Sáng mùng Một Tết Tân Sửu – 12/2/2021, vào mạng điện tử, tôi ngỡ ngàng bắt gặp ngay lời chúc Tết và bài khai bút của cụ Phan Quang - gọi là cụ, bởi Xuân này nhà báo, nhà văn tài danh họ Phan đã bước vào tuổi 93 - 93 mùa Xuân mà cụ vẫn rất minh mẫn, thông tuệ, chu đáo và không hề quên bài khai bút lãng mạn - một thông điệp nhẹ nhàng mà thú vị, nhiều ý nghĩa trong năm mới.

Tôi mạn phép được trích nguyên văn khai bút của cụ Phan Quang: “Trời Hà Nội cuối năm Canh Tý ấm, có ngày xế chiều còn rạng chút vàng như mượn ánh nắng cuối mùa thu. Đã qua tiết Lập xuân mà Xuân vẫn dùng dằng chưa đến như ngại ngần bởi chỉ số không khí môi trường lúc nào cũng vắng màu lục biểu tượng của nhớ thương. Thay vào đó là sắc vàng vỏ quýt, có những đêm ngày tím ngát màu hoa mua - loại hoa mọc xen tranh chút đất màu trên “những đồi sim không đủ quả nuôi người” tại các vùng sỏi đá quê tôi thời trước”.

Cụ Phan Quang viết tiếp về loài hoa Thiết mộc lan vườn nhà, xuân này: “Thiết mộc lan! Loài hoa quen mà lạ, dễ mọc nhưng hơi khó tính. Loài hoa với những cành dài mềm mại nở trong đêm, sáng đến thì những cánh nhỏ xinh xinh cùng rơi xuống đất. Hoa mà thân cao thẳng đuột, và chắc cứng cỏi lắm cho nên mới có tên lan gỗ thép. Loài hoa mỗi năm nở mỗi một kỳ không lâu quá mươi hôm, và chỉ nở với sương đêm. Hễ sáng ra thì bao cánh hoa ngào ngạt hương mơ cùng khép cánh, chờ cho đến lúc sập tối mới lại rụt rè tỏa hương. Chừng nào xung quanh gốc hoa đã phủ một lớp cánh hoa khô thì các cành hoa trên ngọn cũng teo tóp rồi tàn lụi lúc nào chẳng ai hay.

…Đã lâu lắm rồi, dễ đến mấy chục năm, tôi mua mấy chậu Lan thiết mộc đặt bên ngoài cửa sổ. Thấy hoa có vẻ tù túng trong chậu, tôi chuyển xuống đất cạnh bờ tường rào. Thế là Thiết mộc lan lớn nhanh, cho dù đất cằn gạch vụn và chẳng hề được ai vun gốc. Cũng chẳng mấy ai để ý, thân hoa cao lên sẽ đẻ nhiều cành, trở thành những chùm lá xanh cao thấp không đều. Cắt ngang thân hoa, bên dưới vết cắt rồi sẽ nhú những cành non. Tôi thích những chùm hoa ba nhánh, bởi người ta bảo thiết mộc lan ba nhánh mang lại niềm vui, lan năm nhánh chứng tỏ sức khỏe dồi dào, lan chín nhánh biểu tượng hạnh phúc viên mãn, tài lực dồi dào, thời vận tốt đẹp - vượt ước mơ cả những người nhiều tham vọng nhất. Tôi hài lòng với những chùm hoa ba cành mang lại niềm vui.

…Gió mùa về. Trời đêm đổ mưa, lúc đầu nhè nhẹ về sau dày hạt, loang loáng đẫm ướt thân mấy cây thiết mộc vừa chịu hạn bao ngày. Tôi mở hai cánh cửa sổ, đứng nép sang bên nhìn về phía bờ tường rào. Con gái tôi từ phòng bên chạy sang, sửng sốt: Trời! Đang có gió mùa, sao bố đứng mãi bên cửa mở toang ra vậy? Bố cho con đóng lại, không khéo cảm lạnh bây giờ!

Hãy yên tâm đi con. Mùa xuân đã về. Giá rét sẽ qua, Cô Vy (SARS-CoV.2) rồi sẽ cúi đầu”…

Đọc đến đây, bạn đọc đã có thể hình dung cụ “Già tiên” Phan Quang, sáng mùng 1 Tết, mái tóc bạc trắng, đôi mắt tinh anh, dáng vẻ quắc thước, trong bộ quần áo ký giả ung dung tự tại ngồi trong thư phòng của mình, trước bàn phím để “Khai bút”. Năm Canh Tý - 2020, cụ Phan Quang được vinh danh “Nhà báo tiêu biểu”; năm 2020, cụ viết không dưới năm chục bài báo; 15 tháng xuất bản 3 đầu sách: “Tím ngát tuổi hai mươi” (3/2020); “Dưới ánh hoàng hôn” (8/2020); cuối năm 2019 là hồi ký “Trên nẻo đường này xưa ta đã đi”.

Cụ Phan Quang có nhiều thú chơi tao nhã, nhưng có lẽ nổi trội hơn cả là thú chơi sách và chơi hoa. Thư phòng cụ có bao nhiêu là sách quý - cực quý, sách tiếng Việt, tiếng Pháp, tiếng Anh. Tôi dám chắc, nếu ai đó làm phép đo đếm về giá trị, có bỏ ra bao nhiêu tiền cũng không thể “mua” được báu vật sách của cụ.

Đọc bài Khai bút mùng 1 Tết Tân Sửu, càng cảm nhận nhà báo, nhà văn Phan Quang  thật tài hoa và sành điệu về “ngón” chơi hoa. Ai có dịp đến căn nhà nhỏ của cụ núp sau bóng hàng cây trên đường Đặng Văn Ngữ mới thấy vườn nhà nho nhỏ mà có nhiều hoa đẹp. Hoa do ông sưu tầm, đi đâu có giống hoa đẹp là ông mang về. Bạn bè yêu quý ông, đến chơi với ông tặng ông giống hoa mới mà lạ, có vui nào vui hơn!

Một nhà báo, nhà văn tiêu biểu - Cụ Phan Quang thông tuệ, lạc quan, yêu đời, yêu nghề, trách nhiệm xã hội đong đầy, tấm gương sáng - đón mừng Xuân Tân Sửu đơm hoa kết trái, với niềm tin Cô Vy rồi sẽ phải cúi đầu; cùng niềm vui chung mừng Đảng, mừng Xuân, mừng đất nước đổi mới! 

Quý lắm thay!

 TP. Hồ Chí Minh, 20.2.2021

 Phạm Quốc Toàn