Đưa quân qua biên giới để gây áp lực

Cảnh quay của quân đội Israel cho thấy xe tăng của nước này đang di chuyển qua cửa khẩu biên giới Rafah. Diễn biến này diễn ra sau khi Israel tiến hành một loạt cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu của Hamas, đồng thời cảnh báo dân thường ở phía đông Rafah sơ tán đến các khu vực phía tây và chuẩn bị tiến quân vào thành phố biên giới này.

Trong khi đó, một phái đoàn Israel, các lãnh đạo Hamas, các nhà hòa giải từ Qatar và người đứng đầu Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), William Burns đã đến Cairo (Ai Cập) hôm thứ Ba để thảo luận về các điều khoản của Hamas nhằm tạm dừng cuộc giao tranh.

Quân đội Israel cho biết chiến dịch vượt qua biên giới Rafah “rất chính xác và hạn chế về không gian” và nhằm mục đích loại bỏ cơ sở hạ tầng của Hamas sau khi nhóm này bắn tên lửa và súng cối vào cửa khẩu biên giới Kerem Shalom do Israel kiểm soát hôm Chủ nhật, khiến 4 binh sĩ thiệt mạng và một số người bị thương.

Israel cho biết cửa khẩu Kerem Shalom, một trong hai cửa ngõ chính đưa hàng viện trợ vào Gaza cùng với cửa khẩu Rafah, sẽ đóng cửa từ thứ Ba.

Sáng thứ Ba, nhánh quân sự của Hamas đã nhận trách nhiệm về một vụ tấn công tên lửa khác vào Kerem Shalom, cho thấy lực lượng này không chịu lùi bước. Quân đội Israel cho biết tên lửa và súng cối đã được bắn vào lãnh thổ Israel từ Rafah nhưng không có thương tích.

Động thái chiếm cửa khẩu Rafah mang nhiều giá trị biểu tượng cũng như chiến lược, cho thấy Israel có thể hoạt động ở nơi nào mình muốn. Các nhà phân tích cho rằng hoạt động quân sự gia tăng ở Rafah gắn liền trực tiếp với các cuộc đàm phán và nhằm mục đích gia tăng áp lực lên Hamas.

Israel Ziv, cựu chỉ huy Sư đoàn Gaza của quân đội Israel, cho biết: “Nếu Hamas không đạt được thỏa thuận, Israel rất có thể sẽ tiến sâu hơn vào Rafah”, nhưng ông cũng cho rằng, nhiều khả năng động thái của Tel Aviv chỉ dừng lại ở việc vượt qua biên giới Rafah.

Chính phủ Israel ngay từ đầu cuộc chiến đã khẳng định rằng cách duy nhất để đưa Hamas đến bàn đàm phán là thông qua áp lực quân sự. Việc đưa binh sĩ vượt biên tại Rafah cũng giúp quân đội Israel tiến hành một chiến dịch rộng lớn hơn nếu các cuộc đàm phán sụp đổ hoàn toàn, mặc dù điều này đòi hỏi sự phối hợp với Ai Cập.

Theo quân đội Israel, trong chiến dịch vượt biên giới Rafah, khoảng 20 chiến binh Hamas đã thiệt mạng, 3 đường hầm được phát hiện và các lực lượng đặc biệt đang tiếp tục rà soát khu vực. Một chiếc ô tô chở đầy chất nổ đang hướng tới vị trí của quân đội Israel cũng đã bị bắn hạ. Israel không có binh sĩ nào bị thương.

Phản ứng của các bên như thế nào?

Hamas gọi hoạt động của Israel là một “sự leo thang nguy hiểm” sẽ gây tổn hại cho dòng viện trợ nhân đạo đến thành phố Rafah. Tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi kêu gọi chính quyền Mỹ và cộng đồng quốc tế gây áp lực lên việc chiếm đóng nhằm ngăn chặn sự leo thang đe dọa tính mạng của hàng trăm nghìn thường dân sơ tán ở Rafah và toàn bộ Dải Gaza”.

Israel từ lâu đã lo ngại rằng khu vực biên giới với Ai Cập là tuyến đường buôn lậu vũ khí và người vào Gaza và là một yếu tố quan trọng trong chuỗi cung ứng quân sự của Hamas. Họ đã thúc ép kiểm soát chặt chẽ hơn Hành lang Philadelphi, chạy dọc theo biên giới giữa hai nước, một động thái có thể gây ra vấn đề với hiệp ước hòa bình năm 1979 giữa Israel và Ai Cập vốn hạn chế sự hiện diện của quân đội ở cả hai bên.

Bộ Ngoại giao Ai Cập trong một tuyên bố đã lên án các hoạt động của Israel ở Rafah. Các quan chức Ai Cập quen thuộc với vấn đề này cho biết Israel đã thông báo trước cho Cairo về kế hoạch chiếm cửa khẩu Rafah ở phía Gazan và đảm bảo với họ rằng đây sẽ là một hoạt động quân sự có chủ đích.

Đổi lại, Ai Cập cảnh báo các quan chức Israel rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm mở rộng quyền kiểm soát của Israel đối với Hành lang Philadelphi sẽ không được dung thứ, nhưng họ không nói rõ Cairo sẽ thực hiện hành động trả đũa gì nếu điều đó xảy ra.

Các quan chức Ai Cập cho biết Cairo đang theo dõi chặt chẽ tình hình dọc biên giới với Gaza nhưng không tăng cường hiện diện quân sự ngay lập tức ở đó. Ai Cập, do lo lắng về làn sóng người dân Palestine tháo chạy một khi Israel tiến quân vào Rafah, đã củng cố biên giới của mình trong những tháng gần đây và triển khai thêm xe thiết giáp tới khu vực để chuẩn bị cho một cuộc khủng hoảng người tị nạn có thể xảy ra.

Ofer Shelah, nhà phân tích quân sự của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia có trụ sở tại Tel Aviv và là một cựu chính trị gia, cho biết: “Hành lang Philadelphi quan trọng hơn nhiều so với bốn tiểu đoàn Hamas ở Rafah. Hamas đã tự tiếp tế và củng cố lực lượng chủ yếu từ sa mạc Sinai”.

Mỹ đã yêu cầu Israel không tấn công Rafah vì lo ngại về thiệt hại nhân đạo. Hơn một triệu người Palestine hiện đang trú ẩn ở Rafah, hầu hết trong số họ phải rời bỏ nhà cửa ở các khu vực khác của Dải Gaza trong cuộc chiến kéo dài 7 tháng.

Trong vài tuần qua, chính quyền Biden đã dần dần tăng cường áp lực lên Israel và Hamas để cố gắng đảm bảo một lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần, khoảng thời gian mà các quan chức Mỹ hy vọng có thể tìm ra các giải pháp ngoại giao cho một lệnh ngừng bắn toàn diện.

Quang Anh