"Làng chó" có tiếng

Nói tới chó, thịt chó, buôn chó hay đặc biệt hơn là "làng chó" không ai là không biết đến làng Sơn Đông thuộc xã Thành Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa. Một ngôi làng nhỏ, một thời được xem là “trung tâm” tập kết chó từ nhiều nơi (phía Nam hay một số nước trong khu vực Đông Nam Á), sau đó được xuất bán ra thị trường phía Bắc và xuất sangTrung Quốc.

Chỉ cách quốc lộ 1A khoảng 2 km, làng Sơn Đông là ngôi làng có nhiều ngôi nhà cao đẹp, khang trang hơn những làng khác trong xã Thành Lộc. Nhiều tay buôn hay cả những người dân xung quanh đặt cho làng Sơn Đông một cái tên dân giã là “làng chó” bởi nghề buôn chó đã xuất hiện ở đây từ rất lâu. Ban đầu, chỉ một vài người vào Nam đưa chó về nhà tập kết rồi bán ra các tỉnh Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên… Sau nhiều chuyến hàng thấy buôn bán có lời cao nên tiếp tục đầu tư mạnh hơn, thu gom chó với số lượng lớn từ phía Nam và mang về Bắc tiêu thụ.

Khi nghề buôn chó phát triển rầm rộ, thị trường tiêu thụ thịt chó ngày càng nhiều, nguồn cung ứng chó từ các tỉnh phía Nam dần khan hiếm, để có đủ chó cung cấp cho thị trường, những tay buôn có tiếng ở Sơn Đông đã bắt đầu vươn với sang các nước láng giềng như Thái Lan, Lào, Indonesia… để thu gom chó. Đây cũng là thời điểm mà những người buôn chó thắng lớn vì nguồn cung bên các nước này dồi dào, dân bản địa lại không ăn thịt chó nên giá chó rất rẻ.

Mỗi chuyến người buôn trừ hết chi phí vẫn có thể bỏ túi khoảng 5-7 triệu đồng/10 tấn chó. Thấy nghề “kiếm ra tiền” nên nhiều người dân làng Sơn Đông cũng đổ xô đi buôn chó. Sau vài năm buôn bán, nhiều người đã có chút vốn liếng và đặc biệt là có được các kinh nghiệm trong làm ăn nên đã tự tách ra lập trại chó riêng để hoạt động.

Cũng từ đó, ngôi làng bắt đầu “lên hương”, người dân trong làng từ nông dân chân lấm tay bùn nay trở thành “đại gia” buôn chó. Anh Sáu, một người thu mua chó lâu năm ở đây cho biết: “Thời đó giá nhập chó rẻ, vì thế nghề buôn chó "kiếm ăn" rất tốt, có người chỉ sau vài năm buôn bán đã thành "trùm" và trở nên giàu có”.

Trước đây, để thuận tiện cho việc buôn bán, xã Thành Lộc đã có hẳn một khu đất lớn cho các hộ kinh doanh, mỗi hộ vài trăm mét để làm nơi nuôi nhốt chó tập trung. Hàng chục khu chuồng trại đã mọc lên như thế, tạo thành một “khu công nghiệp” chó.

Thị trường giảm, nghề buôn chó chững lại

Được biết, từ năm 2012, Chính phủ Thái Lan ra lệnh cấm buôn bán chó thì nguồn cung chính này đã không còn, thị trường chó trong nước thì khan hiếm nên nghề buôn chó của làng Sơn Đông chững lại, không còn phát triển rầm rộ như trước. Hiện chỉ có khoảng chục hộ đầu đường vào “khu công nghiệp” vẫn mở cửa hoạt động kinh doanh, còn lại hầu hết các nhà nhốt chó đều bỏ hoang, khóa trái cửa.

Chiều đến, cánh “lái chó” lại mang chó về đây tập kết. Những chiếc xe máy cũ buộc phía sau vài chiếc lồng sắt đặc trưng nối đuôi nhau ra vào làng. Chó được thu mua từ khắp nơi rồi mang về nhốt chung vào chuồng lớn, chờ mang đi tiêu thụ. Vào thăm trại chó của anh T. sau khi một chuyến hàng vừa được xuất đi. Anh T. cùng người làm đang xối nước cọ rửa, vệ sinh lại chuồng trại cho sạch sẽ. “Ở đây, người ta cũng có bán chó lẻ và nhận làm thịt chó thuê. Giá thịt chó khác nhau tùy vào từng loại, dao động từ 90 – 120 nghìn/kg hơi. Chó quê thì giá cao hơn chó lai vì nó ít mỡ, thịt thơm ngon hơn. Nếu khách yêu cầu làm sạch, thui vàng thì sẽ có giá khác”, anh T cho hay.

Trước đây, người dân trong làng gom hàng để xuất sang Trung Quốc, mỗi ngày hàng chục tấn chó thịt. Nhưng kể từ khi nguồn cung cấp chó chính từ các nước láng giềng qua đường tiểu ngạch bị chặn lại, phía Trung Quốc cũng dừng tiêu thụ mặt hàng này, việc buôn bán càng trở nên khó khăn. Các hộ kinh doanh chuyển về thị trường nội địa, cung cấp chó thịt cho các tỉnh phía Bắc mà chủ yếu là Hà Nội.

Nguy hiểm rình rập khi người dân sử dụng thịt chó 

Nguồn cung cho thị trường thịt chó chủ yếu từ việc buôn bán chó nuôi và chó bị bắt trộm, đánh bả. Sau khi bị bắt, chó thường bị vận chuyển qua các chặng đường dài, đôi khi kéo dài tới vài ngày, nhồi chặt trong các lồng, cũi mà không được ăn uống, chịu đựng bệnh tật cũng như các vết thương do bị đối xử thô bạo. Rất nhiều chó đã chết trước khi chúng đến được điểm cuối cùng. Đặc biệt, việc kinh doanh, giết mổ và sử dụng thịt chó đã tạo ra những phản cảm, làm ảnh hưởng đến hình ảnh văn hóa. Ngoài ra, việc này còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe cho con người. 

Theo một số tài liệu về y học, việc lây nhiễm sán dãi chó và ấu trùng sán dãi chó (Toxocara canis) cực kỳ nguy hiểm. Ở mắt, chúng gây mù. Ở não, dây thần kinh chúng chèn ép gây chứng điên loạn. Tại gan, lách, phổi, ấu trùng tạo nhiều u nang làm cho các cơ quan này suy yếu, hoặc làm người bệnh tử vong do nhiễm trùng. Ngoài ra, nguy cơ mắc bệnh dại từ thịt chó cũng rất cao.

Ở Việt Nam, đã có nhiều trường hợp bệnh nhân là nam giới trung niên và cao tuổi phải nhập viện vì xơ gan, suy thận. Sau khi qua kiểm tra, xét nghiệm, các bác sỹ chẩn đoán do bệnh nhân “nghiện” thịt chó và ăn quá nhiều.

Bất cập từ nghề buôn chó

Nghề buôn chó phát triển kéo theo đó là nhiều hệ lụy, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân trong làng và các vùng lân cận. Theo người dân ở làng Sơn Đông, bất kể đêm hay ngày, lúc nào trong làng cũng ăng ẳng tiếng chó kêu vọng ra từ các chuồng nuôi nhốt. Do nuôi nhốt quá đông nên mùi hôi từ chất thải của chó bốc ra nồng nặc. Rác từ việc làm lông chó, phân chó, rơm thui chó lâu ngày khiến cho cống rãnh của nhiều ngõ bị tắc. Nhiều bệnh tật cũng bắt đầu xuất hiện mà nguyên nhân xuất phát từ việc ô nhiễm môi trường, điển hình là rất nhiều người dân nhiễm các bệnh về đường hô hấp như viêm mũi, viêm xoang, bệnh ngoài da.

Thêm vào đó, thị trường chó khan hiếm, trong khi lượng người ăn thịt chó vẫn còn nhiều, giá chó lại cao khiến người buôn chó bất chấp hậu quả nhập về cả chó trộm lẫn chó bệnh, ốm yếu, dính bả… Theo các tay buôn chó, mua chó từ các nguồn này dễ ép được giá, có khi giá chỉ nhỉnh hơn phân nửa giá chó thường chút ít.

Theo tìm hiểu của PV, những năm gần đây, hàng loạt vụ trộm chó đã diễn trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa nói chung và đặc biệt là khu vực lân cận “thủ phủ cầy tơ” này. Các đối tượng là con nghiện ma túy dùng thủ đoạn đánh bả bằng chất độc Xyanuacho chó ăn, sau đó thu gom mang đi tiêu thụ. Vì lợi nhuận, các đối tượng ngày càng liều lĩnh và manh động hơn, sẵn sàng chống trả lại nếu bị phát hiện.

Điều này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn gây mất trật tự an toàn xã hội, đe dọa tính mạng người dân. Điều đáng nói, nếu những vụ trộm chó diễn ra trót lọt, chó trúng bả sẽ được các đối tượng đem bán cho các cơ sở. Người ăn phải thịt chó bị dùng bả rất nguy hiểm vì lượng độc trong thịt chó vẫn còn tồn dư, lượng chất độc hại này sẽ tích tụ trong cơ thể người dùng, gây ra hậu quả khó lường.

Hiện thịt chó không nằm trong danh mục động vật phải kiểm soát giết mổ theo thông tư 09/2016, của Bộ NN&PTNT. Trong các quy định, văn bản nhà nước cũng không đề cập tới thịt chó như một loại thực phẩm nên việc quản lý loại hình này có khó khăn. Việc lơ là, bỏ ngỏ kiểm soát như vậy là đang làm tăng nguy cơ không đảm bảo ATTP cho người dân.

Không thể phủ nhận nghề buôn chó đã mang lại nhiều đổi thay cho người dân địa phương, giúp nhiều gia đình thoát nghèo, trở nên khá giả. Tuy nhiên, cái nghề “chẳng giống ai” này cũng để lại nhiều hậu quả nặng nề về ô nhiễm môi trường, khiến các tệ nạn xã hội, nghiện ngập, trộm cắp bùng phát.

Hoài Thu - Minh Anh