Nền văn minh Ai Cập cổ đại luôn là một trong những đề tài khai thác phổ biến trong các bộ phim Hollywood, trong đó xác ướp Ai Cập luôn mang đến những điều bí ẩn và kích thích trí tò mò, thích khám phá của mỗi người. Chắc các fan không thể bỏ qua bộ phim bom tấn về thể loại này gần nhất do nam tài tử Tom Cruise thủ vai chính.

Anh bị xác ướp nguyền rủa trong bộ phim The Mummy. Ngoài việc mang tới cho khán giả bằng những phân đoạn cháy nổ kinh hoàng và mãn nhãn về cuộc tấn công con người khi đối đầu cùng các xác ướp man rợ, đồng thời đan xen những hình ảnh huyền bí về nền văn hóa tâm linh Ai Cập.

Một lần nữa, kỹ nghệ ướp xác lại xuất hiện trên phim dù không nhiều. Theo các nhà khảo cổ học, thuật ướp xác bắt đầu vào khoảng thời gian 2.600 năm trước Công nguyên (TCN) tại Ai Cập, và ban đầu, chỉ các pharaoh - người trị vì vương quốc mới được phép ướp xác. Sau đó khoảng 600 năm sau, suy nghĩ này thay đổi, người thường cũng đã được phép ướp xác và đặt đồ quý giá vào lăng mộ của riêng mình.

Người Ai Cập cổ đại tin rằng mỗi cá nhân sở hữu một một linh hồn. Kể cả khi chết đi, một phần linh hồn của con người sẽ mãi mãi gắn liền với thể xác. Do đó, việc bảo quản thi thể với mục đích giữ lại phần hồn là vô cùng quan trọng với người Ai Cập. Nhưng làm thế nào để tạo ra một xác ướp vẫn nguyên vẹn qua hàng ngàn năm?

Thông thường, quá trình ướp xác sẽ diễn ra trong khoảng 70 ngày và bao gồm các bước dưới đây. Về phần dụng cụ để ướp xác, họ cần có: 4 bình chứa nội tạng, muối natron, vải lanh,... và một thầy tu có kinh nghiệm để thực hiện quá trình này.

1. Cắt bỏ nội tạng

Nội tạng sẽ được lấy ra khỏi cơ thể thông qua một vết rạch ở bên trái bụng. Đầu tiên, họ sẽ dùng một chiếc móc kim loại đặc biệt, đóng hộp sọ từ lỗ mũi và nhẹ nhàng khuấy cho đến khi dịch não tủy chảy dọc theo mũi ra ngoài. Sau khi lấy hết dịch não, họ đổ rượu vào bên trong, cũng từ đường mũi, để làm sạch và khử trùng.

Sau đó, các cơ quan như dạ dày, gan, phổi và ruột sẽ được lấy ra khỏi xác ướp thông qua một vết rạch nhỏ ở bên trái bụng. Các cơ quan được thày tu lấy ra khỏi cơ thể và đặt trong các bình thủy tinh mô phỏng theo bốn người con trai của Horus để bảo vệ các cơ quan và đặt nó trong mộ trong lễ chôn cất. Theo quan niệm của người Ai Cập cổ đại:

- Vị thần đầu người Imset chịu trách nhiệm bảo vệ gan

- Vị thần đầu sói Duamutef chịu trách nhiệm bảo vệ dạ dày

- Vị thần đầu khỉ đầu chó Hapi chịu trách nhiệm bảo vệ phổi

- Vị thần đầu chim Qebehsenuef chịu trách nhiệm bảo vệ ruột

Chỉ có trái tim sẽ được giữ bên trong cơ thể vì người Ai Cập cổ đại tin rằng trái tim chứa đựng ý thức và tính cách của con người. Tuy nhiên, theo thống kê, chỉ có khoảng 25% số xác ướp được phát hiện vẫn còn tim bên trong.

2. Xác ướp sẽ được làm sạch bằng nước sông Nile

Bước tiếp theo, bên trong xác chết sẽ được rửa sạch bằng cồn và dầu thơm. Các bộ phận khác nhau sẽ sử dụng các vật liệu và phương pháp khác nhau để làm sạch. Với một hộp sọ rỗng, nhựa cây sẽ được đổ vào qua mũi. Sau đó, người chết sẽ được “tắm” lần cuối bằng nước sông Nile, đây là một giai đoạn mang ý nghĩa tôn giáo.

3. Ủ muối Natron

Sau quá trình trên, xác ướp sẽ được chải bằng dầu cọ rồi phủ muối Natron, một nguyên liệu quan trọng giúp xác ướp nguyên vẹn theo thời gian để diệt vi khuẩn và ký sinh trùng, nó cũng có thể loại bỏ nước khỏi cơ thể, các mô cơ thể, ngăn chặn sự phân hủy của xác chết. Thông thường, cơ thể sẽ được ướp muối Natron trong 35 ngày và kết quả là xác ướp trở thành một khối rắn màu nâu.

Sau 35 ngày, các thầy tu sẽ đổ nước hoa và phủ lên cơ thể một lớp nhựa thông để làm kín, sau đó xoa bóp cơ thể bằng hỗn hợp sáp có chứa dầu tuyết tùng. Tiếp theo, một miếng kim loại có hình mắt của Horus được đặt lên vết rạch ở bụng của xác ướp.

4. Quấn xác và cho vào quan tài

Trong giai đoạn tiếp theo, người Ai Cập cổ đại sẽ bọc xác ướp bằng vải lanh và đặt trong quan tài. Ngoài ra, người ta còn đặt các loại bùa khác nhau giữa các lớp bọc của xác ướp với niềm tin rằng chúng sẽ bảo vệ người đã mất.

Ngày nay, các nhà khảo cổ học và các chuyên gia đã sử dụng tia X để nghiên cứu xác ướp Ai Cập cổ đại đều cảm thấy ngạc nhiên khi  phát hiện ra rằng các dây thần kinh, mạch máu ở các lớp móng... gần như vẫn còn nguyên vẹn.

Điều này cho thấy, dù còn nhiều bí ẩn xung quanh quá trình ướp xác nhưng nó không chỉ có giá trị lịch sử mà còn giúp ích rất nhiều cho y học giải phẫu của người Ai Cập cổ đại.

Linh Chi (Theo Egypttoday)