Nước giàu làm, nước nghèo chịu

Theo một nghiên cứu mới đây chỉ ra trách nhiệm của các quốc gia trong việc gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu, Mỹ là nước dẫn đầu đã gây thiệt hại hơn 1,9 tỷ USD cho các quốc gia khác do tác động của khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Một khối lượng khổng lồ khí thải đốt nóng hành tinh do Mỹ - quốc gia phát thải lớn nhất trong lịch sử, thải ra đã gây ra tác hại cho các quốc gia khác. Hầu hết là các nước nghèo bị ảnh hưởng thông qua các đợt nắng nóng, mất mùa và các hậu quả khác mà Mỹ phải chịu trách nhiệm về 1,91 tỷ USD thu nhập toàn cầu bị mất từ năm 1990, nghiên cứu cho thấy.

Điều này khiến Mỹ vượt lên trên Trung Quốc (hiện là nước phát thải hàng đầu thế giới), Nga, Ấn Độ và Brazil với tư cách là những nước gây thiệt hại kinh tế toàn cầu nhiều nhất bởi lượng khí thải của mình.

Kết hợp lại, 5 nước này đã gây ra tổng thiệt hại 6 tỷ USD trên toàn thế giới, tương đương khoảng 11% GDP toàn cầu hàng năm, kể từ năm 1990 do thúc đẩy sự cố khí hậu.

Chris Callahan, một nhà nghiên cứu tại Đại học Dartmouth và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Đó là một con số khổng lồ. Không có gì ngạc nhiên khi Mỹ và Trung Quốc đứng đầu danh sách đó nhưng những con số thực sự rất đáng kinh ngạc. Lần đầu tiên, chúng tôi có thể chứng minh rằng lượng khí thải của một quốc gia có thể gây ra những tác hại cụ thể”.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Dartmouth đã kết hợp một số mô hình khác nhau, cho thấy các yếu tố như khí thải, điều kiện khí hậu địa phương và những thay đổi kinh tế, để xác định tác động chính xác của một quốc gia đối với cuộc khủng hoảng khí hậu. Họ đã tìm kiếm những liên kết này trong khoảng thời gian kéo dài từ 1990 đến 2014, với nghiên cứu được công bố trên tạp chí Climatic Change.

Trong đó, các quốc gia giàu có ở phía bắc, chẳng hạn như các quốc gia ở Bắc Mỹ và châu Âu, đã làm nhiều nhất để thúc đẩy biến đổi khí hậu nhưng vẫn chưa bị tổn hại nghiêm trọng về mặt kinh tế. Các quốc gia như Canada và Nga thậm chí còn được hưởng lợi từ mùa canh tác nông nghiệp kéo dài hơn và giảm số người chết vì giá lạnh khi mùa đông ấm lên do biến đổi khí hậu.

Ngược lại, các quốc gia nghèo hơn, chẳng hạn như các quốc gia ở vùng nhiệt đới hoặc các đảo thấp ở Thái Bình Dương, ít gây tổn hại nhất đến các quốc gia khác nhưng lại đang phải gánh chịu những thiệt hại kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra.

Justin Mankin, một nhà địa lý học tại Đại học Dartmouth, cũng là đồng tác giả của báo cáo này cho biết: “Ở những nơi thời tiết vốn đã nóng, việc phải lao động ngoài trời trở nên khổ sở hơn, tỷ lệ tử vong do nắng nóng gia tăng, việc trồng trọt ngày càng khó khăn hơn. Có sự bất bình đẳng rất lớn ở đây. Các quốc gia như Mỹ đã gây thiệt hại một cách không cân xứng cho các nước thu nhập thấp ở phía nam toàn cầu và được hưởng lợi ích một cách không tương xứng với các nước có thu nhập cao hơn ở phía bắc toàn cầu”.

Lấp lửng lời hứa 100 tỷ USD viện trợ biến đổi khí hậu

Các nước đang phát triển và các nhà hoạt động khí hậu đã thúc đẩy các khoản thanh toán “tổn thất và thiệt hại” cho những quốc gia đang phải chịu nhiều thiệt hại nhất do sự nóng lên toàn cầu thông qua các đợt nắng nóng, lũ lụt và hạn hán.

Tuy nhiên, Mỹ - quốc gia chịu trách nhiệm cho khoảng 1/4 tổng lượng khí thải cho đến nay, đã chống lại việc thành lập một quỹ như vậy, với lý do lo ngại rằng tổ chức này sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý về những thiệt hại gây ra bởi nhu cầu của họ đối với các nhiên liệu hóa thạch như dầu mỏ, than đá và khí đốt.

Áp lực thay đổi lập trường này đang gia tăng một lần nữa trước các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên hợp quốc sẽ được tổ chức tại Ai Cập vào cuối năm nay, với một liên minh các nhà hoạt động trẻ từ hơn 40 quốc gia gần đây đã viết thư cho Chủ tịch cuộc đàm phán để thúc giục hành động về những mất mát và thiệt hại.

Bức thư nêu rõ, cuộc khủng hoảng khí hậu đã “làm leo thang các cuộc khủng hoảng nhân đạo ảnh hưởng một cách không cân đối đến các nước nghèo ở phía nam toàn cầu”, lưu ý rằng Liên hợp quốc ước tính có khoảng 3,6 tỷ người trên thế giới hiện đang sống ở các khu vực rất dễ bị ảnh hưởng bởi thảm họa khí hậu.

Tuy nhiên, các quốc gia giàu có vẫn lấp lửng lời hứa cung cấp 100 tỷ USD viện trợ khí hậu cho các quốc gia dễ bị tổn thương.

Sơn Tùng (Theo The Guardian)