Phát biểu khai mạc, TS. Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp cho biết, trên thế giới hiện nay có nhiều đô thị lớn có tốc độ phát triển rất nhanh. Chính phủ nhiều nước đã lựa chọn đúng đắn mô hình tổ chức chính quyền đô thị phù hợp với hoàn cảnh, tình hình kinh tế - xã hội của đô thị, quốc gia; nhờ đó đã khai thác được những thế mạnh của đô thị, đưa ra được những chính sách, phương án quy hoạch đô thị hợp lý, góp phần thúc đẩy sự phát triển của đô thị nói riêng cũng như sự phát triển của vùng, quốc gia nói chung.

Ở Việt Nam, từ Đại hội Đảng lần thứ XIII vừa qua, trong các văn kiện, phát triển đô thị được coi là “chiến lược” và đặc biệt coi trọng chiến lược, tư duy, tầm nhìn, công cụ và chính sách để phát triển đô thị và kinh tế đô thị. Đây là cơ sở quan trọng để các đô thị trong toàn quốc có nhiều cơ hội phát triển một cách cách bài bản, đồng bộ hơn.

Nhấn mạnh xây dựng mô hình chính quyền đô thị là một quá trình lâu dài và phức tạp, TS. Lê Hải Đường cho rằng, Đề tài khoa học cấp bộ “Hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị ở Việt Nam hiện nay” sẽ góp phần xây dựng luận cứ khoa học phục vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các ĐBQH và các cơ quan hữu quan trong việc hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị ở Việt Nam phù hợp với đặc điểm của chính quyền đô thị ở các cấp và các loại đơn vị hành chính lãnh thổ, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương, vùng miền trong cả nước.

Tại Hội thảo, các chuyên gia tập trung đánh giá, làm rõ thực trạng pháp luật, thực tiễn tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị tại Việt Nam hiện nay, từ những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập, luận giải các nguyên nhân. Đồng thời, cho ý kiến về lộ trình, điều kiện để tiếp tục triển khai hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghiệp 4.0. Từ đó, đề xuất các tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện của pháp luật về tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị; kiến nghị phương hướng, giải pháp cụ thể góp phần hoàn thiện pháp luật về hoạt động của chính quyền đô thị.

Theo các chuyên gia, sự phát triển nhanh về số lượng, quy mô cùng với xu hướng liên kết giữa các đô thị trong sự phát triển đất nước đang đặt ra những vấn đề cần nghiên cứu giải quyết về chiến lược, chính sách phát triển; về nội dung, phương thức quản lý đô thị cũng như về mô hình tổ chức, cơ chế vận hành của bộ máy chính quyền đô thị phù hợp với đặc điểm, tính chất của đô thị, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy các đô thị phát triển nhanh, bền vững.

Các chuyên gia nhận định mặc dù hệ thống văn bản pháp luật về tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương đã từng bước đổi mới, tạo cơ sở pháp lý cần thiết cho sự phát triển chung của các đô thị. Tuy nhiên, so với những yêu cầu đô thị hóa và phát triển đô thị ở nước ta hiện nay, hệ thống pháp luật về chính quyền đô thị vẫn còn những hạn chế, bất cập, cụ thể như: Chưa phân biệt rõ ràng, cụ thể về tổ chức, hoạt động giữa chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn; Chức năng, thẩm quyền của các cấp chính quyền đô thị còn chưa thật sự sát hợp với đặc điểm, tính chất của đô thị và của quản lý nhà nước ở đô thị…

Cũng theo các chuyên gia, pháp luật về tổ chức, hoạt động của chính quyền đô thị còn thiếu hệ thống, cụ thể và chưa kịp thời. Mặt khác, các quy định về tổ chức, hoạt động của chính quyền đô thị còn nằm rải rác tại nhiều văn bản khác nhau gây nên tình trạng khó áp dụng một cách thống nhất. Ngoài ra, quy định pháp luật trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước tại đô thị vẫn còn bất hợp lý như quy định về quy hoạch, đất đai, kết cấu hạ tầng đô thị, nhà ở...