Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được đưa vào dạy học năm đầu tiên ở lớp 10 trong năm học 2022 - 2023.

Điểm mới của chương trình giáo dục phổ thông năm nay có thể nhận ra đó là việc học sinh không phải học tất cả các môn học. Mà ngoài các môn bắt buộc thì học sinh sẽ lựa chọn các môn học tự chọn.

Điểm mới này gây ra nhiều băn khoăn cho học sinh và phụ huynh. Hiện có tình trạng nhiều học sinh sau khi lựa chọn môn học tự chọn, hết học kỳ 1 nhiều em nhận thấy không phù hợp với lựa chọn năng lực của mình.

Chính vì thế, nhiều phụ huynh hiện có con đang học lớp 9 chuẩn bị bước vào học lớp 10 trong năm học 2023 – 2024 đang băn khoăn, do dự trong việc định hướng cho con em mình.

Xung quanh vấn đề này, phóng viên Báo Nhà báo & Công luận đã có trao đổi với bà Nguyễn Thị Hiền, Hiệu trưởng Trường THPT Kim Liên, Hà Nội về những vấn đề liên quan và cung cấp những tư vấn để phụ huynh có thể tham khảo trong việc định hướng học tập cho con em mình khi bước vào bậc THPT.

Thưa bà, hiện nay phụ huynh có con chuẩn bị vào học lớp 10 vẫn băn khoăn trong việc lựa chọn môn học tự chọn cho học sinh, trong đó việc lựa chọn các môn khuynh hướng tự nhiên như môn Vật Lý, Hóa hóa, Sinh học và các môn có khuynh hướng xã hội như Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật. Bởi, nhiều phụ huynh đang có suy nghĩ rằng, khi chọn các môn học tự chọn như Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật thì cơ hội lựa chọn học đại học sau này của học sinh sẽ ít đi so với các môn tự chọn như Vật lý, Hóa học và Sinh sinh. Quan điểm của bà như thế nào về vấn đề này?

Bà Nguyễn Thị Hiền: Đúng là hiện nay phụ huynh có con vào học lớp 10 vẫn băn khoăn trong việc lựa chọn nhóm môn học lựa chọn cho học sinh. Chúng ta cần hiểu Chương trình GDPT 2018 hướng tới mục đích lựa chọn nghề nghiệp theo năng lực.

Học sinh có năng lực, sở trường, thế mạnh môn học nào thì nên lựa chọn nhóm môn học đó (gồm 4 môn) kết hợp với nhóm môn học, nội dung giáo dục bắt buộc (8 môn) tạo thành các tổ hợp môn học đáp ứng việc xét tuyển vào các ngành nghề khá đa dạng ở bậc học đại học.

Tôi được biết, hiện nay, các trường đại học cũng chú trọng mở thêm nhiều ngành phù hợp với nhiều tổ hợp môn học để học sinh có nhiều lựa chọn thích hợp.

Theo nhu cầu việc làm hiện nay, đại học cũng không phải con đường duy nhất, học sinh cũng có thể học nghề, hoặc phát triển các năng lực, năng khiếu của bản thân thành nghề nghiệp tương lai.

Các môn học như Giáo dục Kinh tế và Pháp luật rất cần thiết để trang bị kỹ năng sống cho công dân tương lai. Việc cho rằng chọn các môn học lựa chọn như Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật thì cơ hội lựa chọn học đại học sau này của học sinh khá ít, theo tôi chưa thỏa đáng xét từ nhiều góc độ.

Thực tế, nhiều học sinh hiện nay chọn môn học theo cảm tính, xu hướng, ít chọn theo sở trường năng lực. Bà có thể chia sẻ một vài ý kiến xung quanh vấn đề này không? Theo bà việc định hướng học tập cho học sinh từ lớp 10 có thực sự là vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến tương lai của học sinh sau này hay không?

Bà Nguyễn Thị Hiền: Có tình trạng học sinh lựa chọn môn học theo cảm tính , ít chọn theo sở trường năng lực. Do đó, tôi cho rằng, việc lựa chọn môn học của học sinh cần được các nhà trường truyền thông kỹ, đăng tải trên phương tiện truyền thông và phổ biến đầy đủ đến phụ huynh học sinh và học sinh trong suốt quá trình tuyển sinh.

Thời gian để phụ huynh học sinh và học sinh lựa chọn môn học, cân nhắc trước khi nộp hồ sơ đăng ký thì Sở GD&ĐT Hà Nội và các nhà trường đã có 1 khoảng thời gian dài, đủ để phụ huynh học sinh và học sinh cân nhắc, quyết định.

Việc lựa chọn môn học, phần lớn đều có sự thống nhất, bàn bạc giữa phụ huynh học sinh và học sinh.

Lựa chọn theo cảm tính chỉ ở số ít học sinh. Đây là năm đầu tiên thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở trường THPT nên các gia đình cũng còn nhiều lúng túng là điều khó tránh.

Phụ huynh và học sinh lựa chọn môn học cần có sự tính toán đến đầu ra và khi lựa chọn, các gia đình cũng cần cân nhắc đến sở trường, năng lực học sinh.

Trong quá trình học một số học sinh thấy không phù hợp với môn học đã lựa chọn, Bộ GD&ĐT đã ban hướng dẫn để học sinh chuyển đổi môn học lựa chọn và cụm chuyên đề tự chọn.

Tôi cho rằng, việc định hướng học tập cho học sinh từ lớp 10 là vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến tương lai học sinh vì mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh đến phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết của người lao động, nhân cách công dân, khả năng tự học và học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, sở thích, điều kiện, hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống, có khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Để đạt được mục tiêu trên, không chỉ thay đổi nội dung chương trình, đổi mới phương pháp, phương thức dạy và học, đổi mới kiểm tra, đánh giá mà quan trọng là học sinh được quyền chọn môn học theo năng lực, sở thích, xu hướng nghề nghiệp của mình.

Nên việc tự chọn môn học phù hợp với học sinh, vai trò của trường THPT rất quan trọng, mang tính quyết định.

Khi triển khai song song hai chương trình phổ thông,  bà có thể đánh giá một vài điểm khác biệt giữa hai chương trình này. Nếu còn có những lo lắng băn khoăn về việc lựa chọn môn học cho học sinh khi vào lớp 10 thì bà chia sẻ với phụ huynh như thế nào?

Bà Nguyễn Thị Hiền: Điểm hoàn toàn mới trong chương trình GDPT 2018 đang được triển khai là lần đầu tiên, ngành giáo dục đưa ra được mô hình “sản phẩm” tương lai của mình.

Cụ thể, theo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, chương trình giáo dục sẽ hình thành và phát triển cho học sinh 5 phẩm chất chủ yếu với 10 năng lực cốt lõi. Chuyển từ truyền thụ kiến thức sang hình thành phẩm chất, năng lực cho người học

Các yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi là căn cứ để xây dựng chương trình môn học và hoạt động giáo dục, biên soạn sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn dạy học, đánh giá kết quả giáo dục học sinh và chất lượng giáo dục phổ thông.

Nội dung giáo dục không hàn lâm như Chương trình  giáo dục phổ thông 2006 mà chú trọng những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại, cần có để xây dựng phẩm chất, năng lực đã đề ra.

Phương pháp giáo dục sẽ không còn lối dạy truyền thụ kiến thức một chiều, thầy giảng trò nghe, thầy đọc trò chép như truyền thống.

Theo chương trình mới, giáo viên chỉ là người khơi gợi, hướng dẫn để học sinh tự khám phá ra ý nghĩa bài học.

Giáo viên phải tổ chức, động viên học sinh hoạt động, trao đổi nhóm, nói lên ý nghĩ của mình.

Giáo dục cũng không cào bằng mà hướng tới cá nhân hóa theo năng lực của từng học sinh. Nội dung dạy học được tích hợp ở các bậc học thấp và phân hóa dần ở các bậc học cao hơn.

Chương trình giáo dục chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống.

Thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh.

Các phương pháp kiểm tra, đánh giá cũng sẽ thay đổi phù hợp với mục tiêu và phương pháp giáo dục để hỗ trợ giáo dục đạt mục tiêu đề ra. Ngoài ra, trong chương trình mới có nhiều sách giáo khoa và việc giáo dục định hướng nghề nghiệp từ sớm.

Chương trình giáo dục phổ thông mới chuyển ba năm trung học thành giai đoạn định hướng nghề nghiệp với nhiều đổi mới so với chương trình 2006.

Chương trình mới cũng xuất hiện thêm môn học mới như Hoạt động trải nghiệm.

Hoạt động này giúp thành những phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực thành phần đặc thù như năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp, năng lực thích ứng với những biến động trong cuộc sống và các kỹ năng sống khác.

Tôi cho rằng, việc lựa chọn môn học ở bậc THPT rất quan trọng và mang tính quyết định. Nên phụ huynh và học sinh khi lựa chọn cần có sự cân nhắc thật kỹ.

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ sớm có văn bản hướng dẫn thi Tốt nghiệp và xét tuyển Đại học.

Do đó, phụ huynh và học sinh cần chú ý tìm hiểu kỹ khi Bộ GD&ĐT có văn bản hướng dẫn thi tốt nghiệp và xét tuyển đại học. Do đó, phụ huynh và học sinh cần chú ý tìm hiểu kỹ để có quyết định đúng đắn.

Xin trân trọng cảm ơn bà!