Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng quê ở làng Đông Thái, nay là xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, sinh ngày 6/6/1847, mất vào 28/12/1895. Ông là chủ tướng của phong trào khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1895).

Sau khi thi đỗ Đình nguyên Tiến sỹ, ông được bổ nhiệm làm tri huyện Yên Khánh thuộc tỉnh Ninh Bình. Về sau, ông được cử làm ngự sử của Viện Đô Sát tại Kinh Thành. Năm 1883, ông trở về quê không làm quan nữa do bất bình thời cuộc.

Năm 1885, hưởng ứng Chiếu Cần Vương, Phan Đình Phùng đã đứng ra chiêu tập quân sĩ chống Pháp. Các anh hùng hào kiệt khắp bốn tỉnh miền Bắc Trung kỳ tự nguyện liên kết lực lượng dưới quyền chỉ huy tối cao của Đình nguyên Tiến sỹ. Nghĩa quân xây dựng căn cứ tại vùng núi rừng Hương Sơn, Hương Khê (Vũ Quang) hiểm trở, nhằm tiến hành cuộc kháng chiến lâu dài.

Cuộc đời và sự nghiệp của Phan Đình Phùng đã đi vào trang sử vàng của dân tộc, cổ vũ tinh thần yêu nước chống ngoại xâm, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Trong giai đoạn mới, Nhân dân Hà Tĩnh, trong đó có Nhân dân Vũ Quang luôn phát huy tinh thần yêu nước, sáng tạo vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước; “Ôn cố, tri tân”, phát huy hào khí Cần Vương, khơi dậy khát vọng trong các tầng lớp Nhân dân.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học và các đại biểu đã trình bày 25 tham luận tâm huyết, trách nhiệm, có nhiều phát hiện mới, với các chủ đề khác nhau như: Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng - Nhân kiệt đất Hồng Lam; Phan Đình Phùng, một tấm gương sáng hiếu học; Những hiểu biết mới về cuộc khởi nghĩa Phan Đình Phùng; Chủ nghĩa yêu nước từ Phan Đình Phùng đến Hồ Chí Minh - Dòng chảy xuyên suốt của lịch sử; Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng, lãnh tụ phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ XIX; Tài dùng người và dụng binh của Phan Đình Phùng; Phan Đình Phùng từ truyền thống quê hương đến người thủ lĩnh khí phách hiên ngang…

Các tham luận cũng tập trung phân tích khả năng tiếp thu, phát huy những giá trị của Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng trong bối cảnh hiện nay như: Sức lan tỏa vượt không gian và thời gian của khởi nghĩa Phan Đình Phùng; Noi gương nhà yêu nước Phan Đình Phùng, Hà Tĩnh nêu cao tinh thần cách mạng, giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên; Nhìn lại Phong trào Cần Vương ở Hà Tĩnh; Hào khí Cần Vương; Trường THPT Phan Đình Phùng - ngôi trường truyền thống trên đất học Hồng Lam (1945 - 2022)…

Bên cạnh đó, một số tham luận cũng đặt ra vấn đề, từ cuộc đời của Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng đến khát vọng vươn lên mạnh mẽ của Vũ Quang như: Khát vọng từ quê hương - căn cứ địa cuộc khởi nghĩa Phan Đình Phùng; Khát vọng Vũ Quang: Tiếp cận từ góc độ nguồn nhân lực và khoa học công nghệ; Khát vọng Vũ Quang, từ tâm thức đến hành động phát huy phong trào Cần Vương xây dựng huyện ngày càng phát triển bền vững…

Các tham luận đã góp phần tiếp tục khẳng định, làm rõ tầm vóc và giá trị lịch sử của phong trào Cần Vương, cuộc khởi nghĩa Hương Khê và vai trò của Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng. Với mạch nguồn truyền thống, sự quan tâm của Trung ương, của tỉnh cùng với ý chí, hành động của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, Vũ Quang sẽ khơi dậy khát vọng xây dựng quê hương ngày càng phát triển.

Tổng kết hội thảo, PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh, các tham luận cho thấy những điểm mới và thành công của hội thảo trong việc bổ sung nhiều tư liệu khảo cứu, nghiên cứu quý giá, dày công về phong trào Cần Vương, cuộc khởi nghĩa Hương Khê và con người, cuộc đời, sự nghiệp của Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng.

Khởi nghĩa Phan Đình Phùng đã trở thành bản hùng ca hào sảng nhất trong phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ XIX dưới danh nghĩa Cần Vương của dân tộc ta. Bằng uy tín của Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình Phùng và ngọn cờ Cần Vương, cuộc khởi nghĩa đã thu hút đông đảo văn thân, sỹ phu và mọi tầng lớp nhân dân tham gia hưởng ứng.

Tầm vóc, giá trị, ý nghĩa của khởi nghĩa Phan Đình Phùng còn có sức lan tỏa vượt thời gian, để lại nhiều bài học, truyền thống và di sản quý báu cho Vũ Quang từ xưa đến nay. Từng nhân vật, sự kiện của cuộc khởi nghĩa đã tạc vào mỗi tên núi, tên sông, tên làng và trở thành điểm tựa, động lực to lớn cho ý chí và khát vọng vươn lên cùng dân tộc của mảnh đất và con người Vũ Quang hôm nay. Đây sẽ là nền móng vững chắc để Vũ Quang tiếp tục phát bứt phá, vươn xa.

Trước đó chiều 1/6, huyện Vũ Quang và các đại biểu đã tổ chức dâng hương tại Nhà bia tưởng niệm Phan Đình Phùng và nghĩa quân.