Từ buổi đầu dựng nước đến nay, nhân dân Vĩnh Phúc đã tạo nên một kho tàng di sản văn hóa đa dạng, có giá trị to lớn về nhiều mặt, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam, nền văn hiến Việt Nam ngàn năm rực rỡ, trong đó tiêu biểu nhất là di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Tây Thiên.

Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”

Tín ngưỡng thờ Mẫu Tây Thiên gắn với truyền thuyết về Quốc Mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu là nữ nhi người trang Đông Lộ, xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.

Theo truyền thuyết, Quốc Mẫu Tây Thiên có tên thật là Lăng Thị Tiêu, sinh ở thôn Đông Lộ, xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Ngọc phả thời Hùng Vương và những câu chuyện lịch sử ghi lại: Khi Vua Hùng Vương thứ bảy tới Tây Thiên thuộc xã Đại Đình để thỉnh Phật, Ngài đã gặp gỡ và kết duyên cùng thiếu nữ Lăng Thị Tiêu. Hoàng phi Lăng Thị Tiêu đã cùng Vua mở mang bờ cõi, thống nhất giang sơn, dạy dân trồng lúa, giữ lửa trong buổi bình minh của dân tộc, xây dựng một đất nước thái bình thịnh trị.

Tương tuyền khi còn sống, trong nước có loạn, Quốc Mẫu Tây Thiên có công chiêu mộ binh sĩ, phò vương cứu nước, cứu dân. Sau khi mất, Bà thường hiển linh, âm phù giúp các đời vua đánh giặc, giữ nước. Với những công lao đó, Hoàng phi được sắc phong là Quốc Mẫu Tây Thiên và được thờ tự chính tại đền Thượng trên đỉnh núi Thạch Bàn. Bà còn được suy tôn danh hiệu Tam Đảo sơn trụ Quốc Mẫu tối linh Đại vương - Đệ nhất thượng đẳng Phúc Thần (vị thần tối cao bảo trợ cho dãy Tam Đảo), là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn (một trong Thánh Mẫu Tứ Phủ chuyên trách cai quản, sáng tạo vũ trụ).

Di tích danh thắng Tây Thiên có hệ thống đền thờ có từ hàng nghìn năm nay tại tỉnh Vĩnh Phúc được lập để tưởng nhớ công ơn của Bà. Ở Tây Thiên, tín ngưỡng thờ Mẫu và Phật giáo hòa quyện vào nhau, tạo thành bầu không khí thanh tịnh, linh thiêng ít nơi nào có được. Vì vậy, những người hành hương tới đây luôn tin rằng, những nguyện ước của mình sẽ được chứng tâm và thành hiện thực. 

Để tưởng nhớ Quốc Mẫu Tây Thiên, hằng năm vào ngày 15/2 âm lịch, dân trong vùng lại mở hội để cùng khách thập phương tưởng nhớ công đức, tỏ lòng biết ơn và cầu xin Quốc Mẫu phù hộ cho bình an, may mắn. 

Điểm thờ Quốc Mẫu Tây Thiên trong quần thể tín ngưỡng tôn giáo ở Tam Đảo, Vĩnh Phúc có vai trò đặc biệt, giữ gìn và phát huy sức sống vô biên của Đạo Mẫu Việt Nam. Với nhiều người, hành hương về trước Mẫu là mục đích của hành trình. Hình tượng Quốc Mẫu Tây Thiên góp phần quan trọng trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, thiết thực nhất ở đây là bảo vệ bầu trời - nơi phát sinh linh hồn Quốc Mẫu bảo vệ núi rừng, dòng suối, con sông, từng mảnh đất quê hương. Sự giao thoa giữa tín ngưỡng thờ nữ thần, đạo Mẫu cùng Phật giáo tạo nên một nét độc đáo mang tính bản sắc của việc thờ Quốc Mẫu Tây Thiên. Nó minh chứng cho sức sống và vị thế của hình tượng Quốc Mẫu Tây Thiên nói riêng và bản sao văn hóa địa phương nói chung trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng và tâm linh của người Việt.

Theo lịch sử, ngày 15/2 âm lịch là ngày giỗ của Quốc Mẫu Tây Thiên Lăng Thị Tiêu. Do vậy, đúng vào ngày này hàng năm nhân dân trong vùng thường tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm Quốc Mẫu để tưởng nhớ công ơn của Quốc Mẫu. Lễ dâng hương tưởng niệm Quốc Mẫu Tây Thiên được tổ chức trang trọng, thành kính, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, phong tục thờ cúng tổ tiên của ông cha. Tri ân các bậc tiền nhân có công lao trong buổi đầu dựng nước và giữ nước của dân tộc. 

“Du lịch an toàn – Trải nghiệm trọn vẹn”

Trước đó, sáng 15/3, tại Khu danh thắng Tây Thiên, Sở VH-TT&DL Vĩnh Phúc đã tổ chức khai mạc du lịch Xuân năm 2022 với chủ đề “Du xuân trên đỉnh Tây Thiên” và phát động Chương trình Du lịch nội địa thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 với chủ đề “Du lịch an toàn – Trải nghiệm trọn vẹn”.

Hành trình “Đến với Phật, Về với Mẫu” là 2 sự kiện quan trọng nằm trong chuỗi các hoạt động quảng bá, kích cầu du lịch tỉnh Vĩnh Phúc 2022, hưởng ứng Năm Du lịch quốc gia 2022, đồng thời khôi phục niềm tin của thị trường về du lịch nội địa an toàn, hấp dẫn.

Năm 2022, do tình hình dịch bệnh Covid-19, Lễ hội Tây Thiên chỉ tổ chức phần Lễ, không tổ chức phần Hội. Lễ chính diễn ra vào ngày 17/3 tại sân Đền Thõng (thuộc quần thể danh thắng Tây Thiên)

Mặc dù không tổ chức phần hội song dự kiến sẽ có hàng nghìn phật tử và du khách tới khu danh thắng Tây Thiên (thị trấn Đại Đình, huyện Tam Đảo) để tới lễ Phật, lễ Mẫu.

Để tổ chức lễ dâng hương Quốc Mẫu Tây Thiên xuân Nhâm Dần trang trọng, thành kính, an toàn phòng chống dịch bệnh, UBND huyện Tam Đảo đã chỉ đạo Ban quản Di tích Tây Thiên phối hợp với Ban Quản lý Cáp treo Tây Thiên đã chủ động thực hiện các biện pháp phòng dịch theo chỉ đạo của tỉnh Vĩnh Phúc.

Theo đó, Ban quản lý Cáp treo Tây Thiên đã quán triệt nghiêm chỉ đạo của Trung ương, tỉnh, Sở VH-TT&DL về việc thực hiện phun khử trùng toàn bộ hệ thống xe điện, cabin cáp treo, khu dịch vụ, khu vực công cộng, đo thân nhiệt cho cán bộ, nhân viên, phật tử, du khách.

Đồng thời bố trí nhiều bàn để dung dịch rửa tay sát khuẩn, nhắc nhở du khách đeo khẩu trang và phát khẩu trang miễn phí cho du khách không mang theo; hướng dẫn du khách giữ khoảng cách ngồi xe điện, cabin, hoặc những biện pháp chủ động trong phòng chống dịch tại khu danh thắng di tích quốc gia đặc biệt Tây Thiên đã tạo sự an tâm, tin tưởng cho du khách trong hành trình “Đến với Phật, Về với Mẫu” trong những ngày đầu xuân.

Thanh Hoài