Sợ quá tải, học sinh khó theo kịp...

Phát biểu khai mạc Hội thảo Triển khai dạy văn hóa trong các cơ sở GDNN do Hội GDNN TP.HCM tổ chức ngày 16/12, ông Lâm Văn Quản – chủ tịch Hội cho biết: “Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 15/2022/TT-BGDĐT ngày 8/11/2022 quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở GDNN. Đây được xem là một tin vui đối với các trường nghề khi nút thắt về giảng dạy văn hóa và tuyển sinh đã được tháo gỡ.”

Ông Lâm Văn Quản chia sẻ thêm:  “Thông qua hội thảo, các cơ sở GDNN có ý kiến đóng góp cho thông tư, Hội GDNN TP.HCM là đơn vị tổng hợp ý kiến để chuyển đến Sở GD&ĐT, Sở LĐ-TB&XH TP.HCM và các cơ quan chức năng khác qua đó góp phần giúp tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện thông tư này” .

Thông tư 15 quy định học sinh trong các cơ sở GDNN học 3 môn bắt buộc gồm: Toán, Ngữ văn, Lịch sử, các môn học lựa chọn gồm: Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí. Thời lượng giảng dạy của các môn học như sau: Toán, Ngữ văn: 252 tiết/môn học; Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí, Lịch sử: 168 tiết/môn học.

Cụ thể, mỗi ngành, nghề đào tạo phải học 3 môn học bắt buộc và ít nhất 1 môn học lựa chọn. Người đứng đầu cơ sở GDNN quyết định lựa chọn các môn học bảo đảm phù hợp với ngành, nghề đào tạo. Việc giảng dạy các môn học được tổ chức theo lớp học đối với từng môn học, mỗi lớp học có không quá 45 người học.

Mỗi môn học được giảng dạy trong 3 kì, người đứng đầu cơ sở GDNN quyết định việc phân chia các kì và xây dựng kế hoạch giảng dạy bảo đảm thực hiện đầy đủ khối lượng kiến thức, yêu cầu cần đạt và thời lượng giảng dạy của môn học. Hoạt động giảng dạy thông qua một số hình thức chủ yếu: Học lí thuyết, làm bài tập, thực hành, thí nghiệm, dự án học tập, trải nghiệm, sinh hoạt tập thể, câu lạc bộ, hoạt động phục vụ cộng đồng.

Thông tư cũng quy định, học sinh có điểm thi kết thúc môn học của tất cả môn học theo ngành, nghề đào tạo đạt từ 5 điểm trở lên được cấp Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT theo ngành, nghề đó. Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT do người đứng đầu cơ sở GDNN tổ chức giảng dạy cấp.

Trước đó, cuối tháng 7/2022 tại cuộc họp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức dạy văn hóa ở các trường nghề, trường nghệ thuật; đưa GDNN vào trường phổ thông do Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì, Bộ LĐ-TB&XH cho biết, mỗi năm hệ thống GDNN tuyển sinh được khoảng 350.000 học sinh vào học trình độ trung cấp, trong số đó có trên 80% số học sinh tốt nghiệp THCS và có nguyện vọng học và thi lấy bằng tốt nghiệp THPT.

Tính đến hết năm 2020, cả nước có 245/410 trường cao đẳng nghề, 380/444 trường trung cấp nghề có thực hiện tuyển sinh và đào tạo trình độ trung cấp cho các đối tượng tốt nghiệp THCS, trong đó có khoảng gần 400 trường có đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu giảng dạy văn hóa THPT ngay tại trường theo quy định của Bộ GD&ĐT.

Thông tư 15 sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 24/12/2022, tuy nhiên đại diện các cơ sở GDNN – đơn vị triển khai trực tiếp 15/2022/TT-BGDĐT yêu cầu làm rõ một số nội dung tại Thông tư.

Cụ thể, cần quy định rõ cơ sở GDNN nào có đủ điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên thì được dạy chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT; còn cơ sở nào không đủ điều kiện thì phối hợp với các Trung tâm Giáo dục thường xuyên.

Hai là, các cơ sở GDNN đủ điều kiện có thể đăng ký với Sở GD&ĐT cho học sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia và Sở GD&ĐT sẽ cấp bằng tốt nghiệp THPT cho những học sinh đạt yêu cầu.

Thông tư 15 có cho phép người có bằng tốt nghiệp Trung cấp và Giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT được theo học trình độ cao hơn của giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp…Được biết, theo khoản 2 Điều 33, Luật GDNN 2014 quy định: “Thời gian đào tạo trình độ trung cấp theo niên chế đối với người có bằng tốt nghiệp THCS trở lên là từ 1 đến 2 năm học tuỳ theo chuyên ngành hoặc nghề đào tạo”.

Do đó học sinh tốt nghiệp THCS học Trung cấp nghề chỉ học trong thời gian từ 1 đến 2 năm, không thể vừa hoàn thành chương trình đào tạo Trung cấp, vừa hoàn thành chương trình GDTX cấp THPT.

Tham dự hội thảo, lãnh đạo các trường trung cấp, cao đẳng trên địa bàn TPHCM bày tỏ vui mừng khi thông tư 15 được ban hành, giúp các trường có hàng lang pháp lý để triển khai việc dạy văn hóa cho học sinh vừa tốt nghiệp THCS tham gia học nghề tại trường trung cấp, hệ 9+ tại các trường cao đẳng. 

Tại hội thảo, ông Phạm Như Nghệ - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng giải thích thêm cho lãnh đạo các trường hiểu rõ một số điều khoản quy định trong thông tư 15.

Theo ông, cơ sở GDNN có đủ giáo viên đạt chuẩn theo quy định của Bộ GD-ĐT và bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất thì được tổ chức giảng dạy văn hóa THPT tại trường, không cần xin phép nhưng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu có sai phạm quy định.

Ngoài ra, thông tư quy định cơ sở GDNN phải dạy 3 môn bắt buộc và ít nhất là 1 môn tự chọn, mỗi môn phải đủ số tiết quy định. Do đó, với các môn tự chọn thì các trường nghề có thể tự quyết định học bao nhiêu môn, càng nhiều môn thì càng dễ xét tuyển vào đại học.

Điều ông Nghệ lo ngại là chương trình THPT dạy trong 3 năm đã khó khăn mà ở các trường nghề dạy hết các môn trong chương trình song song với dạy nghề sẽ quá tải, học sinh khó theo kịp.

Thực tế, lãnh đạo một số trường tham dự hội thảo cũng đồng ý quy định chỉ bắt buộc học sinh học 4 môn văn hóa THPT là phù hợp với lực học của các em tham gia học nghề. Tuy nhiên, vẫn có một bộ phận không nhỏ các em học nghề mong muốn thi tốt nghiệp THPT, sau đó vào Đại học.

Do đó, các trường đề nghị Bộ GD-ĐT nghiên cứu quy định cụ thể là học sinh đã hoàn thành chương trình văn hóa 4 môn tại các cơ sở GDNN thì cần học thêm những gì, học bao lâu, học ở đâu… thì đạt yêu cầu để thi lấy bằng tốt nghiệp THPT, tạo thuận lợi cho các em học tập suốt đời.

Điểm vướng lớn nhất ở đây là trường nghề có thể tự đào tạo chương trình văn hóa THPT 7 môn (chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT) ngay tại trường, nhưng giấy chứng nhận hoàn thành chương trình GDTX cấp THPT phải do người đứng đầu trung tâm giáo dục thường xuyên cấp.

Theo ông Phạm Như Nghệ, điều này quy định trong Luật Giáo dục 2019 nên muốn thay đổi thì phải sửa luật.

Có vướng mắc thì phải cùng nhau nghiên cứu để đả thông

Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) nhấn mạnh mục tiêu lớn nhất của ngành là làm mọi cách để tạo cơ hội cho người dân học tập suốt đời, không chỉ về kỹ năng mà còn là về văn hóa. Theo ông, các chiến lược phát triển nhân lực của đất nước đều đã nêu rất rõ mục tiêu này.

Ông Bình cho biết, pháp luật không cấm các cơ sở GDNN dạy văn hóa THPT nhưng rào cản là chỉ có Trung tâm GDTX mới được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình GDTX cấp THPT. Đó là điểm vướng mắc cần khắc phục.

Ông khẳng định, có vướng mắc thì các bộ ban ngành phải cùng nhau nghiên cứu để đả thông. "Tất nhiên đả thông phải đúng luật nhưng không có nghĩa là không làm được", ông nói.

Ông Phạm Vũ Quốc Bình nhắc đến mô hình ở nhiều nước tiên tiến đang áp dụng, các trường, cơ sở đào tạo không cấp bằng mà là do một tổ chức khảo thí cấp bằng. Chúng ta có thể nghiên cứu đến mô hình này để giải quyết vấn đề, hoặc chính quyền địa phương có thể nghiên cứu cấp giấy chứng nhận này chứ không nhất thiết là Trung tâm GDTX cấp.

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN, 3 câu hỏi mà Tổng cục GDNN luôn đặt ra khi bàn thảo về vấn đề này là: Thứ nhất, các em học văn hóa THPT 4 môn ở cơ sở GDNN liên thông như thế nào, các em muốn học thêm nữa phải làm cách nào, bù đắp khối lượng thế nào; thứ 2, ai dạy và điều kiện như thế nào; thứ 3, dạy xong sẽ cấp giấy chứng nhận ra sao.

Ông Bình đồng tình là vướng luật thì cần trình Quốc hội sửa luật, nhưng trong khi luật chưa được sửa cho phù hợp cần có giải pháp tình thế cho giai đoạn hiện nay.

Vì vậy, ông đề nghị khi UBND các tỉnh/thành có văn bản hướng dẫn thực hiện thông tư 15, cần phát huy vai trò của chính quyền địa phương để tạo điều kiện cho các cơ sở GDNN thuận lợi trong việc dạy văn hóa THPT.

Ông mong muốn các hướng dẫn sẽ nhấn mạnh vào các điểm sau: Làm sao các thủ tục nhanh nhất, thuận lợi nhất cho các trường; UBND tỉnh/thành vào cuộc chỉ đạo để giải quyết vấn đề giấy chứng nhận; kinh phí đào tạo văn hóa THPT dành cho các trường công lập…

An An