăm triệu đồng".

Theo anh Chuyển, ngay khi biết được gỗ hóa thạch có giá trị người dân khắp nơi đã đổ về núi Chư A Thai tìm kiếm. Bà con ở trong làng cũng thường tranh thủ giờ nghỉ trưa đi vòng quanh núi tìm kiếm những viên gỗ hóa thạch nhỏ. Hiện nay, gỗ hóa thạch có giá từ vài trăm nghìn đến hàng trăm triệu đồng tùy vào kích cỡ, chất lượng đá.

Cũng từ đó, vùng đất vốn yên bình này bỗng trở nên ồn ào bởi cơn sốt “săn” gỗ hóa thạch. Và rồi nghề mài gỗ hóa thạch cũng bắt đầu nổi lên ở thị trấn Phú Thiện. Tại xưởng của anh Đỗ Văn Ngọc (28 tuổi, thị trấn Phú Thiện, huyện Phú Thiện) - người đã có hơn 8 năm trong nghề, xuất hiện vô số những khúc gỗ hóa thạch sáng bóng, bắt mắt, hấp dẫn.

Ngoài những viên đá có kích thước nhỏ, anh Ngọc còn sở hữu nhiều gỗ hóa thạch tìm được tại độ sâu hàng chục mét, có đường kính 0,5 m, cao 1,5 m. Có những viên nặng 2 -3 tạ, có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên.

Gỗ hóa thạch đang dần cạn kiệt

Với niềm đam mê gỗ hóa thạch, vợ chồng chị Nguyễn Thị Thanh Thanh (phường Phù Đổng, TP. Pleiku) thường đi xe máy gần 70 km để xuống núi Chư A Thai để mua lại đá của người dân đi nhặt về. Từ tay ngang không biết gì về gỗ hóa thạch, giờ đây, vợ chồng chị Thanh đã sở hữu cho mình gần trăm khối gỗ hóa thạch, đủ các kích cỡ.

Để có được gỗ hóa thạch, người dân tứ xứ lũ lượt kéo nhau lên núi tìm kiếm, khiến cho cánh rừng tái sinh trên núi Chư A Thái bị đào bới nham nhở. Họ không ngần ngại đưa những dụng cụ, máy móc lên núi đào bới đất tìm gỗ hóa thạch. Cũng vì vậy cánh rừng tái sinh xuất hiện vô số những hố lớn, hố nhỏ ngổn ngang. Xót cho cánh rừng, người dân trong xã Chư A Thai đã phải xây trụ bê tông ngay ở cổng làng nhằm ngăn chặn xe tải lớn vào thu mua gỗ hóa thạch.

Sau hơn 20 năm bị khai thác ồ ạt, đến nay gỗ hóa thạch ở núi Chư A Thai đang gần cạn kiệt. Hiếm hoi lắm mới tìm được những cây gỗ hóa thạch lớn trên núi Chư A Thai. Tuy nhiên, dọc tuyến Quốc lộ 25 thuộc thị trấn Phú Thiện xuất hiện hàng chục cửa hàng bày bán gỗ hóa thạch. Những khối gỗ quý được bày bán nặng từ 3 - 5 kg, sau khi đánh bóng khối gỗ hóa thạch này sẽ có giá từ bán 500.000 đồng đến vài triệu đồng.

Theo một chủ cửa hàng chuyên buôn bán đồ gỗ hóa thạch ở Phú Thiện, gỗ hóa thạch ở núi Chư A Thai có màu sắc đẹp hơn so với những vùng khác nên rất được các dân chơi ở Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Hà Nội… đặt mua. Đá này thường dùng để làm phong thủy, làm trang sức, đồ mỹ nghệ... Hiện nay, gỗ hóa thạch cũng đang dần cạn kiệt, nguồn hàng khan hiếm và trở nên đắt đỏ.

Ông Phùng Chung Toàn - Chủ tịch UBND xã Chư A Thai cho biết, phong trào đi tìm gỗ hóa thạch trên địa bàn xã nở rộ nhiều năm trước. Những năm gần đây gỗ hóa thạch đã trở nên khan hiếm và nằm ở sâu dưới nhiều tầng đất. Chính vì vậy, việc tìm kiếm cũng chỉ còn nhỏ lẻ ở một số hộ dân đang canh tác gần dãy núi Chư A Thai.

"Chính quyền địa phương cũng thường xuyên tuyên truyền, nghiêm cấm, xử lý nhiều trường hợp khai thác trái phép gỗ hóa thạch. Đồng thời, lực lượng chức năng xã cũng đi tuần tra để kịp thời phát hiện việc khai thác gỗ hóa thạch trên địa bàn và việc trà trộn đá từ nơi khác vào địa bàn bán để được giá cao", ông Toàn cho biết thêm.

Bài và ảnh: Trần Hiền