Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hà Nội vừa báo cáo kết quả Chương trình đo kiểm khí thải môtô, xe gắn máy cũ và đề xuất lộ trình kiểm định khí thải.

Theo đó, năm 2023 các đơn vị chức năng của thành phố sẽ xây dựng khung pháp lý và ban hành kế hoạch kiểm soát khí thải xe máy; nghiên cứu phân vùng bảo vệ môi trường không khí và hạn chế xe máy.

Giai đoạn 2024-2025, thành phố tổ chức thí điểm kiểm định hàng năm với xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên, có thể nghiên cứu dán tem để phân biệt. Giai đoạn này cũng bắt đầu áp dụng phân vùng khu vực theo tiêu chuẩn khí thải.

Sau thí điểm, từ năm 2026, xe 3-5 năm sử dụng trở lên phải kiểm định khí thải định kỳ, đồng thời hạn chế các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải tại khu vực đã phân vùng. Thành phố sẽ nghiên cứu áp dụng thu phí khí thải cho các khu vực theo phân vùng bảo vệ.

Hà Nội sẽ xây dựng hệ thống kiểm soát khí thải xe máy bao gồm 170 trạm kiểm định cố định và lưu động; đầu tư hệ thống camera giao thông để phát hiện xe xả khói đen (có thể sử dụng chung với camera giao thông hiện có).

Tùy theo từng giai đoạn, thành phố có thể điều chỉnh nội dung của kịch bản. Ví dụ trong giai đoạn đầu, khi người dân chưa làm quen với kiểm định khí thải xe máy định kỳ, thành phố có thể chỉ kiểm soát theo đối tượng; sau một thời gian sẽ kết hợp kiểm soát theo cả đối tượng và khu vực; khi các điều kiện về hạ tầng, giao thông công cộng đảm bảo sẽ nghiên cứu kết hợp cả thu phí khí thải xe máy.

Với những xe không đạt tiêu chuẩn khí thải, đã cũ nát..., thành phố có chính hỗ trợ chủ xe phải thu hồi từ các nguồn ngân sách, xã hội hóa, hỗ trợ của doanh nghiệp để chuyển đổi phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải hoặc chuyển đổi sinh kế.

Liên quan đến nội dung này, trao đổi với phóng viên, bà Bùi Thị An - Viện trưởng Viện tài nguyên, môi trường và phát triển cộng đồng cho rằng, chủ trương là đúng, phù hợp hoàn toàn với định hướng phát triển của Nhà nước, phát triển bền vững của thành phố, làm trong sạch thành phố, nâng cao chất lượng cuộc sống và công bằng xã hội. Tuy nhiên vấn đề là phương pháp và cách tổ chức thực hiện như thế nào để khả thi.

"Phương pháp thực hiện có khoa học không, hợp lý không, phù hợp thực tiễn không đó là vấn đề đặt ra cho những người làm kế hoạch...đồng thời cần quan tâm đối tượng yếu thế, những người lao động nghèo khi thực hiện".

Còn theo Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, việc kiểm tra như thế nào và mức độ ô nhiễm ra sao phải có quy chế, quy định rõ ràng phù hợp với điều kiện của Việt Nam, và việc kiểm tra cần có sự chắt lọc đúng đối tượng là một lưu ý.

"Việc chọn thời hạn 5 năm tôi cho là chưa thực sự hợp lý, vì đối với xe máy đi 5 năm nhiều xe vẫn còn tốt, kiểm tra được thì tốt thôi, nhưng phải căn cứ vào số km xe chạy...nếu 5 năm tôi chỉ đi có vài lần thì kiểm tra mất thời gian thêm ra...Bằng cách nào đó cố gắng kiểm tra theo số km xe chạy thì sẽ hạn chế được rất nhiều xe phải kiểm tra cùng lúc", vị chuyên gia chia sẻ.

Cũng theo chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, vấn đề tiêu chuẩn khí thải như thế nào, bao nhiêu thì loại bỏ, bao nhiêu được sử dụng tiếp cũng phải thấp hơn tiêu chuẩn của Châu Âu: "Bên họ điều kiện tốt rồi, đời sống người dân cao hơn, phát triển hơn tiêu chuẩn rất cao, ở nước ta các xe xập xệ rất nhiều, để chúng ta loại ra sẽ hàng chục vạn người không có xe đi làm. Cho nên chúng ta phải áp dụng theo điều kiện và thực tiễn của Việt Nam vừa có tình, có lý".

Đồng thời theo ông Thủy, TP Hà Nội cần phát triển mạnh phương tiện chạy điện, và giao thông công cộng, hạ tầng giao thông, đồng thời cần có chính sách trợ giá để cho người dân có thể mua xe mới khi phải bỏ xe đã quá cũ, xe gây ô nhiễm không đủ điều kiện. Tránh làm hình thức.