Đẩy nhanh đàm phán trực tiếp với Mỹ

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã khiến nhiều công ty nước ngoài tại Trung Quốc lao đao bởi những lệnh trừng phạt từ phía Mỹ. Không dừng lại, cú sốc Covid-19 tiếp tục khiến các hoạt động của họ gặp khó khăn hơn bởi các lệnh hạn chế.

Trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung trở nên nóng hơn bao giờ hết, rất nhiều công ty đa quốc gia, nhất là các công ty của Mỹ đang lên kế hoạch rời khỏi Trung Quốc.

Nắm bắt được xu hướng này, Indonesia đã có kế hoạch “đi tắt đón đầu”, với kế hoạch đàm phàn với chính phủ Mỹ về việc di dời các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc sang quốc đảo này, nhằm đa dạng hóa sản xuất đối phó với sự gián đoán của chuỗi cung ứng do virus Corona gây ra.

Luhut Panjaitan, Bộ trưởng điều phối về các vấn đề hàng hải và đầu tư của Indonesia, cho biết chính phủ Indonesia đang đề xuất các vị trí cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ trong các khu công nghiệp. Chúng bao gồm khu công nghiệp Kendal ở Trung tâm đảo Java, một khu kinh tế đặc biệt có ưu đãi về thuế.

Một địa điểm ứng cử viên khác là khu công nghiệp Brebes, một trong 89 Dự án ưu tiên quốc gia được lựa chọn bởi Tổng thống Joko "Jokowi" Widodo để phát triển kinh tế.

“Khoảng 20 công ty đã thể hiện sự quan tâm đến việc chuyển đến Indonesia”, Panjaitan nói.

Người phát ngôn của Bộ nói thêm rằng, ông Panjaitan đã có cuộc hội đàm với Giám đốc điều hành của Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, một cơ quan chính phủ, sau khi "Tổng thống Jokowi hội đàm với Tổng thống Donald Trump".

Hạn chế của Indonesia trong sự cạnh tranh với các đổi thủ trong khu vực

Indonesia xếp hạng cao hơn đối thủ Việt Nam trong Chỉ số hiệu suất công nghiệp cạnh tranh của Liên Hợp Quốc. Theo Diễn đàn kinh tế thế giới, thu nhập hàng tháng của lao động có trình độ trung bình và tay nghề thấp ở Indonesia thấp hơn cả ở Việt Nam.

Tuy nhiên, khả năng thu hút đầu tư nước ngoài trực tiếp của đất nước vạn đảo này lại khá thấp, chỉ bằng 1,8% tổng sản phẩm quốc nội trong năm 2018. Đó là một tỷ lệ thấp so với các đối thủ trong khu vực như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia.

Trong cuộc điều tra của Ngân hàng thế giới vào năm ngoái cho thấy, Indonesia đã bỏ lỡ cơ hội đón xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng sản xuất từ Trung Quốc so với các nước trong khu vực.

Trong số 33 công ty, tính đến tháng 10, đã chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc kể từ khi cuộc buôn bán bắt đầu, 23 công ty đã chuyển sang Việt Nam, phần còn lại chuyển sang Malaysia, Thái Lan và Campuchia.

"Các doanh nghiệp đang rời khỏi Trung Quốc, nhưng không đến Indonesia vì các nước láng giềng của Indonesia được chào đón nhiều hơn", Ngân hàng thế giới cho biết.

Ngay cả khi đại dịch thúc đẩy sự dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc, Indonesia vẫn có khả năng bỏ lỡ, theo các nhà kinh tế tại Citigroup.

"Các nền kinh tế có nhiều khả năng được hưởng lợi từ sự đa dạng hóa địa lý như vậy là những nền kinh tế có mức độ xuất khẩu tương đương cao như Trung Quốc, và đã có sẵn chuỗi cung ứng", một báo cáo gần đây được công bố bởi ngân hàng Hoa Kỳ. "Việt Nam, Ấn Độ, Malaysia, Đài Loan và Thái Lan có thể là những người hưởng lợi ngắn hạn".

Các nhà lãnh đạo công nghệ của Hoa Kỳ như Microsoft và Google đang tăng cường nỗ lực di dời sản xuất các thiết bị mới từ Trung Quốc đến các địa điểm tiềm năng ở Việt Nam và Thái Lan. Apple sẽ sản xuất hàng triệu tai nghe không dây AirPod tại Việt Nam lần đầu tiên trong quý này.

Yulius Yulius, giám đốc điều hành và đối tác cao cấp tại văn phòng Jakarta của Tập đoàn tư vấn Boston cho biết, những hạn chế của Indonesia trong mắt các nhà đầu tư có thể là do "vấn đề thủ tục, chẳng hạn như về lao động và xin giấy phép sử dụng đất".

"Tại Việt Nam, chính phủ có thể cung cấp cho bạn đất đai và đảm bảo rất nhiều thứ sẽ được giải quyết”.

Ở Indonesia, "thông thường, bạn phải đàm phán với doanh nghiệp để lấy đất, rồi lại xin giấy phép để sắp xếp lao động. Tôi nghĩ rằng đó là hạn chế lớn khiến các nhà đầu tư né tránh Indonesia", Yulius nói.

Kế hoạch cải cách của Indonesia

Tuy nhiên, Tổng thống Widodo đệ trình lên Quốc hội một loạt các thay đổi đối với luật lao động cứng nhắc của đất nước vào tháng 2/2020. Nhưng các cuộc thảo luận về dự luật đã phải dừng lại vào tháng Tư, sau khi hàng ngàn người Indonesia mất việc do Covid-19 và các công đoàn lao động đe dọa sẽ tổ chức các cuộc biểu tình rầm rộ bất chấp các biện pháp xa cách xã hội.

Sự bùng phát của dịch bệnh cũng có khả năng khiến các nhà đầu tư nước ngoài kiểm tra sự sẵn sàng của chính phủ Indonesia khi đánh giá các lựa chọn di dời, Yulius thuộc Tập đoàn tư vấn Boston Consulting cho biết.

"Vào cuối ngày, nếu tình trạng lây nhiễm xảy ra trong nhà máy ... điều đó sẽ có tác động lớn. Các quốc gia cũng cần liên lạc và có kế hoạch về cách đối phó không chỉ với tình hình hiện tại, mà còn làm thế nào để chuẩn bị cho một làn sóng tiềm năng tiếp theo, hoặc loại virus tiếp theo sẽ xảy ra", Yulius nói.

Indonesia cũng có thể tụt lại phía sau các đối thủ về vấn đề đó. Số ca nhiễm virus Corona được xác nhận đã tăng vọt ở Indonesia trong tháng 5 lên 25.773 từ 9.771 vào cuối tháng 4, trong khi Việt Nam chứng kiến ​​sự gia tăng nhỏ lên tới 328 trường hợp từ 270 so với cùng kỳ. Và Việt Nam đã báo cáo không có trường hợp tử vong do Covid-19.

Indonesia là một "nơi tốt để tái định cư vì chúng tôi là một thị trường tiềm năng với dân số cao nhất Đông Nam Á", Sanny Iskandar, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Công nghiệp Indonesia cho biết.

"Nhưng tầm nhìn của Tổng thống về cải thiện vốn nhân lực và đơn giản hóa giấy phép và quy định phải được thực hiện, không chỉ là một kế hoạch và lời hứa", Iskandar nói.

"Các gói cải cách kinh tế hứa hẹn đã kết thúc không rõ ràng, và điều đó gây thất vọng cho các nhà đầu tư cũng như các doanh nhân”.

Mặc dù vậy, chính phủ của Tổng thống Widodo rất quyết tâm trong việc cải cách các thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư trực tiếp vào Indonesia.

Tham vọng của đất nước có dân số gần 280 triệu dân rất rõ ràng. Việc đàm phán trực tiếp với Mỹ và sau đó có thể là EU, Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ giúp họ chủ động trong mục tiêu thu hút xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng sản xuất khỏi “công xưởng của thế giới” – Trung Quốc.