Nhiều năm trở lại đây, dọc bờ biển Quảng Ninh, người dân thường sử dụng phao xốp trong nuôi trồng thủy sản. Loại vật liệu này đơn giản và giá thành rẻ, nên được người dân ưa dùng. Tuy nhiên, độ bền của nó thấp, rất dễ bị hư hỏng, bị đánh tan khi gặp mưa bão, cùng với hiện trạng phao xốp hỏng bị vứt bỏ trên biển, trở thành nguồn rác trôi nổi gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến cảnh quan, sinh thái du lịch biển.

Hiện trạng những dây hàu đan chằng chịt trên mặt biển treo trên phao xốp, cùng tình trạng nuôi trồng thủy sản tràn lan, nằm ngoài quy hoạch, lấn chiếm luồng lạch... không chỉ làm cản trở việc lưu thông của tàu, thuyền hay làm lạc hướng đi rất nguy hiểm. 

Để giải quyết vấn đề về môi trường và lập lại trật tự trong nuôi trồng thủy sản, việc chuyển đổi phao xốp sang sử dụng phao nhựa quy chuẩn phù hợp và dỡ bỏ những lồng bè trái quy hoạch, lấn chiếm luồng tuyến trên toàn địa bàn là chủ trương lớn và đúng đắn của tỉnh Quảng Ninh nói chung, huyện Vân Đồn nói riêng.

Vân Đồn là địa phương có diện tích nuôi trồng thủy sản lớn nhất tỉnh Quảng Ninh và chiếm đến gần 90% số phao xốp cần chuyển đổi sang phao nổi HDPE của toàn tỉnh. Hiện sử dụng khoảng gần 4,3 nghìn ha diện tích mặt nước cho nuôi trồng thủy sản, với gần 1,3 nghìn tổ chức, cá nhân đang nuôi trồng. Trong đó, có 971 hộ nuôi đang sử dụng khoảng 2,7 triệu quả phao xốp, trong diện tích trên 1,9 nghìn ha.

Theo chỉ đạo của tỉnh Quảng Ninh, đến hết năm 2022, huyện Vân Đồn (cũng như các địa phương trong tỉnh) phải hoàn thành sắp xếp các khu vực nuôi biển tập trung theo quy hoạch, đồng thời thay thế vật liệu nổi sử dụng trong nuôi biển thân thiện với môi trường thay cho phao xốp.

Để thực hiện đúng chỉ đạo và lộ trình, huyện Vân Đồn tích cực tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp nuôi trồng thủy sản thực hiện chủ trương chuyển đổi, xoá phao xốp, cùng với đó là xử lý những cá nhân, doanh nghiệp cố tình không thực hiện hoặc vi phạm về an toàn giao thông thủy, các hộ nuôi trồng thuỷ sản trái phép, ngoài quy hoạch… Tuy nhiên tiến độ thực hiện còn chậm, không đạt mục tiêu đề ra.

Nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho ngư dân từ năm 2022, Vân Đồn đã đề ra lộ trình thay phao HDPE mỗi tháng 10%, hoặc tự cắt giảm 10% nếu không thay (đã có nhiều hộ dân nghiêm túc thực hiện, một số hộ dân khác không chấp hành). Đồng thời, huyện đã tổ chức nhiều cuộc đối thoại trực tiếp với các hộ dân; đồng thời đã gia hạn thêm 4 tháng; đến 30/4/2023 phải thực hiện chuyển đổi xong. 

Ngày 29/5/2022 có buổi đối thoại với các hộ dân, HTX nuôi trồng thủy sản thuộc xã Đông Xá, Hạ Long và thị trấn Cái Rồng. Tại buổi đối thoại, các hộ dân đồng thuận và nhất trí cao với chủ trương chuyển đổi phao xốp sang phao HDPE của tỉnh; đồng thời, bày tỏ khó khăn lớn nhất trong việc chuyển đổi là về nguồn vốn đầu tư.

Từ năm 2020 đến nay, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 khiến việc tiêu thụ các mặt hàng thủy sản (chủ yếu là Hàu) giảm mạnh dẫn tới thu nhập của ngư dân bị giảm theo. Trong khi đó, chi phí lắp đặt vật liệu nhựa HDPE cao hơn so với phao xốp nên nhiều ngư dân thiếu kinh phí để chuyển đổi.

Người dân đề xuất được gia hạn thêm thời gian chuyển đổi phao xốp và thực hiện chuyển đổi theo hình thức “Thay thế dần” để giảm áp lực về tài chính cho ngư dân. Đề nghị cắm phao tại các luồng lạch để người dân nắm biết và giải quyết nhiều bất cập trong việc giao mặt nước cho ngư dân; đồng thời có cơ chế, chính sách hỗ trợ của Nhà nước và các doanh nghiệp cung ứng sản phẩm vật liệu cho người dân chuyển đổi phao xốp.

Lắng nghe ý kiến của ngư dân, lãnh đạo huyện Vân Đồn đã nghiêm túc tiếp thu và giải đáp một số vướng mắc liên quan mà người dân còn băn khoăn. Một số ý kiến thuộc thẩm quyền giải quyết của tỉnh như việc gia hạn thời gian chuyển đổi cho người dân cũng như các cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi…, sẽ được cơ quan chức năng tổng hợp và báo cáo tỉnh Quảng Ninh để xem xét, giải quyết.

Trong thời gian chờ ý kiến chỉ đạo của tỉnh Quảng Ninh, huyện Vân Đồn sẽ kiên quyết xử lý tất cả các trường hợp phát sinh diện tích nuôi mới, bổ sung phao nuôi mới bằng xốp và các hộ ngư dân vi phạm luồng lạch…

Vân Đồn cũng sẽ tiếp tục làm việc với các đơn vị cung cấp vật liệu nhựa HDPE cam kết đảm bảo chất lượng và giá cả phù hợp cho người dân. Huyện cũng sẽ rà soát lại các diện tích nuôi trên địa bàn để sắp xếp lại cho phù hợp, không để người dân nuôi tràn lan, sau khi có ý kiến của UBND tỉnh về quy hoạch các diện tích nuôi trồng và luồng lạch, huyện sẽ thực hiện giao diện tích mặt nước cho các hộ dân để nuôi trồng trên cơ sở ưu tiên các hộ dân của của huyện Vân Đồn. 

Ngày 1/12/2022, huyện Vân Đồn tiếp tục tổ chức đối thoại với ngư dân thuộc xã Hạ Long, Đông Xá và thị trấn Cái Rồng. Tại cuộc đối thoại, người dân đề nghị được giãn thời gian chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa đến năm 2025 và một số kiến nghị khác... 

Trực tiếp trả lời kiến nghị của người dân, Lãnh đạo huyện Vân Đồn đã ghi nhận và đánh giá cao ý thức tự giác của đa số hộ nuôi trồng khi chủ động chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa đạt chuẩn. Đồng thời, khẳng định, thời gian qua, huyện đã tích cực trong công tác tuyên truyền, đối thoại với người dân về các chủ trương, chính sách, mục tiêu thay thế phao xốp trong nuôi trồng thuỷ sản của địa phương và đã có lộ trình thực hiện.

Đến nay, không thể thay đổi thời gian hoàn thành việc thay thế phao xốp. Sau ngày 30/4, sẽ kiên quyết xử lý các hộ dân nuôi trồng thuỷ sản vi phạm luồng tuyến giao thông; không để phát sinh việc nuôi mới mà sử dụng phao xốp. Đồng thời chỉ đạo, các địa phương tiếp tục ra quân cắt và thu gom phao xốp đảm bảo theo tiến độ hàng tuần đã đề ra.

Huyện Vân Đồn kêu gọi các hộ dân nuôi biển nỗ lực khắc phục khó khăn, chấp hành chủ trương của Nhà nước về chuyển đổi vật liệu nổi làm lồng bè để bảo vệ môi trường biển.

Việc cắt bỏ những diện tích nuôi trồng vi phạm luồng tuyến giao thông và thay vật liệu nổi để làm lồng bè đạt chuẩn cũng vô cùng cần thiết khi sắp tới tỉnh triển khai đề án phát triển các tour, tuyến du lịch tham quan, nghỉ dưỡng trên vịnh Bái Tử Long. Đây sẽ là cơ hội cho những nhà bè đủ điều kiện đón khách đến tham quan, mua sắm hải sản ngay trên biển, góp phần tăng thu nhập cho người dân.

Nguyễn Quân