Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình về cuộc họp về đề án cơ cấu lại Tổng công ty đường sắt Việt Nam.

Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến tham gia tại cuộc họp.

Từ đó làm rõ cơ sở pháp lý, thẩm quyền phê duyệt để hoàn thiện đề án cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025 gắn với chiến lược phát triển ngành đường sắt trình Thủ tướng trong quý I/2021.

Năm 2020, đại dịch Covid-19 cùng với thiên tai, bão lũ đã phá vỡ toàn bộ kế hoạch khôi phục vận tải hành khách của các đơn vị vận tải ngành đường sắt. Số lượt hành khách đi tàu có tháng chỉ đạt 30 - 35% so với cùng kỳ - mức thấp nhất trong lịch sử ngành đường sắt.

Thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trong năm nay, sản lượng ngành đường sắt đạt 6.828,6 tỷ đồng (bằng 79% so với năm 2019); doanh thu đạt 6.565 tỷ đồng (bằng 78,3% so với năm 2019). Các chỉ tiêu về vận tải hành khách sụt giảm sâu so với cùng kỳ và không đạt kế hoạch đề ra.

Đối với việc cơ cấu lại doanh nghiệp trong đề án, Phó Thủ tướng yêu cầu tập trung thu gọn đầu mối các đơn vị trực thuộc, khắc phục tình trạng chồng chéo bộ máy. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ tiên tiến, hiện đại đối với đường sắt.

Bên cạnh đó, rà soát việc hợp nhất Công ty CP vận tải đường sắt Hà Nội và Công ty CP vận tải đường sắt Sài Gòn theo hướng chuyên môn hóa, tiến tới tách riêng vận tải hàng hóa khỏi vận tải hành khách.

Đặc biệt làm rõ yêu cầu thực tiễn về việc thành lập đơn vị trực thuộc để khai thác quỹ đất nhà ga và ứng dụng khoa học công nghệ nhằm khai thác tốt các quỹ đất đường sắt.

Phát triển, xây dựng các kho bãi hàng hóa và nâng cấp, xây dựng các nhà ga hành khách thành trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê theo đúng quy định tại Luật Đường sắt sửa đổi năm 2017.

Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cũng yêu cầu tập trung nâng cao năng lực cơ khí bảo đảm cơ khí đường sắt phải làm chủ công nghệ đóng mới toa xe, đầu máy, hạn chế phụ thuộc vào nước ngoài để góp phần giảm giá thành vận tải và nâng cấp các tuyến đường sắt liên vận quốc tế.

Về đổi mới cơ chế khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư, Phó Thủ tướng yêu cầu thực hiện theo đúng chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng tại công văn số 10506/VPCP-CN ngày 15/12/2020. 

Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu giao Tổng công ty Đường sắt VN quản lý, sử dụng và khai thác theo phương thức không tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp đến hết năm 2025, hoặc đến hết năm 2030 theo quy định tại Điều 5 Nghị định số 46/2018/NĐ-CP.

Từ khi mới hình thành, đường sắt được coi là loại hình vận tải "vàng" do được xây dựng từ rất sớm, khối lượng vận chuyển lớn, người dân ưu tiên lựa chọn vì độ an toàn cao do được chạy một mình một đường.

Nhưng đến nay, đường sắt Việt Nam không có nhiều thay đổi so với thế kỷ trước cả về hạ tầng lẫn chất lượng dịch vụ, dẫn đến vận tải đường sắt chỉ chiếm thị phần rất nhỏ trong toàn ngành giao thông. Đồng thời chịu sự cạnh tranh lớn với đường bộ, hàng không bởi công nghệ lạc hậu, chi phí bảo trì lớn.