Bất chấp những lo ngại, tài liệu dài 22 trang, 85 điểm cũng đưa ra một sự lạc quan về triển vọng kinh tế trong thời gian tới. "Chúng ta đang sống trong thời kỳ của những thách thức và khủng hoảng địa chính trị, kinh tế xã hội, khí hậu và môi trường lớn đòi hỏi phải hành động khẩn cấp", các nhà lãnh đạo đưa ra tuyên bố chung trong hội nghị kéo dài hai ngày này.

"Chúng tôi quan sát thấy triển vọng tốt về một cuộc hạ cánh mềm của nền kinh tế toàn cầu, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức và một số rủi ro suy thoái đã tăng lên trong bối cảnh bất ổn gia tăng".

Bất bình đẳng là "gốc rễ của hầu hết các thách thức toàn cầu"

Một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất, cả tại G20 và Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) vài ngày trước đó ở Peru mà nhiều nhà lãnh đạo cũng tham dự, là làm thế nào để định hình hai cuộc chiến hiện đang diễn ra ở Ukraine và Trung Đông.

Trong khi APEC phần lớn chọn cách né tránh vấn đề này với lý do đây là một tổ chức tập trung vào kinh tế, dựa trên sự đồng thuận, G20 đã lên án việc sử dụng lực lượng quân sự. Tuyên bố của G20 khẳng định rằng lực lượng như vậy làm suy yếu sự toàn vẹn lãnh thổ hoặc độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào. 

"Chúng tôi nhấn mạnh sự đau khổ của con người và những tác động tiêu cực gia tăng của cuộc chiến liên quan đến an ninh lương thực và năng lượng toàn cầu, chuỗi cung ứng, ổn định tài chính vĩ mô, lạm phát và tăng trưởng", tuyên bố nói về Ukraine, đồng thời cho biết thêm rằng bất kỳ sáng kiến hòa bình nào cũng được hoan nghênh.

Điều này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Joe Biden được cho là đã cho phép Ukraine phóng tên lửa tầm xa do Mỹ sản xuất vào lãnh thổ Nga, một động thái mà Moscow lên án.

Về Gaza và Lebanon, tuyên bố G20 đã kêu gọi ngừng bắn, mở rộng viện trợ nhân đạo và giải pháp hai nhà nước "nơi Israel và một nhà nước Palestine sống cạnh nhau trong hòa bình trong các biên giới an toàn và được công nhận, phù hợp với luật pháp quốc tế".

Các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải giải quyết nghèo đói và sự nóng lên toàn cầu, những vấn đề mà Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã ưu tiên trong năm qua.

G20 vẫn là diễn đàn hàng đầu về hợp tác kinh tế quốc tế và do đó có trách nhiệm quan trọng trong việc thúc đẩy một nền kinh tế sôi động, theo tuyên bố cho biết.

Điều đó bao gồm một sự thừa nhận rằng bất bình đẳng là "gốc rễ của hầu hết các thách thức toàn cầu mà chúng ta phải đối mặt", tuyên bố nói thêm: "Thế giới không chỉ đòi hỏi hành động khẩn cấp, mà còn cả các biện pháp công bằng về mặt xã hội, bền vững về môi trường và kinh tế". Các nhà lãnh đạo cam kết sẽ thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ, bền vững, cân bằng và bao trùm.

Kêu gọi cải cách các thể chế quốc tế

Các nhà lãnh đạo cũng kêu gọi cải cách toàn diện các thể chế quốc tế vào thời điểm cử tri trên toàn thế giới đang ngày càng quay lưng lại với chúng, vì đã không giải quyết thỏa đáng tình trạng bất bình đẳng toàn cầu.

"Sẽ không có sự bền vững hay thịnh vượng nếu không có hòa bình", các nhà lãnh đạo cho biết khi ủng hộ những thay đổi đáng kể đối với quản trị toàn cầu, đặc biệt là trong hệ thống Liên hợp quốc.

Brazil, cùng với Đức, Ấn Độ, Nhật Bản và các nước lớn ở Nam bán cầu, từ lâu đã ủng hộ một ghế trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Tuy nhiên, khả năng điều này sớm xảy ra là rất mong manh do 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an - Vương quốc Anh, Trung Quốc, Pháp, Nga và Mỹ - vẫn miễn cưỡng về việc đồng ý các thành viên mới.

G20 cũng ủng hộ cải cách các tổ chức tài chính lớn, bao gồm Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kêu gọi một ghế khác trong ban điều hành IMF để mở rộng đại diện cho châu Phi cận Sahara.

Tuyên bố tiếp tục kêu gọi sửa đổi hạn ngạch của IMF để trao quyền lực lớn hơn cho các quốc gia nghèo hơn. Được thành lập sau Thế chiến II, IMF có trụ sở tại Washington chịu ảnh hưởng nặng nề của Mỹ và các nước ở châu Âu.

Về trí tuệ nhân tạo (AI), các nhà lãnh đạo G20 thừa nhận tiềm năng của nó trong khi nhận ra những rủi ro liên quan. Tuyên bố hôm thứ Hai nhấn mạnh những lo ngại về AI tại nơi làm việc, với các nhà lãnh đạo đồng ý thiết lập các hướng dẫn trong lĩnh vực đang phát triển vũ bão này.

Trong bài phát biểu của mình tại Phiên họp II của hội nghị, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cảnh báo rằng trí tuệ nhân tạo không nên là "trò chơi của các nước giàu và người giàu", đồng thời kêu gọi tăng cường quản lý và hợp tác quốc tế về AI.

Cuối cùng, tuyên bố của các nhà lãnh đạo G20, nhóm gồm 20 nền kinh tế phát triển nhất thế giới, nhấn mạnh trong đoạn kết: "Chúng tôi vẫn cam kết hỗ trợ các nước đang phát triển ứng phó với các cuộc khủng hoảng và thách thức toàn cầu".

Huy Hoàng (theo G20 Rio, SCMP, AP)