Giải Nobel văn học là một trong 6 giải thưởng của nhóm Giải Nobel, một hệ thống giải thưởng được trao hàng năm. Giải Nobel văn học được thành lập theo di chúc của Alfred Nobel từ năm 1895. Theo truyền thống, văn học là giải thưởng cuối cùng được trao tại lễ trao giải Nobel. 

Ngày 10/10, kết quả của giải thưởng Nobel văn học 2024 được công bố. Trước giờ G, những đồn đoán về chủ nhân của giải thưởng này được chia sẻ trên nhiều diễn đàn và các trang báo chính thống. 

Giải Nobel văn chương chủ yếu chỉ vinh danh các tác gia Tây phương kể từ khi được trao lần đầu năm 1901, nhưng năm nay nhiều chuyên gia cho rằng Viện hàn lâm Thụy Điển sẽ muốn hướng ra khỏi châu Âu và Mỹ.

Do không có danh sách ứng viên rút gọn được công bố chính thức, những đồn thổi lại được dịp bùng lên vào dịp trao giải đầu tháng 10 hằng năm.

Năm nay, nhiều người tin rằng nữ nhà văn Trung Quốc Tàn Tuyết sẽ được trao giải (bà là người dẫn đầu trên nhiều trang cá cược).

Thường được so sánh với Franz Kafka, phong cách có tính thể nghiệm của Tàn Tuyết biến những chuyện vặt vãnh đời thường thành bầu không khí siêu thực - lối văn được tả bằng tính từ "kafkaesque".

Trao giải cho bà cũng có thể là cách để Viện hàn lâm "sửa sai" vì đã bỏ qua chính Kafka.

Năm ngoái, nữ nhà văn 71 tuổi được đánh giá là ứng viên hàng đầu nhưng cuối cùng, giải thưởng lại về tay nhà văn Na Uy - Jon Fosse.

Nữ nhà văn người Trung Quốc trưởng thành trong hoàn cảnh khó khăn, từng có 8 năm làm công nhân nhà máy. Song, tình yêu văn chương và ngoại ngữ được bà nuôi dưỡng trong nhiều năm.

Các tác phẩm của Tàn Tuyết được đánh giá mang hơi hướng văn chương hiện đại phương Tây, đặt trong bối cảnh đậm nét châu Á. Giọng văn và những trải nghiệm thực tế của bà được giới phê bình đánh giá cao. 

Tàn Tuyết không chỉ gây ảnh hưởng ở Trung Quốc. Từ cuối những năm 1980, cái tên Tàn Tuyết đã rất quen thuộc với độc giả ở nhiều nước trên thế giới. Một số tác phẩm của Tàn Tuyết đã được dịch ra tiếng Anh và nhận được nhiều lời khen. 

Bà là nhà văn nữ của Trung Quốc có nhiều tác phẩm được dịch ra tiếng nước ngoài nhất, từng đoạt giải văn học dịch hay nhất ở Mỹ, giải thưởng Văn học tiếng Trung thế giới của Malaysia.

Bà từng được đề cử giải Nobel văn chương vào năm 2019, 2022 và 2023. Các tác phẩm tiêu biểu của bà gồm: Phố Hoàng Nê, Căn nhà nhỏ trên núi, Bảng lảng trời xanh, Đào nguyên ngoài cõi thế, Món quà mẹ trái đất đen tối, Bác sĩ chân đất, Những chuyện tình thế kỷ mới, Phố ngũ hương, Người tình cuối cùng…

Xếp sau Tàn Tuyết trong danh sách ứng viên sáng giá cho giải thưởng Nobel văn học 2024 là tác giả người Australia - Gerald Murnane. Ông bắt đầu sáng tác vào năm 1970 và nổi tiếng nhờ cuốn tiểu thuyết The Plains (1982). Từ đó đến nay, ông đã xuất bản 13 cuốn và trở thành một thần tượng văn chương.

Tác giả người Nhật Bản Haruki Murakami cũng là một ứng viên cho giải thưởng Nobel văn học 2024. Ông bắt đầu nổi tiếng toàn cầu từ năm 1987 với tác phẩm Rừng Na uy và sau đó, ông được công nhận là một tay viết xuất sắc với các tác phẩm như: Phía Nam biên giới, phía Tây mặt trời (1992), Người tình Sputnik (1999), Kafka bên bờ biển (2002), 1Q84 (2009)...

Tiểu thuyết của Murakami thường là các tác phẩm siêu thực, có nhiều chi tiết với tầm ảnh hưởng của văn hóa đại chúng. Nhiều tác phẩm của ông được chuyển thể thành phim.

Haruki Murakami từng nhận Jerusalem Prize, giải dành cho các tác giả viết về tự do, hòa bình, vấn đề xã hội vào năm 2007. Dù giành khá nhiều giải thưởng văn học nhưng tác giả người Nhật Bản chưa từng chạm tay vào giải thưởng Nobel văn học.

The City And Its Uncertain Walls (2023) là tác phẩm mới nhất của tác giả Haruki Murakami, được trình làng sau 6 năm ông tạm nghỉ ngơi. Cuốn tiểu thuyết được tác giả 75 tuổi viết trong thời kỳ đại dịch Covid-19.

Đây cũng là thời điểm thế giới chứng kiến nhiều biến động và bất ổn. Chiến tranh Nga và Ukraine, những bất ổn trên thế giới bởi dịch bệnh đều được tác giả đề cập trong tác phẩm.

Từ khi ra đời, giải Nobel văn học có phần ưu ái các tác giả nam. Trong 120 người được trao giải, chỉ có 17 tác giả là phụ nữ. Pháp và Mỹ là những quốc gia sở hữu nhiều tác giả giành giải Nobel văn học nhất khi Pháp có 16 tác giả chiến thắng, Mỹ có 13 tác giả giành giải. 

Người giành giải Nobel văn học nhận được chứng nhận và một khoản tiền thưởng. Theo tờ Times Now, người chiến thắng giải Nobel văn học 2024 sẽ nhận được số tiền 9,7 triệu euro (gần 264 tỷ đồng).