(congluan.vn)-Thời gian vừa qua, vấn đề cung cấp nước sạch tại Hà Nội luôn là một đề tài nóng bỏng, tiêu tốn giấy mực của báo chí. Thiếu nước thường xuyên, một số khu vực trường kì sử dụng nước từ stec, có nơi có nước thì áp lực quá yếu… Mới đây, các khách hàng khu vực Bạch Mai, Hồng Mai, Bùi Ngọc Dương lại bức xúc về một khoản thu khổng lồ khác của Công ty nước sạch Hai Bà Trưng.
Hàng chục tỉ đồng không hóa đơn
Việc kiểm tra lượng nước sử dụng hàng tháng có thể nói cũng là một việc phiền hà cho tất cả vì người kiểm tra cũng khổ mà người dân cũng phiền. Người kiểm tra phải nhằm vào lúc gia đình có người như giữa trưa, cuối buổi chiều hoặc lọ mọ đến lúc tối mịt. Lí do đơn giản là vì vấn đề an toàn, Công ty nước sạch lắp đặt đồng hồ đo nước vào trong nhà các hộ dân nên cứ cuối tháng phải gõ cửa mới vào nhà dân kiểm tra được.
Khoảng 1 tháng trở lại đây, các hộ dân quận Hai Bà Trưng đều được một nhóm lao động không biển hiệu, không đồng phục, ăn mặc lôi thôi đến gõ cửa yêu cầu được dịch chuyển vị trí đồng hồ nước. Trước đó, hệ thống loa truyền thanh của Phường có thông báo một lần nhưng người nghe lõm bõm, người chẳng nghe thấy gì. Nhưng xét thấy việc dịch chuyển tiện lợi cho cả hai bên nên cuối cùng các hộ dân đều đồng ý cho họ vào thi công. Sau khi đào phá nền nhà, ngõ xóm, họ cắt đứt đường ống dịch chuyển đồng hồ vào các hộp kẽm đặt phía ngoài rồi bắt đường ống mới. Hoàn thành xong việc thi công, các nhóm thợ đều thu của mỗi hộ số tiền từ 300,000 đến 350,000 đồng tùy theo độ dài của ống nước thay thế.
Một “đội thi công” lôi thôi lếch thếch tại phố Hồng Mai
Điều đáng nói ở đây là ngoài vấn đề trang phục, hành vi thì toàn bộ số tiền thu này không hề có hóa đơn chứng từ. Theo “lí luận” của họ là Công ty miễn phí toàn bộ nhưng do ống nước tới đồng hồ mới quá dài nên họ phải thu thêm tiền ống, tiền công.
Theo số liệu từ website chính thức của Công ty kinh doanh nước sạch Hà nội thì Công ty kinh doanh nước sạch Hai Bà Trưng đang có tổng số khách hàng là 104,526. Nếu mỗi hộ chi ra số tiền hơn 300,000 đồng thì tổng số tiền người dân chi trả đợt này lên đến hơn 30 tỷ đồng. Con số này còn ấn tượng hơn khi chúng ta đã biết là những người thi công này không hề xuất ra bất kì hóa đơn thu tiền nào. Như vậy không chỉ người dân mất tiền mà nhà nước cũng thất thu một khoản thuế không nhỏ. Vấn đề là số tiền khổng lồ này sẽ rơi vào túi ai vì tiền thi công đã được nhà nước chi trả rồi?
Cách móc túi công khai của Kinh doanh độc quyền
Chúng tôi có một cuộc gặp gỡ với ông Minh – Giám đốc Công ty KDNS Hai Bà Trưng sau chuyến công du một tuần của Ông tới Thượng Hải Trung Quốc. Ông Minh cho biết: Việc chủ trương thay thế, dịch chuyển đồng hồ này là của Công ty. Theo quy định thì cứ 10 năm các loại đồng hồ đo lường phải thay, nhưng trên thực tế thì có những đồng hồ chỉ 7 năm đã phải thay. Có những trường hợp đặc biệt thì chỉ vài năm đã thay vì trục trặc đường ống, phát sinh dị vật trong bánh răng đồng hồ gây thất thoát nước.
Trước khi thay đồng hồ định kì lớn ở khu vực nào thì Công ty cũng phải thông báo cho UBND Phường sở tại bằng công văn, sau đó thì Phường phổ biến đến các hộ dân qua hệ thống loa truyền thanh hay Tổ trưởng tổ dân phố. Công ty thực sự có điểm tồn tại là đáng nhẽ phải thông báo đến từng hộ dân nhưng cuối cùng vẫn phải thông báo qua UBND Phường.
Điều có lẽ ông Minh quên mất là khi thu tiền thì hàng tháng Công ty vẫn đến từng hộ gia đình thu, thậm chí có hộ phải đến nhiều lần do trây ì nhưng tại sao các thông báo cần thiết liên quan đến các khách hàng trực tiếp của mình thì họ lại sử dụng hệ thống truyền tin qua bên thứ 3? Ông Minh cho chúng tôi xem Công văn số 730/KDNS-HBT gửi UBND các Phường về việc triển khai kế hoạch thay thế, bảo dưỡng đồng hồ định kì. Trong công văn có ghi rõ: Phần kinh phí thay thế, bảo dưỡng, dịch chuyển cụm đồng hồ cho các hộ dân do Công ty nước sạch Hà nội chi trả. Vấn đề người dân phải chi trả một số tiền không nhỏ cho các đội thi công thì ông Minh trả lời là thú thực … không quan tâm lắm. Do lực lượng thi công thiếu trong khi lượng đồng hồ thay thế lại quá nhiều nên các cán bộ Công ty phải liên hệ với các đội thi công tự do bên ngoài, tiền công do Công ty trả. Công ty miễn phí tiền đồng hồ, phí lắp đặt thi công và 30cm ống, nếu vượt quá độ dài này thì chủ hộ phải trả thêm tiền cho thợ thi công, khách hàng có thể thuê thợ ngoài hoặc nhờ bên thi công làm luôn giúp cho.
Phải chăng đây chính là cái bẫy êm ái mà Công ty nước sạch đã giăng cho khách hàng vì có nhà ai mà chỉ dùng hết 30cm ống? Liệu có nhà ai thấy thợ có sẵn lại chạy ra ngoài thuê thợ khác? Thế là danh chính ngôn thuận 300,000 VNĐ nhẹ nhàng chui vào túi thợ thi công, hơn 100,000 hộ gia đình là hơn 30 tỷ đồng ra đi. Con số này chỉ là ước chừng vì Ông Minh bật mí một chi tiết theo Ông là cực kì thú vị là: “Có những cậu khéo mồm có khi được chủ nhà cho đến 500,000 chứ 300,000 thì ăn thua gì đâu”.
Còn vấn đề các đội thi công có “lại quả” cho bên thuê không thì có lẽ chúng ta khó mà đoán được. Một tên móc túi sẽ phải đi tù, móc túi hàng chục tỉ có thể phải trả giá bằng tính mạng nhưng nếu móc túi khách hàng công khai thế này thì lại hoàn toàn vô can.
Độc quyền là một trong những dạng của thất bại thị trường
Độc quyền, trong kinh tế học là trạng thái thị trường chỉ có duy nhất một người bán và sản xuất ra sản phẩm không có sản phẩm thay thế gần gũi. Trong tiếng Anh monopoly có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp monos (nghĩa là một) và polein (nghĩa là bán). Đây là một trong những dạng của thất bại thị trường, là trường hợp cực đoan của thị trường thiếu tính cạnh tranh. Trên thế giới hiện nay hầu như không thể tìm được trường hợp đáp ứng hoàn hảo hai “tiêu chuẩn” của độc quyền và do đó độc quyền thuần túy có thể coi là không tồn tại nhưng nếu họ biết đến Việt nam thì chắc sẽ phải sửa lại các từ điển vì tình trạng này đầy rẫy.
Các nhà Kinh tế học nổi tiếng đều khẳng định rằng những dạng độc quyền không thuần túy đều dẫn đến sự phi hiệu quả của lợi ích xã hội. Bằng chứng là những bài học đau xót về mức lương khổng lồ dành cho lãnh đạo các Công ty nhà nước mà báo chí phanh phui ra gần đây đều là các Công ty độc quyền như Công ty nước sạch Hai Bà Trưng vậy. Ông Giám đốc Minh còn cho biết thêm một chi tiết là hàng năm lượng nước thất thoát khoảng 25%, Ông cho rằng đây một con số tuyệt vời vì “trong TP Hồ Chí Minh còn thất thoát tới 30% cơ mà”.
Qua một góc nhỏ mà chúng tôi đề cập ở đây có thể thấy siêu lơị nhuận của ngành nghề cung cấp nước sạch này. Lỗ có nhà nước chịu, lời thì bỏ túi chia nhau, hơn thế nữa, họ còn dùng những “cái bẫy” êm ái như trên để móc túi khách hàng tội nghiệp. Những khách hàng đó là những người không thể đổi nhà cung cấp, không thể có cơ hội lựa chọn ngoài việc móc ví trả tiền hoặc không có nước sạch mà dùng.
Có lẽ, chúng ta cần một cơ chế khác cho ngành cung cấp nước sạch hiện nay. Cần tạo ra một môi trường kinh doanh khác để có thêm các doanh nghiệp tham gia cạnh tranh lành mạnh. Ví dụ như vận tải hàng không hiện nay, từ khi có thêm Vietjet, JetAir … giá vé đi máy bay càng ngày càng giảm trong khi dịch vụ lại tốt lên. Có thế thì khách hàng, những người trực tiếp phải trả tiền mới có thể thành thượng đế thật sự chứ không phải là những tên ngốc biết bị lừa gạt mà vẫn phải cắn răng trả tiền như thế này.
Đề nghị các cơ quan chức năng khẩn trương làm rõ những nghi vấn nêu trên, chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc trong những số báo tới về số phận của những chiếc đồng hồ nước bị thay thế cũng như quan điểm của các chuyên gia kinh tế về lĩnh vực này.
Thích
