Trong 6 tháng đầu năm 2022, trong bối cảnh thế giới có rất nhiều biến động, kinh tế Việt Nam vẫn ghi nhận sự tăng trưởng rất ấn tượng. 

 Lạm phát vẫn trong vòng kiểm soát

Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, GDP Việt Nam trong quý II/2022 đã tăng 7,72%, mức tăng cao nhất trong 10 năm qua. Điều này đã kéo GDP 6 tháng đầu năm tăng lên ngưỡng 6,42% so với kỳ năm trước. Đây là mức mà Quốc hội, Chính phủ đặt mục tiêu cho cả năm 2022.

Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm, do tác động của chiến sự giữa Nga - Ukraine đã khiến giá của nhiều mặt hàng tăng cao, thế nhưng CPI bình quân trong 6 tháng chỉ tăng 2,44%. Lạm phát tạm thời giữ ở ngưỡng 1,25%.

Nhận định về chỉ số CPI và lạm phát, TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng, Viện Kinh tế Tài chính cho rằng: Với mức lạm phát này, dư địa kiểm soát lạm phát trung bình dưới 4%, được Chính phủ đề ra vào đầu năm nay vẫn còn khá lớn.

Theo TS Nguyễn Đức Độ, để lạm phát trung bình cả năm nay vượt mức 4%, lạm phát trung bình trong 6 tháng cuối năm phải ở mức trên 5,56%, tức là trong giai đoạn còn lại của năm 2022 CPI sẽ phải tăng trung bình hơn 0,7%/tháng.

“Xác suất xảy ra kịch bản này không cao, bởi bất chấp giá xăng dầu và giá các nguyên vật liệu tăng mạnh trong 6 tháng đầu năm, CPI mới chỉ tăng trung bình khoảng 0,5%/tháng”, ông Độ nói.

Hiện nay, giá xăng dầu và giá nhiều nguyên vật liệu trên thế giới đang có xu hướng giảm khi kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại và Fed tăng lãi suất mạnh với tần suất cao. 

Bởi vậy, kịch bản nhiều khả năng xảy ra hơn là giá xăng dầu và giá các nguyên vật liệu sẽ không tăng mạnh trong thời gian tới và tốc độ tăng CPI trong 6 tháng cuối năm 2022 sẽ ở mức thấp hơn 0,5%/tháng. 

Theo kịch bản này, TS. Nguyễn Đức Độ dự báo lạm phát trung bình trong năm nay sẽ trong tầm kiểm soát, ở mức dưới 3,5%.

Trong khi đó, TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công thương), đưa ra 2 kịch bản, trong đó dự báo CPI bình quân tăng trên dưới 4%.

Kiến nghị các biện pháp bình ổn giá từ nay đến cuối năm, nhiều ý kiến đề nghị cần thực hiện biện pháp kiểm soát lạm phát linh hoạt, chủ động. 

Trong đó, Chính phủ cần tập trung ổn định giá để tháo gỡ khó khăn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân; đồng thời, kết hợp chặt chẽ chính sách tài khóa và tiền tệ, tránh gây tác động cộng hưởng lên lạm phát.

Áp lực lạm phát lớn từ việc tăng học phí

Mặc dù công tác kiềm chế lạm phát đã có thành công trong 6 tháng đầu năm, thế nhưng, với những diễn biến bất ngờ của thế giới, các chuyên gia nhận định không thể chủ quan.

Đồng tình với nhận định này, đại diện Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính nhận định: Căng thẳng chính trị, cạnh tranh thương mại sẽ là một trong những thách thức trong nhiệm vụ kiểm soát lạm phát. Đặc biệt, rủi ro lạm phát trên thế giới vẫn tăng cao sẽ có tác động gián tiếp tới nước ta.

Theo lãnh đạo của Cục Quản lý giá: Giá nhiều mặt hàng nguyên, nhiên, vật liệu vẫn đang chịu áp lực rất lớn tăng giá. Chi phí vận tải, logistics, cũng đang có xu hướng tăng giá, khiến mặt bằng giá cả chung đều tăng. Do đó, công tác kiểm soát lạm phát trong thời gian tới vẫn còn nhiều khó khăn.

Đặc biệt, Cục Quản lý giá cho biết: Trong trong những yếu tố khiến CPI có thể tăng trong thời gian tới, đó chính là vấn đề tăng học phí.

“Một trong những yếu tố có thể khiến lạm phát tăng trong thời gian tới, đó chính là giá dịch vụ giáo dục dự kiến sẽ tăng mạnh trong năm học 2022 - 2023”, Cục Quản lý giá nói.

Về vấn đề này, TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế nhận định: Để nền kinh tế tiếp tục kiểm soát lạm phát thành công, tạo sức bật trong năm giai đoạn cuối năm, Chính phủ tạm thời xem xét không tăng học phí trong thời gian tới.

TS Ngô Trí Long phân tích: Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, việc điều chỉnh giá dịch vụ giáo dục năm học 2022-2023 theo khung giá tại Nghị định 81, có thể làm tăng CPI bình quân năm 2022 thêm 0,55-1,05%

Do đó, ông Long kiến nghị: Đối với các hàng hóa, dịch vụ do nhà nƣớc định giá trước mắt chưa xem xét điều chỉnh giá, tiếp tục giữ ổn định giá. Việc điều chỉnh các mặt hàng theo lộ trình phải được đánh giá kỹ tác động đến CPI để bảo đảm dư địa cho việc kiểm soát lạm phát cả năm. 

Đồng tình với nhận định này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế cho rằng: Nếu tăng học phí theo lộ trình, chắc chắn sẽ tạo ra áp lực rất lớn cho công tác kiểm soát phát.

Không chỉ trong Nghị định 81, mà trong Nghị định 60, Chính phủ ban hành vào năm 2021, về cơ chế tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập có thể làm tăng các chi phí dịch vụ công.

Nhiều trường đại học đang xem xét việc tăng chi phí trong năm học mới cũng là nhân tố có thể đẩy tăng lạm phát. Do đó, Chính phủ cần xem xét kỹ lượng việc này.