Theo Vụ Thị trường châu Á - châu Phi, thương mại của các nước Châu Phi duy trì mức tăng trưởng khá và ổn định giai đoạn 2014 – 2018 trong đó phả chú ý đến các nước được coi là đầu tầu  coi là nền kinh tế như Nam Phi, Nigeria, Ai Cập, Ma-rốc, Libya... Năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với các nước khu vực Châu Phi đạt khoảng 6,6 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu ước đạt xấp xỉ 3 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2017.

Về cơ cấu thị trường xuất khẩu, trong năm 2018, hàng hóa Việt Nam đã xuất sang 53/55 nước tại khu vực châu Phi (trừ Nam Sudan và Eriteria). Trong đó các thị trường có kim ngạch trên 100 triệu USD bao gồm: Nam Phi, Ai Cập, Ghana, Algeria, Bờ Biển Ngà, Togo, Nigeria.

Trong nhiều năm qua, Nam Phi luôn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại khu vực châu Phi. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Nam Phi đều có sự tăng trưởng tốt, cụ thể là: Giày dép các loại (đạt 108,8 triệu USD, tăng 3,1%); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (đạt 96,2 triệu USD, tăng 3,1%); máy móc thiết bị dụng cụ phụ tùng khác (đạt 37,6 triệu USD, tăng 10,1%); hàng dệt may (đạt 27,3 triệu USD, tăng 27,6%); cà phê (đạt 17,3 triệu USD, tăng 109%); gỗ và sản phẩm gỗ (đạt 11,6 triệu USD, tăng 20,3%); hạt điều (đạt 8,3 triệu USD, tăng 3,4%).

Ai Cập tiếp tục là thị trường lớn thứ hai của Việt Nam tại khu vực châu Phi với kim ngạch xuất khẩu khoảng 439 triệu USD, tăng 36,6% so với năm 2017. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Ai Cập trong năm 2018 đều có sự tăng trưởng ấn tượng. Kim ngạch xuất khẩu xơ, sợi dệt đạt 62,2 triệu USD, tăng 5,6%; hàng thủy sản đạt 45 triệu USD, tăng 43,6%; máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác đạt 44,8 triệu USD, tăng 54,7%; cà phê đạt 21,8 triệu USD, tăng 26,9%. Riêng mặt hàng phương tiện vận tải và phụ tùng có kim ngạch tăng cao đột biến so với năm 2017, đạt 17,7 triệu USD.

Ghana là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam sang châu Phi trong năm 2018, đạt kim ngạch 278,3 triệu USD, tăng 3,7% so với năm 2017. Gạo tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Ghana với kim ngạch đạt 214 triệu USD, tăng 5% so với năm 2017.

Về nhập khẩu, trong năm 2018, Việt Nam nhập khẩu từ các nước châu Phi khoảng 3,6 tỷ USD, giảm 10% so với năm 2017, qua đó, giảm mức nhập siêu của năm 2018 xuống còn 0,6 tỷ USD. Từ năm 2016 trở về trước, Việt Nam luôn xuất siêu sang châu Phi. Tuy nhiên trong giai đoạn 2017-2018, Việt Nam nhập siêu từ châu Phi do kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng nguyên liệu tăng đột biến so với các năm trước.

Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và các nước Châu Phi có tính chất bổ sung cho nhau. Việt Nam xuất khẩu sang khu vực các mặt hàng như điện thoại các loại và linh kiện; hàng dệt may; giày dép; máy vi tính, sản phẩm điện, điện tử; sữa và sản phẩm sữa; nông sản (gạo, hạt tiêu, cà phê, chè, hạt điều, rau quả…); thực phẩm chế biến; cao su; sản phẩm sắt thép; sản phẩm gỗ; gốm sứ; dây điện và cáp điện; hàng thủ công mỹ nghệ.

Ngược lại, Việt Nam có nhu cầu nhập khẩu từ khu vực Châu Phi các mặt hàng như dầu thô, dầu Diesel, khí đốt hóa lỏng, chất dẻo nguyên liệu, kim loại thường, phân bón, thức ăn gia súc và nguyên liệu, hóa chất, nguyên phụ liệu dệt may da giày; hàng nguyên liệu thô như điều thô, bông, gỗ, đồng, quặng, thức ăn gia súc... phục vụ các ngành công nghiệp chế biến trong nước và xuất khẩu.

Thị trường Châu Phi được đánh giá là khá dễ tính đối với hàng hóa của Việt Nam. Hiện có 45/55 nước châu Phi đã tham gia vào WTO, do đó, các nước này đã dỡ bỏ dần hàng rào phi thuế quan, giảm thuế nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam xâm nhập vào thị trường.

Ngọc Hà