Tỷ lệ sinh trẻ sơ sinh ở Trung Quốc đã giảm kể từ năm 2017, với số học sinh mẫu giáo giảm lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ vào năm 2021.

Được coi là một trong những “bát cơm sắt” của Trung Quốc, giảng dạy vẫn là lựa chọn được nhiều người Trung Quốc tìm kiếm việc làm trong thời đại kinh tế bất ổn.

Nhưng họ đang nhận ra rằng công việc từng được gọi bằng khái niệm bát cơm sắt trong những năm qua không còn được đảm bảo, khi tỷ lệ sinh giảm nhanh dẫn đến tình trạng dư thừa giáo viên và hàng triệu người có thể sẽ mất việc trong 10 năm tới.

Với số lượng người về hưu tăng nhanh và số trẻ sơ sinh giảm mạnh, Trung Quốc đang trải qua quá trình chuyển đổi nhân khẩu học có tác động sâu rộng, bao gồm tăng trưởng kinh tế chậm hơn và hệ thống an sinh xã hội căng thẳng.

Số trẻ sơ sinh ở Trung Quốc đã giảm mạnh kể từ năm 2017, với số ca sinh giảm hơn 500.000 vào năm ngoái xuống còn hơn 9 triệu.

Theo Bộ Giáo dục nước này, số trẻ em theo học mẫu giáo cũng chứng kiến ​​​​sự sụt giảm đầu tiên sau gần hai thập kỷ vào năm 2021, trong khi số học sinh tiểu học giảm lần đầu tiên sau một thập kỷ vào năm 2022.

Chu Zhaohui, nhà nghiên cứu cấp cao tại Học viện Khoa học Giáo dục Quốc gia Trung Quốc, cho biết: “Với ít học sinh hơn, chắc chắn sẽ có tình trạng dư thừa giáo viên tại các trường học trong một khoảng thời gian nhất định hoặc một khu vực nhất định”.

Tuy nhiên, ông cho biết mức độ ảnh hưởng phần lớn phụ thuộc vào hành động của chính quyền trong những năm tới. Chu nói: “Theo nghiên cứu thực địa của tôi, vì gánh nặng tài chính, chính quyền địa phương chắc chắn sẽ tuyển ít giáo viên hơn trong năm nay”.

Sở giáo dục tỉnh Hồ Nam, miền trung Trung Quốc đã ban hành chỉ thị vào tháng 11 kêu gọi phân bổ nguồn lực giáo dục tốt hơn trong vòng 5 đến 10 năm tới dựa trên tỷ lệ sinh, đô thị hóa và số trẻ em trong độ tuổi đi học.

Trong năm qua, một loạt chính quyền địa phương khác, chẳng hạn như ở Sơn Đông và Tứ Xuyên, đã công bố kế hoạch không còn cung cấp các chương trình cấp bằng lớn liên quan đến giáo dục tại một số trường đại học và cao đẳng nhằm hạn chế nguồn cung giáo viên.

Năm 2021, số lượng trẻ em học mẫu giáo chứng kiến ​​sự sụt giảm đầu tiên kể từ năm 2003, tiếp theo là mức giảm 3,7% vào năm 2022.

Năm 2022, tổng số học sinh tiểu học cũng giảm lần đầu tiên kể từ năm 2013, giảm 478.800 so với một năm trước đó xuống còn 107 triệu.

Xu hướng này có thể khiến các trường công giảm quy mô lớp học để tránh tình trạng sa thải, điều này cũng sẽ cho phép giáo viên tăng thời gian dành cho mỗi học sinh, theo Maggie Chen, giáo viên ở tỉnh Chiết Giang trong gần hai thập kỷ cho biết.

“Nhưng mọi thứ có thể còn tàn khốc hơn nhiều ở các trường tư, nơi có áp lực tài chính lớn hơn. Khả năng sa thải giáo viên rất lớn”, cô nói.

Theo Huang Bin, giáo sư tại Viện Giáo dục Đại học Nam Kinh, nhu cầu về nguồn lực giảng dạy giảm không phải là điều xấu, đặc biệt đối với các trường vùng sâu vùng xa, nơi giáo viên thường được đào tạo kém và thiếu cơ hội phát triển.

Đây là cơ hội để Trung Quốc cải thiện chất lượng giáo dục, điều rất quan trọng để hiện thực hóa tham vọng của Bắc Kinh về cổ tức nhân tài - một khái niệm đề cập đến lực lượng lao động được giáo dục tốt hơn - dự kiến ​​sẽ mang lại động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế mặc dù quy mô nhỏ hơn.

“Về lâu dài, khi số lượng trẻ em giảm, có thể sẽ có làn sóng sáp nhập các trường cao đẳng và đại học, và khoảng cách giữa các tổ chức này có thể được thu hẹp. Điều này có thể giúp giảm bớt nỗi lo lắng lan rộng về kỳ thi tuyển sinh đại học”, ông nói thêm.

Bất chấp chiến dịch trấn áp sâu rộng hoạt động dạy thêm vào năm 2021 nhằm giảm bớt gánh nặng cho học sinh và cải thiện sự bình đẳng trong giáo dục, phần lớn phụ huynh vẫn căng thẳng về việc học tập của con mình.

Theo một cuộc khảo sát của nền tảng tin tức công nghệ trực tuyến Youth36kr vào tháng 5, hơn 72% trong số 535 phụ huynh được thăm dò bày tỏ mức độ lo lắng cao, đánh giá mức độ lo lắng trên 5 trong thang điểm 10.

Điều này không chỉ gây áp lực nặng nề lên trẻ em, dẫn đến các vấn đề về thể chất và tâm lý, mà còn góp phần khiến người dân ngày càng ngại nuôi con bất chấp chính sách thúc đẩy sinh thêm của chính quyền.

Mai Anh (theo CNA, Reuters)