Thứ Hai tuần trước, Ủy ban châu Âu đề xuất lệnh cấm vận đối với than của Nga như một phần của làn sóng trừng phạt mới đối với Nga vì hành vi tấn công Ukraine.

Nhập dầu Nga có phải là “con dao hai lưỡi”

Theo số liệu thống kê từ công ty tư vấn hàng hóa Kpler, hoạt động nhập khẩu than của Ấn Độ từ Nga trong tháng 3 đã tăng lên mức chưa từng thấy trong hơn hai năm qua.

Matthew Boyle, nhà phân tích của Kpler ước tính ngành nhập khẩu than từ Nga đạt 1,04 triệu tấn, ghi nhận mức cao nhất kể từ tháng 1 năm 2020. Khoảng 2/3 khối lượng hàng hóa trong tháng 3 đến từ các cảng Viễn Đông của Nga.

"Các thị trường kỳ vọng rằng Ấn Độ và Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu than của Nga, chống lại một số ảnh hưởng của việc EU chính thức hạn chế nhập khẩu than của Nga", Vivek Dhar, giám đốc nghiên cứu hàng hóa năng lượng và khai thác tại Ngân hàng Khối thịnh vượng chung Australia, cho biết.

Tuần trước, Ấn Độ thông báo sẽ tăng gấp đôi lượng nhập khẩu than cốc của Nga, được quốc gia này sử dụng để sản xuất thép.

Rystad Energy cho rằng: “Lệnh cấm vận của EU đối với than nhập khẩu của Nga được đưa ra vào thời điểm thị trường than quốc tế vốn đã rất thắt chặt, dẫn đến giá thành tương đối cao”. "Sự bùng nổ nhu cầu than ở châu Á đã khiến giá than tăng vọt trong năm ngoái, do các chính phủ tìm cách giảm nhập khẩu khí đốt tự nhiên đắt đỏ".

Theo Rystad Energy, tiêu chuẩn chính cho than nhập khẩu vào châu Âu, đã chứng kiến giá tháng 5 tăng lên 300 USD/tấn vào thứ Ba tuần trước, tăng từ 70 USD/tấn một năm trước.

Sự suy thoái về than của Ấn Độ có thể sẽ được hưởng lợi từ một thỏa thuận thương mại lớn mà nước này đã ký với Australia vào ngày 2 tháng 4, vì mặt hàng này đủ điều kiện để được dỡ bỏ thuế quan.

Các loại thuế quan đối với hơn 85% hàng hóa Úc bán cho Ấn Độ được lên kế hoạch xóa bỏ. Tuy nhiên, điều này sẽ có những hạn chế vì Úc sẽ không có đủ than để đáp ứng nhu cầu ngày càng mở rộng của Ấn Độ, theo các nhà phân tích.

Theo nghiên cứu dự báo năng lượng Ấn Độ năm 2021 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, than chiếm hơn 70% sản lượng điện của Ấn Độ. Trung Quốc là nước tiêu thụ và nhập khẩu than lớn nhất thế giới, trong đó Hoa Kỳ đứng thứ hai.

Nga là nước sản xuất than lớn thứ sáu thế giới. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ, 54% lượng than xuất khẩu của nước này vào năm 2020 là sang Châu Á, 31% còn lại sẽ được chuyển đến các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế ở Châu Âu.

Tăng gấp đôi bất chấp cảnh báo từ Hoa Kỳ

Trước khi bắt đầu xung đột, Ấn Độ mua rất ít than từ Nga, chỉ chiếm khoảng 2% tổng lượng than nhập khẩu của Ấn Độ vào năm 2021.

Theo Reuters, Bộ trưởng Thép Ấn Độ Ramchandra Prasad Singh đã tuyên bố tại một hội nghị ở New Delhi rằng: “Chúng tôi đang đi theo hướng mua than luyện cốc từ Nga”. Ông nói rằng nước này đã mua 4,5 triệu tấn than cốc từ Nga, nhưng không nói rõ điều này xảy ra khi nào.

Samir N. Kapadia, trưởng bộ phận thương mại của công ty tư vấn quan hệ chính phủ Vogel Group cho biết: “Bất chấp những cảnh báo của phương Tây, Ấn Độ tiếp tục dựa vào liên kết chuỗi cung ứng với Nga để cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên như dầu và than đá.

Kapadia tuyên bố rằng họ sẽ dựa vào một thỏa thuận hoán đổi tiền tệ "để tránh một số vấn đề về nguồn vốn của thị trường." Đường dây hoán đổi tiền tệ là một thỏa thuận giữa hai ngân hàng trung ương để trao đổi tiền tệ, được thiết lập để tăng cường điều kiện thanh khoản và cung cấp vốn ngoại tệ cho các ngân hàng trong nước trong thời kỳ căng thẳng của thị trường.

Ngay cả khi các lệnh trừng phạt của phương Tây hạn chế các kênh thanh toán quốc tế, một cơ chế như vậy sẽ cho phép Ấn Độ mua năng lượng xuất khẩu của Nga và các mặt hàng khác.

Một số ngân hàng của Nga đã bị loại khỏi SWIFT - một hệ thống toàn cầu kết nối hơn 11.000 ngân hàng thành viên tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, điều này đã gây cản trở cho Nga rất nhiều trong việc trao đổi mua bán với quốc tế.

Ông Kapadia nhận định: “Tôi không nghĩ rằng họ có thể giải quyết các vấn đề hậu cần với vận chuyển, nhưng hoán đổi tiền tệ rupee-rúp sẽ có ích”.

Theo Kapadia, Mỹ có thể khai thác thêm các biện pháp trừng phạt và các hành động khác chống lại Ấn Độ nếu nước này không giảm lượng mua dầu và than của Nga.

"Cho đến nay, Nhà Trắng đã đưa ra hai \'phát súng cảnh cáo\', thúc ép Ấn Độ đứng về \'phía đúng của lịch sử\', tránh liên minh với Nga." "Nếu điều này tiếp tục, rất có thể sẽ không có thứ ba", ông cảnh báo.

Trong những tuần gần đây, các quan chức hàng đầu của Mỹ được cho là đã khuyến cáo New Delhi về việc gia tăng nhập khẩu dầu. Theo các nguồn tin, Washington đã cảnh báo Ấn Độ rằng nếu nước này tự liên kết với Moscow, nước này sẽ phải đối mặt với những hậu quả không ngờ tới.

Kể từ khi bắt đầu chiến tranh, Ấn Độ cũng đã giành được dầu rẻ hơn của Nga khi lượng mua của nước này tăng lên đáng kể.

Ấn Độ ngày càng phụ thuộc vào than Nga

Theo Dhar của CBA, sự phụ thuộc của Ấn Độ vào than cốc Nga càng khăng khít, với hoạt động nhập khẩu đã tăng lên khoảng 85%.

Một thỏa thuận thương mại lớn của Ấn Độ đạt được với Úc vào đầu tháng này có thể bị trì hoãn, tồi tệ hơn là bị hạn chế.

"Đơn giản là Australia sẽ không thể cung cấp cho Ấn Độ số tấn than cốc bổ sung mà nước này cần, để cung cấp cho đội tàu sản xuất thép đang mở rộng vì tăng trưởng nguồn cung sẽ bị hạn chế", ông Dhar nói thêm.

Được biết, cuối năm ngoái, Ấn Độ đã thiếu hụt than do nhu cầu điện tăng vọt. Vì thế, Nga “mở đường” cho quốc gia này nhập khẩu than với giá “siêu hời” thì không có lý do gì để nước này từ chối.

Theo ông Dhar, giải pháp duy nhất là để xuất khẩu than luyện cốc của Australia chuyển hướng ra khỏi các quốc gia khác để Ấn Độ có thể chiếm một phần lớn lượng than Nga hơn - nhưng điều đó còn nghi ngờ vì các nước hiện đang xem xét chuyển khỏi than đá của Nga.

"Do Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu đang cố gắng đa dạng hóa khỏi Nga (chiếm 10% xuất khẩu than luyện cốc toàn cầu), càng khó lập luận rằng nhu cầu đối với than luyện cốc của Úc sẽ giảm từ một người tiêu dùng đáng kể ở trong tương lai gần, "Dhar nói thêm.

Lê Na (Theo CNBC)