Việt Nam có 16 FTA có hiệu lực

Cuối tháng 7/2023, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA) chính thức được ký kết sau 7 năm đàm phán. Sau khi hoàn thành ký kết, VIFTA là Hiệp định Thương mại tự do (FTA) chính thức thứ 16 của Việt Nam.

Ngoài 16 FTA đang có hiệu lực, Việt Nam vẫn đang tiếp tục đàm phán với 3 đối tác thương mại khác để tiến hành hoàn tất việc ký kết, bao gồm FTA Việt Nam - Thụy Sĩ, Na Uy, Iceland, Liechtenstein (EFTA); Hiệp định thương mại ASEAN - Canada và Hiệp định thương mại Việt Nam - UAE.

Một số nhận định cho rằng, với số lượng 16 FTA có hiệu lực và 3 FTA đang đàm phán, Việt Nam đang có quá nhiều FTA và điều này sẽ tác động 2 chiều tới nền kinh tế Việt Nam.

Trên thực tế, so với các nền kinh tế khác trong khu vực như Thái Lan hay Trung Quốc, số lượng FTA của Việt Nam vẫn còn kém xa. Tuy nhiên, Việt Nam lại là quốc gia duy nhất có FTA với tất cả các “siêu cường” kinh tế lớn của thế giới, như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Vương quốc Anh, Liên minh châu Âu (EU),... mới đây nhất là Israel - một quốc gia phát triển ở khu vực Trung Đông - Bắc Phi.

Các FTA này cung cấp cho doanh nghiệp Việt Nam nhiều lợi thế thúc đẩy hoạt động giao thương, kết nối doanh nghiệp, mang sản phẩm, hàng hoá của Việt Nam chạm đến tay người tiêu dùng cuối cùng tại nhiều thị trường lớn trên thế giới. Cùng đó là lượng hàng hóa được ưu đãi thuế quan theo các cam kết trong các FTA ngày càng tăng lên.

Trong các FTA đang có hiệu lực, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EU - EVFTA) đang phát huy được hiệu quả rõ nét nhất. Báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy, tính đến hết năm 2022, tức là gần 3 năm EVFTA có hiệu lực, kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam sang EU đã tăng vọt.

Cụ thể, tổng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn tháng 8/2020 - 7/2022 đạt 83,4 tỷ USD, tức trung bình 41,7 tỷ USD/năm, cao hơn 24% kim ngạch xuất khẩu trung bình năm giai đoạn 2016-2019. Các mặt hàng như gạo, giày dép, thủy sản, nhựa và các sản phẩm từ nhựa,... được hưởng lợi rất lớn từ các ưu đãi thuế quan.

Ngoài ra, báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy, có tới gần 41% doanh nghiệp tham gia khảo sát khẳng định họ đã từng hưởng lợi từ EVFTA. Dù vậy, không phải FTA nào cũng tạo ra hiệu quả rõ rệt như EVFTA.

Thậm chí, nếu không có giải pháp sử dụng các lợi ích của FTA, kinh tế Việt Nam còn phải đối mặt với loạt nguy cơ như cạn kiệt nguồn tài nguyên, làm các doanh nghiệp và nông dân trong nước gặp khó khi cạnh tranh với sản phẩm nước ngoài.

VIFTA sẽ mang lại lợi ích gì tới kinh tế Việt Nam?

Trở lại với VIFTA, Bộ Công Thương, cùng nhiều chuyên gia đặt kỳ vọng rất lớn vào Israel. Trong đó, Bộ Công Thương đánh giá, Israel hiện là một trong những đối tác hợp tác thương mại, đầu tư và lao động quan trọng hàng đầu của Việt Nam tại Tây Á.

Cơ cấu nền kinh tế của Việt Nam và Israel có tính bổ trợ lẫn nhau, các mặt hàng xuất nhập khẩu của hai nước không những không cạnh tranh trực tiếp mà còn có sự bổ sung cho nhau.

Việc ký kết và triển khai thực hiện VIFTA sẽ tạo tiền đề thuận lợi để Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu những mặt hàng thế mạnh sang Israel, đồng thời có cơ hội tiếp cận các mặt hàng công nghệ cao của Israel, góp phần làm giảm chi phí sản xuất, kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế nhận định: Israel và Việt Nam đã có quan hệ thương mại từ năm 1994. Qua quá trình đó, mối quan hệ thương mại giữa hai nước ngày càng phát triển.

“Israel và Việt Nam đã có quan hệ thương mại từ năm 1994. Qua quá trình đó, mối quan hệ thương mại giữa hai nước ngày càng phát triển”, PGS.TS Ngô Trí Long nhận xét.

Theo ông Long, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Israel đang đứng thứ 5, về xuất nhập khẩu đứng thứ 3, sau UAE và sau Thổ Nhĩ Kỳ, cho nên việc chủ động để ký kết VIFTA là rất đáng ghi nhận.

Được biết, hiện nay hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam với Israel đang có xu hướng tăng. Nếu như năm 2020 kim ngạch xuất nhập khẩu là gần 2 tỷ USD, đến năm 2021 tăng lên 2,3 tỷ USD, thì năm 2022 đã lên đến 2,6 tỷ USD và xu hướng trong năm nay sẽ tăng nữa.

“Theo tình hình quan hệ thương mại từ hai chiều, tôi đánh giá điều này có lợi cho hoạt động kinh tế của Việt Nam. Cơ hội lớn cho Việt Nam không chỉ về hoạt động thương mại và cả hoạt động đầu tư. Hiện ta thấy, Israel nhập siêu nhiều hơn là chúng ta xuất siêu. Trong khi đó, lợi thế của FTA đó là thuế quan giảm theo từng giai đoạn nên có lợi thế rất lớn về hoạt động xuất nhập khẩu. Hiện có khoảng 70 mặt hàng mà Việt Nam có thể xuất khẩu được sang Israel. Đây là lợi thế, cơ hội rất lớn”, ông Long nói.

Các chuyên gia đánh giá, VIFTA hứa hẹn mang lại nhiều chuyển biến cho cả ngành sản xuất cũng như kinh doanh của Việt Nam. Trong đó, các ngành sản xuất nông nghiệp có thế mạnh của Việt Nam, như lương thực, rau, củ, trái cây nhiệt đới sẽ có nhiều lợi thế nhất.

Ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, việc ký kết Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA) thời điểm này có ý nghĩa lớn với doanh nghiệp thủy sản.

Lý do là bởi trong cơ cấu xuất khẩu thủy sản, thị trường Isarel mặc dù chiếm tỷ trọng chưa nhiều nhưng đây là một thị trường rất tiềm năng bởi Israel là thị trường có sức mua, khả năng thanh toán cao.

Bên cạnh đó, Israel là nước không có nguồn tài nguyên thiên nhiên, nguồn lực lao động trong nước hạn chế, dù là nước nhỏ nhưng nhu cầu tiêu dùng khá lớn.

“Bởi vậy, thị trường này còn nhiều dư địa để các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam có thể khai thác hiệu quả”, ông Hòe nói.

Đồng tình với nhận định này, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký hiệp hội Rau quả Việt Nam kỳ vọng với VIFTA, Israel sẽ là thị trường top 10 của xuất khẩu rau quả trong tương lai.

Theo ông Nguyên, Israel là thị trường mạnh về nông nghiệp và có đời sống cao. Tuy nhiên, nhiều mặt hàng nông sản nhiệt đới như thanh long, nhãn, vải, xoài… vẫn bị thiếu hụt. Trong khi đó, đây lại là những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam. Do đó, cơ hội cho xuất khẩu rau quả tươi nhiệt đới vào thị trường này rất lớn.

Cùng với đó, cơ hội cho nông sản Việt Nam không chỉ dừng lại tại thị trường Israel mà còn mở ra cơ hội hợp tác với khu vực Trung Đông đầy tiềm năng thông qua cửa ngõ các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Israel là cửa ngõ vào UAE. UAE là cửa ngõ đi ra toàn cầu.

Đến và chạm vào UAE đồng nghĩa với nông sản hàng hóa của Việt Nam có cơ hội đi ra thế giới. Các nhà buôn lớn đều đến UAE, Dubai, đến các chương trình lớn như Gulfood, Expo để giao thương, nhập lượng hàng hóa lớn về đất nước của họ.

Bên cạnh đó là các sản phẩm rau quả chế biến. Việt Nam là nước có tiềm năng lớn về vùng nguyên liệu nông sản. Nếu các sản phẩm nguyên liệu của Việt Nam có thể kết hợp với công nghệ của Israel thì có thể tăng tỉ lệ hàng chế biến của Việt Nam ra thế giới.

“Hiện nay, với rau quả Israel vẫn là thị trường nhỏ, chưa có thống kê riêng. Song chúng tôi kỳ vọng, thị trường này có thể đạt top 15, top 10 thị trường xuất khẩu rau quả trong thời gian tới”, ông Nguyên nói.

Định Trần