Trưng bày chuyên đề "Sông Hồng cuộn sóng” gợi nhớ những gian khổ, hy sinh của quân, dân Thủ đô để có được “Ngày về chiến thắng”, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp trường kỳ, được thể hiện qua 2 nội dung: Trường kỳ kháng chiến và Ngày về lịch sử.

Với phần nội dung Trường kỳ kháng chiến, đó là hưởng ứng Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, quân và dân Thủ đô nguyện chiến đấu với tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Biến phố phường thành trận địa, trong suốt 60 ngày đêm kiên cường chiến đấu “giam chân” địch trong lòng thành phố, quân và dân Thủ đô đã lập nên những chiến công hào hùng, tạo điều kiện cho cả nước chuẩn bị bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ.

Còn ở phần trưng bày Ngày về lịch sử, người xem sẽ có được cái nhìn tổng quan sau 9 năm kháng chiến gian khổ, Ngày về lịch sử đã không còn xa. Thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ đã đánh dấu mốc son lịch sử, buộc địch phải ký hiệp định Genève và rút quân ra khỏi miền Bắc Việt Nam.

Bà Đỗ Hồng Phấn (quận Tây Hồ, là nữ học sinh kháng chiến trường Chu Văn An) chia sẻ: "Khi nhìn lại những hình ảnh trưng bày tại đây, tôi rất cảm động, hồi ức lại thời học sinh, sinh viên Thủ đô Hà Nội hoạt động sôi nổi và chiến đấu chống Pháp như thế nào. Hồi đó tôi học cấp 2, song cuộc kháng chiến đã cho con em tôi ý thức phải đấu tranh bảo vệ đất nước. Còn ngày nay, tôi mong các em học sinh sẽ có ý thức chính trị như vậy, noi gương thế hệ cha ông thời trước.

Thời điểm đó, nước ta sống trong thế lực áp bức của Pháp cai trị vì thế mối hận giữa người dân thuộc địa, người bị áp bức mạnh mẽ lắm. Do đó, mỗi người dân khi ấy đều có ý thức về dân tộc và chỉ mong đấu tranh xua đuổi thực dân để giành lại độc lập cho đất nước".  

Khúc tráng ca 60 ngày đêm được ghép nên từ những thang âm của sức chiến đấu bền bỉ, ý chí kiên cường cùng sự hy sinh anh dũng của quân và dân Thủ đô, trong đó có sự hy sinh của Chiến sĩ Trần Thành (Nguyễn Văn Thiềng) dùng bom ba càng, sẵn sàng tiêu diệt xe tăng địch, ngày 23/12/1946.

Khi Hà Nội trở thành vùng tạm chiếm, chính quyền thực dân thực thi ngay chế độ quân quản, đàn áp, kìm kẹp người dân. Ẩn sau vẻ hào nhoáng, là thành phố đầy rẫy trẻ em lang thang, người già ăn xin, thân hình gầy còm, quần áo rách rưới, ánh mắt thất thần vừa thoát chết sau cuộc chạy càn từ quê ra tỉnh.... là Hà Nội với khủng khiếp xà lim Nha Công an Bắc Việt, tường đá Hỏa Lò, trại giam Nhà Tiền, Thanh Liệt, Liễu Giai…

Sau ngày Toàn quốc kháng chiến, thực dân Pháp đã chiếm ngay Nhà tù Hỏa Lò, sử dụng để giam giữ các nhân sĩ yêu nước như: Ngự tiền Văn phòng Phạm Khắc Hòe, kỹ sư Công chính Đào Trọng Kim, luật gia Vũ Văn Hiền, giáo sư Hoàng Xuân Hãn, bác sĩ Trần Văn Lai... Năm 1947 lập thêm căng 1 để giam giữ những chiến sĩ bộ đội, dân quân, du kích các địa phương và người tham gia hoạt động kháng chiến.

Những năm 1947 - 1954, những học sinh kháng chiến chung sức đồng lòng, làm dấy lên phong trào đấu tranh mạnh mẽ, sôi nổi với nhiều hình thức như: treo cờ, bãi khóa, tổ chức lễ truy điệu học sinh Trần Văn Ơn bị kẻ địch sát hại, biểu diễn văn nghệ cổ vũ lòng yêu nước… Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 58 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, đêm 18/5/1948, đồng chí Nguyễn Sỹ Vân, học sinh kháng chiến Trường Chu Văn An và các bạn học là Nguyễn Văn Khâm, Nguyễn Trọng Quang đã dũng cảm bơi ra hồ Hoàn Kiếm, cắm cờ đỏ sao vàng tại Tháp Rùa. Lần đầu tiên cờ Tổ quốc hiên ngang tung bay giữa lòng Hà Nội kể từ ngày Trung đoàn Thủ đô rút lên chiến khu, đã trở thành sự kiện gây tiếng vang lớn khắp Hà Nội.

Tại Nhà tù Hoả Lò, ngay trong sào huyệt ngục tù của kẻ địch, Chi bộ Đảng Nhà tù đã ra đời, mở ra một giai đoạn mới. Các đồng chí Đảng viên nòng cốt, được anh em tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ như: Đồng chí Lê Đình Cầu, Nguyễn Ngọc Kiền, Nguyễn Hữu Thỏa (tức Nguyễn Tiến Hà)…

Trưng bày chuyên đề "Sông Hồng cuộn sóng” diễn ra đến ngày 30/12/2023 tại Di tích Nhà tù Hoả Lò, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. 

Một số hình ảnh tại sự kiện trưng bày chuyên đề “Sông Hồng cuộn sóng”